بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر 8 هفته تمرین ایروبیک بر عملکرد خرده آزمونهای معرف نیمرخ اسید - - $&, وکسلر دانش آموزان دارای اختلال یادگیری میباشد. در این پژوهش از روش تجربی با پیش آزمون - پس آزمون همراه با گروه کنترل و گمارش تصادفی استفاده شد. بدین منظور، از بین جامعه ی آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر 8 سال مبتلا به اختلال یادگیری شهرستان سرایان که در سال تحصیلی 1392-1393 مشغول به تحصیل بودند نمونه ای به تعداد30 نفر به صورت نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد. در مرحلهی پیش آزمون از آزمون وکسلر کودکان برای اندازهگیری نیمرخ اسید استفاده شد. تمرین ایروبیک به شکل گروهی در گروه آزمایش اعمال شد. پس از تکمیل شدن دوره تمرین، پس آزمون به اجرا درآمد. نتایج آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد که 8 هفته تمرین ایروبیک موجب افزایش معنادار عملکرد نیمرخ اسید وکسلر کودکان در خرده آزمونهای اطلاعات - S<0/03 - ، حساب - - S<0/02 و حافظهی عددی - - S<0/04 میشود و در خرده آزمون رمزنویسی بی تأثیر است. بنابراین ، با توجه به اثر بخشی حرکات موزون ورزشی و توجه به ظرفیت و کارایی مولفه های نیم رخ اسید وکسلر، یادگیرندگان دارای اختلال یادگیری، پیشنهاد می شود مراکز آموزشی و تربیتی کودکان بخشی از برنامه خود را به حرکات موزون ورزشی ، اختصاص دهند. و مربیان مراکز اختلال یادگیری و رفتاری میتوانند در برنامهریزی درمانی، برنامه های حرکتی موزون ورزشی را به صورت رویکردی نوین در درمان اختلالات ویژه ی یادگیری مورد توجه قرار دهند.
واژه های کلیدی: تمرین ایروبیک، اختلال یادگیری، نیمرخ اسید وکسلر کودکان.
-1 مقدمه
تا چند سال پیش افرادی که دچار اختلال یادگیری 1 بودند، در زمره افراد کم توانان ذهنی قلمداد می شدند. اما پژوهشگران دریافتند که برخی از کودکان، بهره هوش عادی یا حتی بالاتر از عادی دارند و با وجود این در یادگیری برخی از دروس آموزشی، با وجود کوشش قابل توجهی که از خود نشان می دهند، ناتوان هستند. پژوهشگران این افراد را تحت عنوان کودکانی با اختلالات یادگیری نامگذاری کردند. کلمه اختلالات یادگیری برای اولین بار توسط »ساموئل کرک«2 در سال 1963 بکار برده شد . »ساموئل کرک« این اصطلاح را به عنوان یک راهکار مناسب مطرح کرد تا شاید بتوان به این واسطه برچسب های گوناگونی که تا آن زمان برای توصیف کودکانی با بهره هوش معمولی و دارای مشکلات یادگیری به کار می رفت را از بین ببرد - جهانگیری، . - 1386 او این اصطلاح را برای کودکانی که در تحول یادگیری خواندن، نوشتن و محاسبات ریاضی پیشرفت ناچیزی داشتند به کار برد، و اختلال یادگیری را وارد حوزه برنامه آموزش های ویژه کرد - جلیلی ابکنار، . - 1392 افزایش روزافزون شمار افراد دارای اختلالات یادگیری، به سبب رشد و توسعه تعاریف و گسترش ابزارهای شناسایی و تشخیص اختلال یادگیری، توجه حوزههای پژوهشی متعددی را به خود جلب نموده است. در حال حاضر میزان شیوع اختلالات یادگیری بین 1 تا 30 درصد جمعیت مدرسهرو برآورد شده است و در شمار یکی از شایعترین اختلالات شناخته شده قرار دارد - کاراند و همکاران3، . - 2011
در بسیاری از پژوهشها ، استفاده از نیمرخ اسید وکسلر کودکان برای تشخیص اختلال یادگیری پیشنهاد شده است - گروت - مارنت4، . - 1997 در بین بسیاری از روان شناسان این باور که تفسیر ویژه ای از الگوها یا نیمرخ خرده آزمونهای وکسلر وجود دارد ، عمومیت داشته است؛ با وجود اینکه محبوبیت گسترده ای از تحلیل خرده آزمونها یا نیمرخ نمرات وکسلر وجود دارد، بیشتر حمایتها از این فعالیتها براساس برداشت کلینیکی یا توصیف شخصیت می باشد. آن ها درصد کودکان با نیمرخ اسید، در وکسلر کودکان دارای اختلال یادگیری و نمونههای نقص توجه بیش فعالی را با درصد نمونه های بهنجار مقایسه کردند. نتایج نشان داد که شیوع نیمرخ اسید در نمونه های کلینیکی به طور تقریبی5 درصد کودکان اختلال یادگیری، 12 درصد کودکان نقص توجه بیش فعالی، این نیمرخ را نشان دادند .اگرچه نیمرخ اسید، فقط یک درصد موارد نمونه های بهنجار اتفاق افتاده بود - پریفیترا و درش5، . - 1993 محققین در مورد شیوع نیمرخ اسید وکسلر کودکان در میان 382 دانش آموز با اختلال یادگیری مطالعه کردند و آنها درجه ی شیوع 4/7 درصدی را گزارش کردند - وارد و همکاران6، . - 1995 پژوهشگران پیشنهاد کردند زمانی که امکان بدست آوردن اطلاعات مقدماتی در مورد تشخیص اولیهی اختلال یادگیری وجود داشته باشد استفاده از نیمرخ اسید در تشخیص اختلال یادگیریکودکان، کاربرد بیشتری دارد . در نتیجه، توجه به عملکرد دانش آموزان در خرده آزمو نهای وکسلر کودکان میتواند برای تشخیص، آموزش و یادگیری اثر بخش به کودکان با نارسایی ویژه یادگیری، کاربردهای مفیدی داشته باشد و با دانستن این مجموعه از عوامل، در نظامهای خدماتی گوناگون برای ارزیابی، آموزش بالینی، شیو ههای آموزشی و در نهایت درمان کودکان با نارسایی ویژه در یادگیری، اثرات فزاینده ای داشته باشد دِ - لی و ناگلی 7، . - 1996 کودکان دچار اختلال یادگیری، در جنبه های عصب روانشناختی8 ، کارکردهای اجرایی9 و توجه10، زبان، پردازش بینایی - فضایی 11 و حافظه12 و یادگیری مشکل دارند و نارسایی در مهار ت های عصب روانشناختی می تواند ناتوانی های یادگیری کودکان را پیش بینی کند
- عابدی و همکاران، . - 1387 از آن جایی که نارسایی های ویژه یادگیری، طبیعت عصب شناختی دارند و تمام عملکردهای یادگیری در مغز و نظام عصبی شکل می گیرند، می توان گفت نقص در کارکرد سیستم عصبی مرکزی به عنوان یکی از شایع ترین علل نارسائی های یادگیری مطرح می شوند - غنایی چمن آباد، . - 1389 عملکرد شناختی با فعال نگه داشتن مغز، بهبود می یابد. یکی از مهم ترین روش هایی که سبب فعال نگه داشتن مغز می شود تمرین و فعالیت های ورزشی است - اریکسون و همکاران13، . - 2009 به علت این که مخچه در ارتباط با قسمت تحتانی و ریشه ی مغز است، نه تنها وظایف حرکتی و انتقالی ، بلکه وظایف ذهنی و حسی را نیز بر عهده دارد. هنگامی که کودکان فعالیت ورزشی انجام می دهند، سود حاصل از آن ، به یادگیری سایر مهارت ها انتقال می یابد. این کار بدون نیاز به هوشیاری و به طور خودکار اتفاق می افتد - بهمرد و همکاران، . - 1391
طی سال های متمادی روش های آموزشی گوناگونی برای کودکان و دانش آموزان دارای اختلال یادگیری، پدید آمده است. یکی از این روش ها روش ادراکی-حرکتی است. طرفداران این روش - کپارت،گتمن، برچ - 14 معتقدند که یادگیری حرکتی مبدا یادگیری است ، و فرآیند های یادگیری ذهنی عالی تر پس از رشد مناسب سیستم حرکتی و سیستم ادراکی و همچنین پیوند های ارتباطی میان یادگیری حرکتی و ادراکی بوجود می آید. نی ول کپارت 15 یکی از مشهورترین پیشتازان در روش ادراکی-حرکتی است و عقیده دارد که یادگیری های حرکتی بر هوش و تحصیلات موثر است. کپارت در کتاب خود تحت عنوان دیر آموز در کلاس درس16 می نویسد» این منطقی است که فرض کنیم تمام رفتارها اساسا حرکتی است و پیش نیاز هر نوع حرکت ، ماهیچه ها و پاسخ های حرکتی است.« به عبارت دیگر او معتقد است که رفتارها از فعالیت های ماهیچه ها سرچشمه می گیرد و رفتارهای پیچیده تر وابسته به رفتارهای ساده تر است. او معتقد است که کودکان نیازمند پیوند های بسیاری در میان اطلاعات ادراکی و حرکتی هستند . او می گوید بسیاری از کودکان در سال های نخستین تحصیلی این فرآیند را به گونه ای موثر کامل نمی کنند، بنابراین نمی توانند در حد ضرورت با برنامه های درسی و کلاس ارتباط برقرار کنند. کپارت عقیده دارد که بایستی ادراک با حرکت پیوند یابد، نه حرکت با ادراک - سیف نراقی و نادری، . - 1382
در بیش از 30 سال گذشته هم نتایج تحقیقات مستقل و هم تحقیقات انجام گرفته توسط موسسه عصب بدن روانشناختی در دهه 1975 در چستر نشان داده است که بین بازتاب های نوزاد بدون بلوغ روانی و عدم پیشرفت تحصیلی و افزایش اضطراب در زندگی بالغین ارتباط مستقیمی وجود دارد و یک برنامه درمانی که مستقیما با هدف تحریک کردن و یکپارچه سازی بازتاب های ابتدائی و حالتی - فرم ایستادن، راه رفتن و نشستن - طراحی شده باشد می تواند در تغییر مثبت ، در حیطه های مذکور ، تاثیر بگذارد - سالی گودارد و دیگران17، . - 2009 جانستون - 2009 - 18 بر اساس مدل انعطاف پذیری ذهنی معتقد است سیستم انعطاف پذیری عصبی فرصت ایجاد می کند که سیستم ا عصاب مرکزی مهارت ها را یاد بگیرند و اطلاعات را به یاد آورند و به بازشناسی شبکه عصبی بپردازند که بتواند به تحریکات محیطی پاسخ دهد . انعطاف پذیری، تحول مغز را تقویت میکند و معمولا موجب انطباق می شود. این تغییرات با تغییرات فیزیکی باکنشهای دندریتی و مدارهای نرونی همراه است و فعالیت های بدنی به خصوص موزون آن نقش قابل توجهی در این فرایند دارند - غنایی و کارشکی، . - 1390 با مطرح شدن فعالیت، بازی و ورزش به عنوان کلید حیات، افق جدید و چشم انداز تازه ای در باب تعلیم و تربیت گشوده شده است - بخشی پور و همکاران، . - 1392 استفاده از توالی آرام و ریتمیک و در برخی مواقع سرعتی و درشت در جهت بهبود تصویر فضایی، مهارت های خود کنترلی، تصویر بدنی و ارام بخشی، بهبود مهارت های درکی- حرکتی، تعادل، زمانبندی ها و کنترل رفتار تکانشی برای این کودکان مفید واقع می شود - هوشور19، . - 2008
ریتم ، خصوصا در شکل موسیقی به عنوان قسمتی از آموزش انسان ها و فرهنگ های مختلف، امری مهم تلقی می شود. در آمیختگی این حرکت های ورزشی به موسیقی و اشعار و ترانه های موزون و آهنگین، بر اثربخشی این روش در کار با کودکان می افزاید. موسیقی بر شکل پذیری و فعالیت قشر مغز تاثیر قابل توجهی دارد و از آن جا که در کودکان با اختلالات یادگیری، راه های حسی مختلفی که بخشی از آن ناشی از محدودیت های عصب شناختی است، وجود دارد؛ استفاده از موسیقی و ریتم در قالب بازی و ورزش های حرکتی موزون به طور
