بخشی از مقاله
مقدمه
خواندن و دیگر فعالیتهایی که نزدیک به چشم انجام
میشود میتواند موجب ناراحتی گشته و شرایط نامطلوبی
را برای افراد به علت تأثیر بر چشم و روان انسان مانند
خستگی چشم ایجاد نماید. این شرایط نامهای مختلفی از
جمله ناراحتیهای بصری، خستگی بصری، استرس بصری و اخیراً سندرم Meares-Irlen را به خود
اختصاص داده است(.(1
ناراحتی بصری به اثرات مشخصی در الگوی بینایی اشاره دارد که این اثرات شامل سردرد، تیرگی، دوبینی و درد چشم میباشد(.(2
در منابع ناراحتیهای بصری مترادف با خستگی بینایی
به کار میرود. خستگی بینایی به معنای کاهش عملکرد
سیستم بینایی انسان میباشد و به صورت عینی قابل
اندازه گیری میباشد. اما ناراحتیهای بصری خستگی ذهنی افراد میباشد(.(3
ناراحتیهای بصری در مشاغلی که نیازهای بصری بالایی در طولانی مدت دارند افزایش مییابد. تحقیقات نشان میدهد فعالیتهایی که نزدیک چشم انجام شده در طولانی مدت منجر به علائمی همچون سردرد، درد چشم
و همچنین اثرات ادراکی چون لرزش تصاویر می شود که
این شرایط تحت عنوان ناراحتی بصری بیان میشود(5،.(4 همچنین در ناراحتیهای بصری علائمی چون دوبینی، متحرک بودن کلمات، سردرد، درد در چشم، تیرگی، خیرگی، محو شدن و غیره نیز وجود دارد(.(6
این افراد در مطالعه دچار مشکل میشوند(.(7 همچنین کارایی و عملکرد این افراد در وظایف پیچیده با نیازهای بصری بالا، کاهش می یابد(9،(8 و در نهایت
مطالعه نیز در این افراد دشوارتر میباشد(.(10
تعدادی از مطالعات بیان کردند که علائم ناراحتیهای
بصری اغلب هنگام مطالعه و کار با رایانه رخ میدهند زیرا بسیاری از متون یک الگوی راه راه دارند(13،12،.(11
اگرچه بیش از دو دهه است که بر روی ناراحتیهای
بصری مطالعه میشود اما هنوز پیشرفت کمی در مورد
علتها، روشهای ارزیابی و درمان آن صورت گرفته
است(.(14
هر چند محققان مختلف به طور کلی در مورد علائم ادراکی و جسمی در ارتباط با این وضعیت توافق دارند
ولی مطالعات سیستماتیک در مورد شیوع و انواع علائم
ناراحتی بصری در افراد جوان وجود ندارد.
بیشترین مطالعه، تحقیق و گزارش در بین کاربران کامپیوتر انجام شده است که نشان میدهد محدوده ناراحتی بصری از %25 تا %90 میباشد. اما اکثر مطالعات
محدوده بین %40 تا %60 را بیان میکنند(.(1 با اینحال،
مشکلات مختلفی از جمله عدم وجود گروه کنترل
مناسب و همچنین عدم استفاده از یک ابزار معتبر برای اندازهگیری ناراحتیهای بصری در این مطالعات وجود دارد. برای اندازهگیری توزیع علائم ناراحتی بصری در جمعیت عمومی روش قابل اعتماد و معتبر توسعه نیافته است.
Conlon و همکارانش برای بررسی ناراحتی بصری
در بزرگسالان از پرسشنامهای استفاده کردند که متشکل از
23 آیتم بود و امتیاز هر آیتم بین 0 تا 3 نمره در مقیاس لیکرت متغیر بود(Sheedy .(12 و همکارانش ناتوانی چشمی را در گروهی متشکل از 20 نفر افراد بزرگسال که با هشت شرایط بصری پرتنش مواجه داشتند، بررسی کردند. بعد از هر حالت، افراد پرسشنامه علائم احساسی که 9 علامت زیر را ارزیابی می کند را تکمیل می کردند: سوزش، درد، فشار، حساسیت، اشک ریزش، تاری دید، دوبینی، خشکی و سردرد(.(2 محققان تجزیه و تحلیل
عاملی برای پاسخ علائم در هر شرایط انجام دادند و به
دو عامل رسیدند:
فاکتورهای علائم داخلی ( Internal symptom (factor (ISF) شامل تنش، درد، سردرد، دوبینی و تاری.
سید ابوالفضل ذاکریان و همکاران فصلنامه علمی تخصصی طب کار دوره پنجم/ شماره چهارم/ زمستان 14 /92
فاکتورهای علائم خارجی ( External symptom (factor (ESF) شامل اشک ریزش، خشکی، سوزش و
حساسیت. مطالعات بالا نشان میدهد که خستگی چشم
ممکن است انواع مختلف داشته باشد و بنابراین به طور بالقوه علل مختلفی نیز خواهد داشت. Sheedy و
همکارانش نشان دادند که فاکتورهای علائم داخلی با
اختلالات اصلاحی و حرکات چشم و فاکتورهای علائم
خارجی با خشکی چشم همراه است(.(2
هدف از این مطالعه بررسی ناراحتی بصری در
کارمندان اداری دانشگاه علوم پزشکی تهران که در طول
مدت کاری خود از رایانه استفاده مینمایند، میباشد.
روش بررسی
این مطالعه از نوع مقطعی- تحلیلی میباشد و در سال
1391 انجام شده است. نمونهها بر اساس سطح اطمینان
0/95 و توان آزمون 0/8 و مقدار خطای مطلق 0/25 و به روش تصادفی ساده 150 نفر تعیین گردید. در این مطالعه کارمندان دانشگاه علوم پزشکی تهران که به طور میانگین شش ساعت از رایانه استفاده مینمودند و سابقه شغلی بیشتر از یک سال داشتند وارد مطالعه شدند. همچنین از شرکت کنندگان رضایتنامه آگاهانه گرفته شد.
ابزار گردآوری دادهها در این پژوهش 2 پرسشنامه
شامل پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک شامل سن، وضعیت تاهل، سابقه کار و جنسیت بوده و دیگری
پرسشنامه اندازهگیری ناراحتی بصری بود که توسط Conlon توسعه یافته و متشکل از 23 آیتم با یک مقیاس
چهار گزینه ای میباشد که شامل؛ =0 رویداد هرگز رخ
نداده است، =1 گاهی اوقات، چند بار در سال، =2 اغلب، هر چند هفته و =3 تقریبا همیشه؛ تشکیل شده است(.(12
روایی پرسشنامه با مشاوره متخصصین و اساتید
بهداشت حرفهای تایید و برای سنجش پایایی درونی از
آلفای کرونباخ استفاده شد که میزان%91 برآورد شد. Conlon و همکارانش امتیازبندی نمرات به دست
آمده را در 3 طبقه زیر تعریف نمودند که شامل: (1) گروه
با ناراحتی کم: از 0 تا 24 (نمره کمتر از (%35، (2) گروه
با ناراحتی متوسط: از 25 تا 48 (نمره بین %35 تا (%69/5
و (3) ناراحتیهای بصری بالا: از 49 تا 69 (نمره از %70
یا بیشتر). در این مطالعه نیز از همین مقیاس استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از ویرایش 18 نرمافزار SPSS و از آمار توصیفی مانند فراوانی و درصد و از آمار استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون) و همچنین از آزمون تی- تست و آنالیز واریانس استفاده شد. سطح
معناداری آزمونهای آماری 0/050 در نظر گرفته شد.
یافتهها
تمام پرسشنامه مورد نظر توسط افراد تکمیل گردید.
خصوصیات دموگرافیک افراد حاضر در مطالعه در جدول1 آمده است:
جدول -1 ویژگیهای دموگرافیک افراد حاضر در این مطالعه (N 150)
جنس زن %45/3
مرد %54/7
سن (سال) انحراف معیار میانگین 36/74 7
سابقه کاری انحراف معیار میانگین 9/59 6/2
وضعیت تاهل مجرد %38
متاهل %62
دیپلم %21/3
تحصیلات فوق دیپلم %20/7
