بخشی از مقاله
گزارش کارآموزی پارك جنگلي تلار قائم
مقدمه :
ايجاد پارك‌هاي جنگلي و ملي و مناطق حفاظت شده به دليل حفاظت از طبيعت و حيات وحش است. ايجاد استراحتگاه و مناطق تفرجگاهي براي مردم لازم و ضروري است. با افزايش جمعيت و ايجاد شهرهاي بزرگ و مراكز صنعتي در سال‌هاي اخير احتياج مردم به مناطق تفرجگاهي بيشتر شده و مسئولين شهرها را بر آن واداشت كه پارك‌هاي عمومي بيشتري در داخل و اطراف شهرها به وجود بياورند.
دفتر جنگل‌كاري و پارك‌هاي سازمان جنگل ها تعداد زيادي پارك‌هاي جنگلي در كشور ايجاد كرد تا علاوه بر ايجاد محل‌هاي تفرجگاهي براي مردم بتواند اكوسيستم‌هاي ويژه منطقه‌اي را نيز در مقابل تخريب انسان‌ها حفظ و حراست بكند. اگرچه اولين جنگل دست كاشت با نام پارك جنگلي اهواز در سال 1342 احداث گرديد ولي پارك جنگلي تهران (پارك خرگوش دره ) با وسعتي بالغ بر 140 هكتار اولين تفرج‌گاه جنگلي دست كاشت است كه در سال 1343 پس از ملي شدن جنگل‌ها به منظور ايجاد فضاي سبز و محلي براي تفرج شهروندان تهراني احداث گرديده است. پارك جنگلي هراز و سي‌سنگان طبيعي است كه در سال 1344 احداث شده‌اند.
در حوزه اداره كل منابع طبيعي منطقه ساري تعداد 9 پارك جنگلي وجود دارد كه به شرح زير مي‌باشد :
رديف نام پارك مساحت شيوه مديريت نام مجري
1 پارك جنگلي مرحوم آشتياني نور 3750 هكتار دولتي اداره كل منابع طبيعي ساري
2 پارك جنگلي شهيد زارع ساري 70 هكتار دولتي اداره كل منابع طبيعي ساري
3 پارك جنگلي ميرزا كوچك خان آمل 420 هكتار دولتي اداره كل منابع طبيعي ساري
4 پارك جنگلي عباس آباد بهشهر 138 هكتار دولتي سازمان ايرانگردي و جهانگردي
5 پارك جنگلي ميرود بابلسر 23 هكتار دولتي سازمان ايرانگردي و جهانگردي
6 پارك جنگلي جوارم سوادكوه 362 هكتار خصوصي سازمان ايرانگردي و جهانگردي
7 پارك جنگلي تلار قائم شهر 167 هكتار خصوصي سازمان ايرانگردي و جهانگردي
8 پارك جنگلي كشپل چمستان 22 هكتار خصوصي شهرداري چمستان
9 پارك جنگلي بزچفت بابل 765 هكتار خصوصي شهرداري بابل
چكيده :
پارك جنگلي تلار قائم شهر واقع در جاده نظامي قائم شهر يكي از پارك‌هاي جنگلي سرسبز و زيباي استان مازندران مي‌باشد كه نياز به حفاظت و نظارت بيشتري دارد. در پارك‌هاي جنگلي كلاً تأسيساتي مثل پياده‌رو – پاركينگ – جاده – سرويس بهداشتي – آب‌نما – فضاي گل‌كاري – نيمكت – اتاقك‌هاي چوبي سرپوشيده – رستوران – زمين ورزشي – باغ كودكان – محل پيك‌نيك و ... ضروري است. پارك‌ها، جنگل ها، مراتع، درياها و كلاً پديده‌هاي طبيعي و زيبا منابع اصلي و تفرجگاهي هستند. انسان در اين مناطق به تفريح و تفرج مي پردازند و از زيبايي‌هاي طبيعت لذت مي‌برد و روح و روان خسته خود را التيام مي‌بخشد.
معرفي استان مازندران :
مساحت استان مازندران حدود 23830 كيلومتر مربع معادل 5/1 درصد سطح كشور است. بر اساس تقسيمات جغرافيايي و سياسي شامل 15 شهرستان 43 بخش، 46 شهر، 110 دهستان مي‌باشد. جمعيت تقريبي آن بر اساس آخرين سرشماري سال 1375 حدود 000/600/2 نفر ( 3/4 درصد كل كشور ) كه شامل 46 درصد جمعيت شهري و 54 درصد جمعيت روستايي مي‌باشد.
استان مازندران از سمت شمال به درياي خزر، از شرق به استان گلستان، از سمت جنوب به استان‌هاي تهران و سمنان و قزوين و از سمت غرب به استان گيلان محدود مي‌گردد.
اين استان داراي حدود 000/169/2 هكتار منابع طبيعي ( جنگل و مرتع ) بوده است كه حدود 91 درصد سطح استان را تحت پوشش دارد. استان مازندران از شرايط اقليمي و زيستگاهي متنوعي برخوردار است.
معرفي شهرستان قائم شهر :
شهرستان قائم‌شهر كه مركز آن شهر قائم‌شهر است يكي از شهرستان‌هاي استان مازندران به شمار ميرود و از لحاظ موقعيت جغرافيايي در مركز استان واقع شده است. در تصميمات سياسي قبل از انقلاب دقيقاً شهرستان مياني اين استان بوده است. شهرستان قائم‌شهر از سمت شمال به جويبار، از سمت شرق به ساري، از سمت جنوب به شهرستان سوادكوه ( ارتفاعات البرز ) و از سمت غرب به شهرستان بابل محدود مي‌گردد.
وسعت قائم‌شهر 4585 كيلومتر مي‌باشد اين شهرستان داراي 2 بخش و از 150 روستا تشكيل شده است. از لحاظ بعد مسافت شهر قائم‌شهر كوتاهترين فاصله را با شهر ساري ( مركز استان مازندران ) دارا مي‌باشد.
جمعيت اين شهرستان حدود 000/295 نفر مي‌باشد. 590 خانواده كه 52 درصد شهري و 48 درصد روستايي مي‌باشد.
خاك :
حاشيه باريك در شمال محدوده شهرستان قائم‌شهر را خاك‌هاي شور و قليايي مي‌سازد. بافت خاك‌ها در بيشتر مناطق اصولاً سنگين است. در اراضي رودخانه سياهرود بافت خاك متوسط اراضي ساحلي سبك تا خيلي سبك دارند.
ناهمواري و شكل زمين :
در شهرستان قائم‌شهر سه تيپ ناهمواري ديده مي‌شود. بخش جنوبي شهرستان تيپ ناهمواري كوهپايه‌اي دارد كه ارتفاع آن بين 200 تا 800 متر تغيير مي‌يابد و تقريباً آخرين برجستگي كوه‌هاي البرز هستند كه بر قسمت جلگه‌اي تغيير مي‌يابد و تقريباً آخرين عوارض برجستگي كوه‌هاي البرز هستند كه به قسمت جلگه مربوط مي‌شود و دامنه‌هاي كم‌شيب كوهپايه‌ها پوشيده از جنگل و
باغات ميوه است ليكن در نواحي پست‌تر دامنه‌ها در صورتي كه امكان سوار شدن آب بر زمين ميسر باشد بخش مياني كه قسمت عمده سطح شهرستان را تشكيل مي‌دهد از جلگه‌هاي نسبتاً هموار آبرفتي تشكيل شده است كه با شيبي ملايم به سمت شمال كشيده شده است. بخشي از شمال ادامه همان جلگه به سمت درياست حداكثر ارتفاع زمين در اين قسمت 18 – متر از سطح درياي آزاد قرار دارد و بدين ترتيب حدود 1 متر از سطح درياي خزر بلندتر است شيب زمين عمدتاً از شمال به جنوب بوده.
ساختمان زمين‌شناسي :
ساختمان زمين‌شناسي حوزه نفوذ قائم‌شهر در نواحي جلگه‌اي با كوهپايه‌اي متفاوت است. نواحي جلگه‌اي از نظر زمين‌شناسي ساختمان ساده دارد.
اين قسمت از نهشت‌هاي رسوبي و آبرفتي دوران چهارم تشكيل شده است. بافت زمين از رسوبات نرم آبرفتي است كه در نتيجه فعل و انفعالات آب و هواي جريان آب‌هاي سطحي از نواحي كوهستاني مجاور كنده شده در اين قسمت جاي گذاشته شده است اين رسوبات به روي رسوبات قديمي‌تر از خود قرار گرفته‌اند.
آب و هوا
آب و هواي اين شهرستان نيمه مرطوب و معتدل مديترانه مي‌باشد.
ارتفاع از سطح دريا m)) درجه حرارت ( c ) بارندگي سالانه (mm)
ميانگين حداكثر سالانه ميانگين حداقل سالانه متوسط سالانه
7/14 9/20 1/12 16 718
جدول : ويژگي‌هاي دما و بارش شهرستان قائم شهر در سال 1375
وسعت جنگل‌هاي قائم‌شهر :
مساحت كل حوزه استحفاظي منابع قائم‌شهر 128614 هكتار است كه داراي 4 واحد منابع طبيعي به شرح ذيل مي‌باشد :
1- واحد منابع بيشه سر 64904 هكتار
2- واحد منابع طبيعي اندرگلي 11361 هكتار
3- واحد منابع طبيعي شيرگاه 20011 هكتار
4- واحد منابع طبيعي لفور 32338 هكتار
مساحت كل مراتع قائم شهر ييلاقي ( 300 هكتار ) قشلاقي ( 8000 هكتار ) مي‌باشد كه در حال حاضر 700 هكتار باقي مانده است. مساحت جنگل‌هاي قائم‌شهر قريب 000/60 هكتار مي‌باشد كه از هفت‌تن تا افرا تحت گسترش دارد.
در گذشته نه‌چندان دور اين منطقه داراي جنگل‌هاي انبوه كه پناهگاه حيوانات وحشي و پرندگان بوده است اما بنا به دلايلي ديگر هيچ حيوان و پرنده‌اي وجود ندارد. در حاشيه باغات و شاليزارها تك درختاني از جنگل انبوه باقي مانده است كه اين درختان عبارتند از :
( شب خسب – وليك – افرا – آلوچه وحشي – اوجا )
روستاهاي زيادي در حاشيه اين جنگل‌ها قرار گرفته اند كه مي‌توان به :
ايوك – منگل – كرچنگ – هفت‌تن – تالارپشت و ... اشاره كرد.
در جنوب غربي قائم شهر منطقه حفاظت شده به نام پارك جنگلي تالار كه وسعت آن 153 هكتار مي‌باشد. اين جنگل طبيعي داراي چشم‌اندازهاي بسيار زيبا و گونه‌هاي متنوع از درختان مي‌باشد. گونه‌هاي پهن برگ گونه‌هاي غالب اين منطقه است و درصد كمي را گونه هاي سوزني برگ تشكيل مي‌دهد.
گونه‌هاي درختان جنگل‌هاي حوزه شهرستان قائم‌شهر :
راش oreintalis Fagus
پلت ( افرا ) relatinum Acer
شمشاد hyreaua Buaus
ممرز Betulus Carpinus
ملج glabra Ulmus
آزاد Carpinifelia Zelkeva
اوجا Curpinifolia almus
بلند مازو Castaniefolia Uereus
توسكا Sabcorbata Alnus
شب‌خسب Julibrissin Albiza
و گونه‌هاي ديگر...
اين منطقه به دليل وضعيت توپوگرافي و نوع خاك و اقليم منطقه چنين جنگل‌هاي با اين تنوع گونه‌هاي گياهي و جانوري ديده مي‌شود.
پراكنش گونه‌اي در اين منطقه به ترتيب زير مي‌باشد :
توسكا – افرا – ممرز – راش
تعريف پارك‌هاي جنگلي :
محدوده محصور و جدا شده از بافت طبيعي جنگلي كه امكانات رفاهي اوليه از قبيل سرويس‌هاي بهداشتي آب – برق – پاركينگ – نمازخانه – كمپ چادر و امثال آن مي‌باشد.
هدف از تأسيس پارك‌هاي جنگلي :
هدف از تأسيس پارك‌هاي جنگلي به اين شرح مي‌باشد :
الف ) در وهله اول هدف از تأسيس پارك‌هاي جنگلي، نوعي بهره‌برداري صحيح و سالم از داده‌هاي رايگان طبيعت به جاي سرمايه‌گذاري و صرف انرژي كار و هزينه در مناطق فاقد جنگل مي‌باشد.
امروزه براي مردم متمول و حتي متوسط تهيه وسايل نقليه زياد مسأله انگيز نيست و خانواده‌هاي متمول و متوسط اكثراً داراي وسيله نقليه شخصي هستند و وجود وسيله نقليه خود عامل مهم تحرك است. براي خانواده‌هاي كم‌بضاعت نيز با برنامه‌ريزي صحيح مي‌توان وسايل نقليه عمومي فراهم نمود كه آن‌ها را در زمان‌هاي معين به پارك جنگلي دور از شهرها برساند. بنابراين به راحتي مي‌توان مردم خسته و فرسوده شهرهاي پر جمعيت با هواي آلوده را به دامن سرسبز جنگل كشانيد.
ب ) هدف ديگر ايجاد پارك‌هاي جنگلي، كشانيدن مردم خسته و آزرده از زندگي شهري، به درون طبيعت واقعي و آشنا ساختن آن‌ها با فرهنگ منابع طبيعي و علاقه‌مند ساختن مردم به
بهره‌برداري صحيح از نعمت‌هاي طبيعي و برگرداندن سلامت و آرامش روحي به آنان است.
ج ) يكي ديگر از هدف‌هاي بزرگ ايجاد پارك‌هاي جنگلي، به‌وجود آوردن امكانات بررسي تحول و تواتر طبيعت است. از مهم‌ترين اهداف جنگل كاري مي‌توان ايجاد تفرج گاه احداث شده باشد. ضروري است كه امكانات و شرايط كمپينگ – پيك‌نيك‌هاي خانوادگي از قبيل آب آشاميدني و سرويس‌هاي بهداشتي فراهم شده باشد.
