بخشی از مقاله
مقدمه
اطلاعات یکی از منابع اصلی4 و با ارزش مدیران یک سازمان است و همانند منابع انسانی5، مواد اولیه یا امور مالی در روند تولید نقش مهم و ارزشمندی دارند. هرچه حجم و پیچیدگی عملیات وسیعتر شود، اطلاعات اهمیت بیشتری پیدا میکند. سازمانها برای حفظ بقای خود باید با استفاده از کامپیوتر اطلاعات را مدیریت نمایند. این همان سیستم اطلاعات مدیریت (MIS6) است که از شرکتهای کوچک استفاده کننده از بانکهای اطلاعاتی7 تا شرکتهای بزرگ
1 استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد
2دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت دولتی - مدیریت سیستم های اطلاعاتی (MIS) دانشگاه آزاد اسلامی قزوین (نویسنده و مکاتبه کننده) 3دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت دولتی - مدیریت سیستم های اطلاعاتی (MIS)دانشگاه آزاد اسلامی قزوین
4 Major sources 5 Human Resources 6 Management Information System 7 Database
استفادهکننده از سیستمهای پیچیده و بزرگ تحت عنوان سیستم اطلاعات مدیریت ارشد8 با آن سروکار دارند.[8] سیستمهای کامپیوتری این امکان را فراهم میآورند که نظارت دقیقتری بر عملکرد کارکنان اعمال شود. در عینحال با سیستمهای کنترلی میتوان بهرهوری کارکنان را مشخص و پیگری نمود.9[10] توسعه و پیشرفت MIS محدود به جمعآوری، طبقه بندی، دستیابی و بازسازی اطلاعات نخواهد بود، بلکه هر متخصص سیستم اطلاعات مدیریت نیازمند ارائه و حمایت از مدیریت در آیندهنگری و اتخاذ تصمیم در بحرانها است. بنابراین دستیابی به اطلاعات دقیق برای اخذ تصمیم جهت رسیدن به اهداف کوتاهمدت و بلندمدت سازمانی از ضروریات است.[2] سیستم اطلاعات مدیریت، سیستم سازمان یافته و ابزار مناسبی است که اطلاعات صحیح و خلاصه شده را در موقع مناسب به تصمیم گیرندگان و مدیران ارائه داده و امکان تصمیم گیری صحیح و دقیق را برای مدیران سازمان فراهم می سازد. هدف نهایی از ایجاد این سیستم گردآوری، پالایش، تجزیه و تحلیل، پردازش، فشرده و تخلیص کردن، ذخیره کردن و سرانجام انتقال تمامی اطلاعات گذشته و حال سازمان ها و پدیده های مرتبط با آنها، در یک بانک اطلاعاتی متمرکز با امکان دسترسی سریع برای مدیران آنها است. سیستم های اطلاعاتی موجبات افزایش آگاهی های مدیران و کارشناسان سطوح مختلف سازمان را فراهم ساخته، یا طرح مفاهیم جدید نه تنها حیطه دانش آنها را در مورد اینکه قادر به انجام چه کارهایی و اتخاذ چه تصمیم هایی خواهند بود، وسعت می بخشند بلکه آنان را در هر چه بهتر انجام دادن مسئولیت ها و فعالیت هایشان یاری می نماید.[5]
اهمیت روز افزون فناوری اطلاعات و فرصتهایی که برای بخش دولتی فراهم میکند باعث شده اند که بسیاری از کشورها از جمله ایران هزینه های زیادی را به کاربرد آن در سازمانهای دولتی از جمله بنادر کشور به خود اختصاص دهند. پر واضح است که صرف هرگونه هزینه ای در این زمینه هنگامی کارا و اثر بخش خواهد بود که به عوامل پیش برنده و بازدارنده کاربرد این فناوری توجه شود. لذا بررسی استقرار سیستم اطلاعات مدیریت به منظور اتخاذ تمهیدات لازم جهت انجام اقدامات پیشگیرانه در جهت رفع موانع و یا کم کردن اثر آنها ضروری است. از طرفی مطالعات نشان می دهد ناکامی در کاربرد فناوری اطلاعات، اقتضایی است به عبارت دیگر این ناکامی تابعی از شرایط کاربرد فناوری اطلاعات به شمار می رود10.[9]وجود یک سیستم اطلاعات مدیریت مناسب برای مدیران بندر نوشهر باعث تصمیم گیری به موقع و صحیح برای ارائه هرچه بهتر خدمات اطلاعاتی می شود. با ظهور خدمات الکترونیکی و بهره گیری از فناوری اطلاعات11 و ارتباطات12 به عنوان ابزاری مناسب برای ارائه خدمات یکپارچه، بستری مناسب برای ایجاد سیستمهای اطلاعات مدیریت فراهم شده است . به طور روز افزون نیاز به وجود سیستمهای اطلاعاتی در سازمانها برای مدیریت مجموعه13 ،کارکنان14 ، هزینه ها15 و تجهیزات16، تصمیم گیری17 سریع و مؤثر احساس میشود.[7] سیستم اطلاعات مدیریت و سازمان، بر یکدیگر تأثیری متقابل دارند. سیستم مذکور اطلاعات مورد نیاز سازمان را فراهم می نماید و با یک نظام اطلاعاتی جدید بر ساختار18، فرهنگ 19و دیگر بخش های سازمان اثر می گذارد. نیازهای سازمان نیز در طراحی این سیستم مؤثر هستند تا سازمان بتواند از امتیازات نوین سیستم بهره مند گردد.[6] بدون تردید بررسی
8 Senior managers 9 Murdick, Robert G., and john C. Munson 10 Dehning and Richardson 11 I.T : Information Technology 12 Communications 13 Management 14 Employees 15 Costs 16 Equipment 17 Decisions 18 Structure 19 Culture
روی استقرار و به کار گیری سیستم اطلاعات مدیریت در بنادر کشور از جمله بندر نوشهر و اطلاع از میزان اهمیت هر کدام از موانع که هدف اصلی این تحقیق است گام موثری در جهت پیش بینی و اجرای تمهیدات لازم به منظور حذف موانع و یا کاهش اثرات آنها در مسیر استقرار و به کارگیری سیستم اطلاعات مدیریت در بندر ها است. برنامه ریزان و سیاست گذاران متولی امر می توانند با استفاده از نتایج این تحقیق ضمن اولویت بندی چالش های پیش روی استقرار سیستم اطلاعات مدیریت با انجام اقدامات پیشگیرانه لازم و فراهم نمودن بسترها و مقدمات مورد نیاز ضمن سرعت بخشیدن به فرایند پیاده سازی در صد موفقیت آن را به نحو چشمگیری افزایش دهند.[3]بر این اساس محقق بر آن است تا به بررسی اجرای سیستم اطلاعات مدیریت در بندر نوشهر بپردازد .
.2 چهار چوب نظری و پیشینه پژوهش
شکاف بین سیستم های اطلاعاتی ثابت و محیط و ساختارهای سازمانی متغیر به ویژه در سازمانهای پویا، مشکل موجبات ضعف اطلاعاتی را فراهم می سازد زیرا هر تغییری در ساختار سازمان، تغییراتی را در مشاغل، مسوولیت ها، حیطه اختیارات، سلسله مراتب مدیریت و... به وجود می آورد و این تغییرات به نوبه خود موجب بروز نیازهای اطلاعاتی جدیدی می شود که به طور معمول سیستم های ثابت اطلاعاتی موجود فاقد این اطلاعات جدید هستند و می بایستی تغییرات لازم در آنها ایجاد گردد.
( بدرقه، (1389 طی پژوهشی شش عامل را برای چالشهای بکارگیری سیستم اطلاعات مدیریت در نظر گرفته که عبارتند از عوامل مدیریتی، عوامل فرهنگی، عوامل سازمانی، عوامل آموزشی، عوامل فنی، عوامل اقتصادی بدرقه آنها را از بین 1 تا 6 رتبه بندی کرده و موانع آموزشی و موانع فرهنگی به عنوان یکی از موانع پیش روی اجرای و بکارگیری سیستم های اطلاعات مدیریت بیان کرده است .[1] بنابراین با توجه به مطالب بالا فرضیه اول و دوم اینگونه است:
فرضیه اول: توجه به موانع آموزشی در اجرای سیستم های اطلاعات مدیریت در بندر نوشهر موثر است. فرضیه دوم: توجه به موانع فرهنگی در اجرای سیستم های اطلاعات مدیریت بندر نوشهر موثر است.
(کاظمی و همکاران، (1387 در پژوهشی موانع استقرار را دولت الکترونیک در سازمانهای دولتی به شش دسته تقسیم بندی کردند. که این شش دسته عبارتند از موانع مدیریتی، سازمانی، فنی، فردی، مالی و محیطی هستند. نتایج تحقیقاتشان نشان داد که به غیر از عوامل مالی سایر عوامل یعنی موانع مدیریتی، سازمانی، فنی، فردی، محیطی بعنوان مهمترین موانع اجرای در سازمانهای دولتی مطرح می باشد .[5] بنابراین با توجه به مطالب بالا فرضیه سوم، چهارم، پنجم، ششم و هفتم اینگونه است:
فرضیه سوم: توجه به موانع مدیریتی در اجرای سیستم های اطلاعات مدیریت بندر نوشهر موثر است.. فرضیه چهارم: توجه به موانع سازمانی در اجرای سیستم های اطلاعات مدیریت بندر نوشهر موثر است. فرضیه پنجم: توجه به موانع فنی در اجرای سیستم های اطلاعات مدیریت بندر نوشهر موثر است.
فرضیه ششم: توجه به موانع فردی در اجرای سیستم های اطلاعات مدیریت بندر نوشهر موثر است. فرضیه هفتم: توجه به موانع محیطی در اجرای سیستم های اطلاعات مدیریت بندر نوشهر موثر است.
(فرهنگی، (1389در پژوهش خود برای بررسی موانع به کارگیری کارآمد فن آوری اطلاعات موانع مدیریت تغییر را به عنوان مهمترین موانع بکارگیری کارآمد فناوری اطلاعات نشان داد.[4] بنابراین با توجه به مطالب بالا فرضیه هشتم اینگونه است:
فرضیه هشتم: توجه به موانع مدیریت تغییر در اجرای سیستم های اطلاعات مدیریت بندر نوشهر موثر است.
( کاظمی و همکاران، (1387در پژوهش خود بیان کردند که موانع اقتصادی به عنوان یکی از موانع پیش روی استقرار و بکارگیری سیستم اطلاعات مدیریت در حد کمی اهمیت دارد.[5] بنابراین با توجه به مطالب بالا فرضیه نهم اینگونه است:
فرضیه نهم: توجه به موانع اقتصادی در اجرای سیستم های اطلاعات مدیریت بندر نوشهر موثر است.
.3 مدل مفهومی پژوهش
