بخشی از مقاله
مقدمه
مسافرت و صنعت گردشگری به عنوان بزرگترین و متنوع ترین صنعت در دنیا به حساب می آیـد. بسـیاری از کشـورها ایـن صنعت پویا را به عنوان منبع اصلی درآمد، اشتغال، رشد بخش خصوصـی و توسـعه سـاختار زیربنـایی مـی داننـد. بـویژه در کشورهای در حال توسعه که شکل های دیگر توسعه اقتصادی مثل تولید یا استخراج منابع طبیعی، از نظر اقتصادی به صرفه نیست، یا نقش چندان مهمی در صحنه تجارت و بازرگانی ندارد. به توسعه صنعت گردشگری توجه زیادی می شود. بنـابراین تردیدی نیست که همه کشورهای جهان تلاش می کنند تا در رقـابتی تنگاتنـگ در پـی بهـره گیـری از مزایـای اقتصـادی، اجتماعی، فرهنگی برآمده و سهم بیشتری از درآمد و بالا بردن سطح اشتغال ناشی از بهینه سـازی ایـن صـنعت خـدماتی در کشور خود داشته باشند.
1
صنعت گردشگری امروز در اغلب کشورهای جهان، به ویژه جهان سوم، کلید اقتصـادی بـه شـمار مـی رود تـا جـای کـه در کشورها گردشگری بیش از سایر برنامه های توسعه در اولویت قرار گرفته است. و تـلاش مـی شـود کـه عـواملی را کـه در گسترش و رونق صنعت گردشگری مؤثرند شناسایی شوند. طرفداران صنعت جهانگردی بر این باوردند کـه ایـن صـنعت مـی تواند تنشهای سیاسی را کاهش دهد و برای صلح جهانی عامل تعدیل کنده به حساب آ یـد. در حـالی کـه مرزهـای خـارجی کشورها کم رنگ می شود. پدیده ای به نام »دهکده جهانی« معنا و مفهوم پیـدا مـی کنـد و بـدین گونـه دنیـا روز بـه روز کوچکتر و افراد به هم نزدیکتر و صمیمی تر می شوند.
در کشور ما که عنایت به درآمدهای غیرنفتی از سیاستهای ا قتصادی دولت محسوب می شود. توسعه جهانگردی می تواند به عنوان منبع درآمدزا و پربهره تلقی شود، که در صورت برنامه ریزی صحیح قادر خواهـد بـود منبـع ارزی قابـل تـوجهی را در اختیار متولیان اقتصادی کشور قرار دهد. عواملی کـه جهـانگردان را وادار بـه انتخـاب مکـانی بـرای سـیاحت در کشـورهای خاورمیانه از جمله ایران می نماید. می توان به چند دسته تقسیم نمود که از بین آنها مهمترین، وجود ویژگیهای خاص بناها و مجموعه های تاریخی است. چرا که اینگونه مکانهای ویژه، مفاهیم واقعی زندگی و فرهنگ گذشتگان مردمان این مرز و بوم را برای آنها بیان و یا ترجمه می کند. جهانگردان برای رسیدن به چنین هدفی هرگونه هزینه و رنج سفری را از جان دل مـی پذیرند. ولی آنچه حرکت آنها را در این راستا تسریع می نماید. وجود انگیزه های جنبی، سرگرمیها، و وسایل راحتی جهانگرد است که در مرحله دوم اهمیت قرار می گیرد. در اینجا چنانچه اینامر مورد توجه ویژه قرار نگیرد. و عملاً با فقدان یا کمبـود آن روبرو باشیم یقیناً تأثیر شدیدی در ایجاد انصراف برای نیل به چنین حرکتی خواهد داشت. بنابراین باید نقـاط ضـعف ایـن صنعت در ایران شناسایی شود. تا شاهد رشد این صنعت باشیم. هنگامی که با عینک جامعه شناسی به صنعت جهانگردی می نگریم. در می یابیم که جهانگردی یک ابزار گفتگوی فرهنگی و ایجاد تفاهم است که در تمـام طـول تـاریخ بشـر تـا عصـر صنعت چنین بوده است. ولی چگونگی جلوه های جهانگردی از عصر صنعت تا به امروز این اصل را از صورت عام و فراگیـر خود دور کرده است. صنعت با تمام جلوه های فنی و اجتماعی خود بر جهانگردی هم مانند هر چیز دیگر اثرهای آشکار به جا
نهاده است. یکی از اثرهای عمده ای که صنعت جدید و پیامدهای اجتماعی آن بر پدیده جهـانگردی فـرو نهـاده از معناهـای فرهنگی آن است. جهانگردی در عصر صنعت و ماشین بیش از آنکه یک حرکت فرهنگـی باشـد یـک حرکـت روانشـناختی اجتماعی شده است. »دیبایی، «40 :137
بیان مساله
منظور از مردم شناسی نیز مطالعه ویژگی های فرهنگی و اجتماعی گروههای انسانی در محدوده جغرافیائی معین و در دوره تاریخی مشخص است که عناصر ویژه ای نظیر، زبان، هنر، موسیقی، آداب و سنن، ازدواج، عادات و خلقیات، خانواده، خویشاوندی، مذهب، اقتصاد، حقوق، پوشاک، فنون ... را در برمی گیرد. فرهنگ نیز با گسترش دامنه مطالعات و تحقیقات فرهنگی و پیشرفت تکنولوژی، دارای معنا و مفهومی وسیع و همه جانبه گردیده است، به این ترتیب مطالعه و تحقیق فرهنگها قسمت عمده ای از قلمرو مردم شناسی را در برمی گیرد. از این رو برخی از دانشمندان دانش مردم شناسی و انسان شناسی را»علم مطالعه فرهنگ ها« (اعم از مادی و غیرمادی) می باشد از آنجا که امروزه صنعت توریسم در دنیا یکی از منابع مهم درآمدزایی و در عین حال از جمله پارامترهای مؤثر در تبادلات
فرهنگی بین کشورها می باشد. در این میان کشور ایران با یک قدمت تاریخی چندین هزارساله و وجود جاذبه های سیاحتی و زیارتی از جمله مراکز مهم توریستی جهان می باشد. در این راستا استان کرمان دارای جاذبه های طبیعی، تاریخ، فرهنگی و هنری می باشد که شامل: کوهها، دشتها، دریاچه ها، قلعه ها، بناهای قدیمی و مذهبی همراه با شبکه ارتباطی شوسه، راه آهن و هوائی اهمیت توریستی این استان را نشان می دهد. و در این میان شهر کرمان دارای جاذبه های مطلوب و کم نظیر در جهت جذب جهانگردان می باشد که تا به حال با این همه استعداد و پتانسیل در این زمینه مورد بی توجهی قرار گرفته است و به صورت یک ضرورت برای تحقیق می باشد.
2
ورود جهانگردان به شهر کرمان می تواند منافع زیادی در برداشته باشد. و منطقه را متحول سازد. چه از بعد اقتصادی و چه از بعد فرهنگی و اجتماعی، از لحاظ بعد اقتصادی باعث افزایش درآمدهای ارزی، افزایش تحرک در صنعت جهانگردی و ایجاد زمینه های اشتغال،گسترش مبادلات با خارج از کشور کمک به گسترش بخشهای اقتصادی وابسته به جهانگردی تسریع در روند عمرانی شهر خواهد شد. از لحاظ بعد فرهنگی باعث تسریع در تعالی فرهنگی شهر، معرفی فرهنگ و تمدن و جلوه های طبیعی منطقه و استان حفظ میراث فرهنگی و تاریخی شهرستان نقش به سزائی دارد. از لحاظ بعد اجتماعی باعث توسعه متعادل اجتماعی شهر، در هم شکستن فاصله های اجتماعی، رفاه فراگیر و همه جانبه در شهر، بهسازی سلامت روانی شهر،
و با توجه به ارتباطات سریع اجتماعی و جغرافیایی ضمن افزایش آگاهی های ملی در مورد نحوه زندگی، باورها، آداب و رسوم
و سنتهای اقوام مختلف بستر مناسبی برای تحکیم و پیوند هر چه بیشتر مردم و همبستگی بیش از پیش ملی را فراهم می کند.
در این تحقیق به معرفی توانها و پتانسیل های توریستی شهر کرمان می پردازیم. برای بدست آوردن اطلاعات در مورد جاذبه های توریستی از طریق روشهای توصیفی، کتابخانه ای، و مشاهده و عکسبرداری به معرفی جاذبه های توریستی پرداخته شده است.
اهمیت و ضرورت تحقیق
- قرن بیستم همراه با دگرگونیها و تحولات عمیق سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، علمی درون خود سده انقلاب جهانی توریسم است. انقلابی در صنعت تولید بازرگانی و تبلیغات توریسم که این صنعت را از زمره بزرگترین و سودآورترین صنایع درآورده است. افزایش عمومی درآمد کشورهای صنعتی و پذیرفتن قوانین اجتماعی، پیشرفت صنایع حمل و نقل و کاهش هزینه های سفر ازجمله عواملی است که باعث گسترش سیرو سیاحت بین المللی می گردد. سفر بـه
دیگر نقاط می تواند عامل مهم پیشرفت اجتماعی و فرهنگی تلقی شود. سفر عاملی است که امکان برخورد تمـدنها را فراهم می آورد، به بهتر شدن نهادهای آموزشی می انجامد و اندیشه های جدید و نو آوریها را پدید می آورد و یا آنها را به دیگر سرزمینها منتقل می کند. کرمان از نظر موقعیت جغرافیایی (اقلیمی، طبیعـی، انسـانی، فرهنگـی، اقتصادی، تاریخی) یکی از غنی ترین و جالب ترین استانهای ایران و در ردیف کلان استانهای مورد توجه و علاقه محققان و گردشگران و مسافران داخلی و خا رجی می باشد و پیوسته ارزشها و پتانسـیل هـای موجـود در کرمـان مورد نظر کسانی است که به این دیار و سرزمین سفر می کنند.
- در بررسی سابقه گردشگری و سیاحتی شهر کرمان در صدها سال پیش این منطقه بنا بـه گـواهی و روایـت تـاریخ سیاحان و مطالب مندرج در سفرنامه های جهانگردان اسلامی و اروپایی بیش از سایر شهرهای ایـران مـورد توجـه قرار گرفته است. حالا که امکانات بالقوه در اختیار این منطقه است و طبیعتش بسیار زیبا و آثار تاریخی اش رزشمند
و در ردیف میراث جهانی قرار دارد و غذا و آداب و رسوم و سنت هایش دلپذیر است. باید این منطقه را بهتر از آ ن چه هست آماده پذیرش جهانگردان نمود. و در هر شرایطی امکانات لازم را فراهم ساخت. تا سود بیشتری در کنـار شناخت واقعی منطقه عاید این شهر شود. پس با وجود این منابع غنی و توانمندی هـای منطقـه توسـعه صـنعت جهانگردی در این منطقه امری ضروری به نظر می رسد و بررسی موانع موجود بر توسعه این صنعت اهمیت ایـن تحقیق را بیشتر می کند. از میان برداشتن موانع و مشکلات موجـود، در واقـع راه را بـرای دسـتیابی بـه اهـداف و مقاصد هموار می کند. یک برنامه ریزی دقیق در این راستا به دنبال یافتن راه حلهای منطقی و قابل اجرا برای حل مشکلات و معضلات است. چرا که محور اصلی اجرای برنامه هـای پـیش بینـی شـده حـذف موانـع و مشـکلات بازدارنده است . تنها از طریق رفع این دشواریها و معضلات است که صنعت جهانگردی شهر کرمان جایگاه خود را
3
خواهد یافت و هدفها و ایده آلها قابل دسترسی خواهد شد. پس چنانچه این صنعت در شهر کرمان گسـترش یابـد مزایای زیادی را از قبیل: گسترش زمینه اشتغال، توسعه و گسترش امور زیر بنایی ، رونق وایجـاد درآمـد بیشـتری برای مردم کسب درآمد ارزی، متعادل کردن توزیع درآمدها و.... به دنبال خواهد داشت.
اهداف تحقیق
- بررسی جنبه های مردم شناختی شهر کرمان از منظر گردشگری با تکیه بـر میـراث فرهنگـی هـدف اصـلی ایـن تحقیق است.
- بررسی روابط فرهنگی و جذب توریست در شهر کرمان .
- بررسی نقش گردشگری و میزان اهمیت آن در سیستم اقتصادی شهر کرمان .
- بررسی فرهنگ مردم و جذب توریست در شهر کرمان.
- بررسی هماهنگی بین مسولین و جذب توریست به شهر کرمان .
- بررسی سرمایه گذاری و جذب توریست در شهر کرمان .
- بررسی عوامل موثر بر جذب و دفع توریست به شهرکرمان .
- جلب مشارکت مردمی در احیاء ومرمت و نگهداری ابنیه تاریخی و جاذبه های طبیعی
- پتانسیل سنجی زمینه های اشتعال و افزایش بازده سرمایه گذاریها
- معرفی مراکز جذب گردشگر و هدایت گردشگران به سمت استان
- اولویت بندی سیاست گذاری ها و برنامه ریزیهای مربوط به احداث و ایجاد اقامتگاهها و مراکز تفریحی در مناطقی که استعداد بیشتری نسبت به بقیه مناطق دارد
سوابق تحقیق
- بررسی میزان جذب توریسم از دیدگاه سازمان ایرانگردی و جهانگردی شهرستان مشهد فرهمندی،
- مطالعات و برنامه ریزی صنعت توریسم استان آذربایجان شرقی 1373 توسط حسن زنده دل بـا همکـاری سـازمان برنامه و بودجه استان آذربایجان شرقی.
- مکانیسم توریسم و وضعیت ایران در امر جهانگردی
- خاتمی، صفرعلی، مکانیسم توریسم و وضعیت ایران در امر جهانگردی صـنعت توریسـم، کارشناسـی ارشـد (علـوم اجتماعی) دانشگاه تهران، د انشکده ادبیات و علوم انسانی به راهنمائی بهنام، جمشید 1349
- مسافرتهای توریستی در کشورهای توسعه نیافته: بلانتون نویسنده این مقاله سعی کرد ه است صنعت توریسم را در کشورهای توسعه نیافته از بعد فرهنگی و اجتماعی مورد بررسی قرار دهد و نشان دهد که جهانگردان با چه هـدفی (تفریحی، ورزشی، زیارتی، تجاری، آموزشی ......) به این کشورها سفر می کنند.
- مسافرت، توریسم و مهمان نوازی. نیویورک 1987 نوشته: ریچ و گلدنر
روش تحقیق
- در این تحقیق به علت اینکه موضوع مردم شناختی است روش اصلی تحقیق ژرفانگر و میدانی است
4
- در این تحقیق روش تکمیلی تاریخی است و در تحقیقات میدانی از ابزار عکاسی و فیلم برداری جهت جمع آوری اطلاعات استفاده شده است
