بخشی از مقاله
بلوغ
هنگامي كه از افراد بزرگسال – چه مرد و زن – پرسيده مي شود كه شما دقيقاً از چه زماني بالغ شده ايد معمولاً سر خود را تكان داده و پاسخي نا مشخص مي دهند ؛ « كلاس پنجم يا اول راهنمايي » آنها زمان يا اصولا ً تاريخ دقيقي از آغاز بلوغ خود به خاطر ندارند . چرا اينطور است ؟
«بلوغ » روند تغيير و دگرگوني آرام و كند از پسر به مرد و از دختر به زن ، تبديل شدن است . در چنين شرايطي خوب متوجه مي شوي كه در تو اتفاقاتي در حال رخ دادن است . اما هر چه مي كوشي نمي تواني به طور دقيق مشخص كني كه اين اتفاقات چه هستند .
فقط تعدادي علامت پيدا مي شود :
جسم ، روان ، جهان بيني و ارتباطات تو با والدين و دوستانت همه دستخوش تغييرات فراوان مي شود . در اين شرايط جسم تو علايمي واضح و آشكار از خود نشان مي دهد و اين در حالي است كه به طور معمول ، رفتارهايت از نظر رواني غير عادي به نظر مي آيد . ممكن است اكنون خوردن شكلات هايي كه تا به حال هر قدر دلت مي خواست از آنها مي خوردي ، بدون اينكه حتي يك گرم به وزنت اضافه شود . باعث چاقي تو شوند . امكان دارد رشد تو بيش از حد باشد و در ميان همكلاسي هايت هيكلي درشت تر از همه داشته باشي . ممكن است خجالتي باشي و بدون اينكه رفتار نامناسبي از تو سر زده باشد صورتت از شرم سرخ شود . در شرايط بلوغ همه چيز ممكن است ؛و در ضمن همه چيز طبيعي هم هست .
بلوغ چيست ؟
زمان بلوغ پسران و دختران بين سنين نه تا هجده سالگي است ؛احتمال دارد عده اي در هشت سالگي متوجه نخستين تغييرات جسماني خود شوند در حالي كه عده اي ديگر تا سن پانزده سالگي هم متوجه چيزي نشوند . دختران به طور متوسط يك تا دو سال زودتر از پسران به سن بلوغ مي رسند . در مجموع در روزگار ما شروع بلوغ در كشورهاي صنعتي با ديگر جوامع تفاوت مي كند و معمولاً زودتر صورت مي گيرد . در حالي كه در قرن نوزدهم بلوغ تازه از سيزده سالگي آغاز مي شد .
بلوغ زود رس در روزگار ما دلايل مختلفي دارد ؛از جمله :تغذيه مناسب ، توجه دقيق تر و بهتر به سلامتي بدن و بر آورده شدن حداقل نيازهاي روزانه زندگي كه همگي باعث مي شود رشد جسماني و رواني كودكان و نوجوانان در شرايطي مناسب صورت گيرد . اگر تو جزو آن عده از افرادي هستي كه احتمال مي دهي بلوغ در تو زودتر يا ديرتر به وقوع بپيوندد ، بدان كه اين موضوع به وراثت نيز بستگي زيادي دارد و اين موضوع كه بلوغ والدين يا پدربزرگ و مادر بزرگت در چه سني شروع شده است ، در سن آغاز بلوغ تو بسيار تعيين كننده است .
قبل از اينكه ويژگي ها و علايم مهم بلوغ را مورد بحث قرار دهيم و آنها را توصيف كنيم – كه اميدواريم از همين طريق به پاسخ بسياري از سؤالات خود برسي –چند كلمه در مورد معناي بلوغ متذكر مي شويم . كلمة بلوغ در واقع از كجا ريشه مي گيرد و به چه معنايي است ؟
ريشه اين كلمه از لاتين است و ترجمه آن چيزهايي مانند رشد جنسي و مردانگي است . اما بلوغ امروزه به اين صورت معنا مي شود :
«آغاز رشد جنسي تا پايان آن را ، چه در مورد پسران و چه در مورد دختران ، بلوغ مي گويند . »
اين كلمه در پايان قرن پانزدهم توسط پژوهشگراني كه متون لاتين را مطالعه مي كردند كشف و به فرهنگ زبان هاي گوناگون وارد شد . از آن زمان به بعد پزشكان ، دانشمندان ، مربيان ، والدين و نوجوانان بسياري به موضوع بلوغ پرداخته ، در مورد آن انديشه كرده و مطالبي نوشته اند .
مفهوم بلوغ و نگرش نسبت به آن در گذر سال ها و دوران هاي مختلف دستخوش تغييرات زيادي شده است . به عنوان مثال مدت ها به كودكان و نوجوانان به عنوان افراد ناقص و ناكامل نگاه مي شد و به همين دليل به احساسات و رفتارهاي عاطفي آنها نيز بهايي داده نمي شد . وقتي كه نوجوانان دختر يا پسر به زنان و مردان بالغي تبديل مي شدند تازه به عنوان عضوي قابل ارزش در اجتماع به شمار مي آمدند . اما امروزه همه مي دانند كه بلوغ فصل جديدي در زندگي نوجوانان است و در چگونگي رشد و پرورش آنها و نيز آينده آنها تأثير چشمگيري دارد . بنابراين اهميت زيادي دارد كه همگان درباره تمام تغييراتي كه در دوران بلوغ دخ مي دهد آگاهي پيدا كنند ، اهميت و معناي آن را بشناسند و از نتيجه آن نيز آگاه شوند تا از طريق بتوانند با خود و ديگران رفتاري درست و صحيح داشته باشند .
تغييرات جسماني
هر فردي براي آنكه به يك مرد كامل تبديل شود به اجبار بايد سال هاي بلوغ را پشت سر بگذارد و هر نوجوان به اقتضاي شرايط خاص خود ، به مرور شاهد تغييراتي در جسم خود است . ممكن است در حالي كه صورت همه دوستانت از كرك هايي كه در آينده به ريش تبديل خواهد شد پر شده باشد ، پوست صورت تو هنوز مثل بچه ها لطيف باشد . امكان دارد در حالي كه همكلاسي هايت اندام تپل و بچگانه خود را بدون هيچ گونه احساس ناراحتي در كلاس ورزش به نمايش مي گذارند ، تو با خود فكر كني كه براي داشتن عضلاتي ورزيده و قدرتمند بايد مثل «ملوان شجاع »مقداري اسفناج بخوري . اما آنچه مسلم است اين است كه همه افراد دير يا زود و كم يا زياد متوجه تغييراتي عجيب و خاص در بدن خود خواهد شد ، چرا كه در اين سنين بدن دستخوش تغييرات بسياري مي گردد. با مطالعه مطالب زير متوجه خواهي شد كه طي دوران بلوغ چه اتفاقي در جسم تو رخ مي دهد و چگونه و چرا تغيير مي كند .
قد و وزن
كليه تغييرات جسماني دوران بلوغ در فرد نوجوان تحت تأثير هورمون ها مي باشد ، حتي رشد طولي و عرضي بدن ، در اين هيچ قسمتي از بدن نيست كه تغيير نكند . شروع اين تغييرات نيز در همه ي اندام هاي بدن يكسان نيست . معمولاً رشد طولي به سرعت شروع مي شود ، تا آنجا كه به نظر مي رسد دست و پاي بيشتر دختران و پسران نوجوان ، بيش از حد رشد كرده است . اما جاي هيچ نگراني نيست . تا اتمام دوران بلوغ اين گونه رشدهاي غير مناسب در اندام با رشد متناسب ساير اندام ها جبران خواهد شد و بدن بار ديگر شكلي متناسب به خود خواهد گرفت . اگر قد تو به نظر خودت نسبت به ديگران بيش از حد كوتان يا بلند مي آيد . هيچ ناراحت نباشد . ممكن است اين موضوع به اختلاف زمان رشد تو با هم سن و سالهايت مربوط باشد . كمي كه بگذرد قد تو متناسب با قد و هم سن و سالهايت خواهد شد . اگر به دليل كوتاه يا بلند بوده بيش از حد قد والدينت نگران هستي و فكر مي كني كه قد تو نيز به صورت ارثي به آنها خواهد رفت مي تواني با مرجعه به پزشك و انجام آزمايش هايي از اندازه ي تقريبي قدت مطلع شوي .
پزشكان با راديو گرافي كه از مفاصل دستت به عمل مي آورند مي توانند درجه استحكام استخوان ها، بلندي آنها و ماهيت رشد مفاصل را مشخص كنند . آنها با مقايسه اين راديوگرام با راديوگرام هاي زمان كودكي و مقايسه آن با معيارهاي موجود ، سن و ميزان رشد استخوان بندي را حدس مي زنند . اين كار مشخص مي كند كه استخوان ها در چه زماني ، چه اندازه رشد داشته اند و آيا اين رشد كم بوده يا نه . پزشكان با سه بار انجام دادن اين آزمايش ها مي توانند به ميزان رشد استخوان بندي پي برده و با اين كار تا حدودي مشخص كنند كه اندازه قد تو به طور متوسط در بزرگسالي چقدر خواهد بود .
ماهيچه ها
در دوران بلوغ بدن نوجوانان پسر و دختر ، پيش از رسيدن به حداكثر ارتفاع قد ، رشد نهايي خود را مي كند ؛در مورد پسرها اين تظاهرات به صورت قوي تر و پهن تر شدن شانه ها بروز مي كند . زيرا ماهيچه ها رشد كرده و شانه ها عريض تر مي شوند . تغييرات بلوغ در دختران شامل رشد باسن ، ران ها ، بافت هاي چربي و برجسته شدن سينه ها مي باشد ، به طوري كه در مجموع تقريباً حالتي گرد به خود مي گيرند . اما اين حالات در تمام افراد يكسان نيست . دختراني هم هستند كه بعد از بلوغ اندامي بسيار استخواني ، سينه و باسني بسيار كوچك دارند ؛همچنين پسراني كه به هيچ عنوان اندام آنها چهار شانه و قوي نمي شود بلكه ، يا شكلي گرد پيدا مي كند و يا لاغر و استخواني باقي مي ماند . در هر حال تو مي تواني با تغذيه ي صحيح و روش مناسب وضعيت خود را تا حدودي تعديل كني .
رشد موها
موهاي جنسي : هورمون «تستسترون » در پسران مسئوليت رشد موهاي جنسي را در ناحيه تناسلي بر عهده دارد . رشد موها كه يكباره شروع شده است ، ظرف مدت يك يا دو سال چنان زياد ميشود كه روي ران ها ، اطراف اعضاي تناسلي و نشيمنگاه را مي پوشاند . رشد موهاي جنسي با رشد چند تار مو شروع شده و بعد به سرعت ادامه مي يابد . به طوري كه تارهاي مو محكم تر و مجعد تر شده و زماني كه رشد اين موها متوقف مي شود يك تركيب سه گوشه ي تيز پيدا مي كند كه از قسمت پايين انتهاي شكم شروع مي شود و تا روي پوست ناحيه ي تناسلي ادامه دارد .
موهاي جنسي نيز به تبعيت از رنگ و قطر تارهاي موي سر ، تقريباً همان رنگ و قطر را پيدا مي كنند .
موهاي بدن : موهاي بدن با شروع بلوغ پرپشت تر مي شوند . شايد اصلاً تاكنون متوجه موهاي روي سينه ، پشت ، پاها و دست هايت شده باشي ، زيرا اين موها كاملاً‌روشن و نرم و پرز مانند بودند . اما حقيقت اين است كه تمام بدن از موهاي نازكي پوشيده شده است كه اكنون رفته رفته تيره تر و قطور تر مي شوند . بيشتر مردها بر روي سينه ، پاها و دست ها و حتي پشتشان كاملاً از مو پوشيده شده است و اين يكي از علايم مخصوص مرد بودن است . و البته مردان كم مو از نظر رفتار مردانگي درست مانند همان مرداني هستند كه بدنشان كاملاً از مو پوشيده است و اين امر در فعاليتهاي جنسي آنها تأثيري ندارد . همان طور كه مي داني سليقة افراد با هم متفاوت است در زير بغل نيز موهايي مي رويد كه مقدار و رنگ آنها با هم متفاوت است .
چون ترشح عرق در دوران بلوغ افزايش مي يابد . موي سر در اين زمان سريع تر چرب شده و شوره مي گذارد . اگر در مورد موهايت مشكلي داري در بخش «تندرستي ونشاط » راه حل هاي مناسبي براي آن پيدا خوهي كرد .
ريش و سبيل : به طور كلي در قسمت بالاي لب و دو طرف صورت پسران چهارده تا هجده ساله موهايي شروع به روييدن مي كند . مراقبت صحيح از پوست و مو بسيار اهميت دارد .
تغيير صدا
با شروع بلوغ در نوجوانان تغيير صدا به وجود مي آيد و صداي شفاف ، رسا و بچ
گانه ي آنها ت، تغيير ناگهاني كرده و صداهاي ناجور و خش دار در آنها ظاهر مي شود ؛بدون اين كه فرد بر روي صداي خود تسلطي داشته باشد . اين موضوع به بلند تر و كلفت تر شدن تارهاي صوتي و رشد حنجره مربوط ميشود ؛كه هورمون «تستسترون » اين عمل را انجام مي دهد . در نتيجه اين تغيير صدا منجر به بم تر شدن صداي افراد نسبت به صداي
سابقشان خواهد شد . بعضي از جوانان كمتر از ديگران به اين تغييرات صدا اهميت مي دهند ، در حاليكه بعضي ديگر ماه ها جرأت نمي كنند در مدرسه يا در بين دوستان خود دهان به سخن گفتن بازكنند ، زيرا مي ترسند كه صداي دورگه ي آنها باعث تمسخر ديگران شود ؛عده اي گمان مي كنند كه فقط چند هفته اي صدايشان گرفته است . در هر صورت تأثير متقابل قسمت هاي مختلف بدن و هورمون ها باعث مي شود كه صداي توليد شده تا مدتي خوب به نظر نرسد ، زيرا در حال تغيير و تحول است .
اگر جزو گروه اول هستي ، مافقط به تو توصيه مي كنيم كه اين گونه مسائل را شوخي بگيري ، بهتر است در جواب حرف هاي نا خوشايند ي از قبيل : « هي امروز صبح رنده قورت داده اي ؟»بگويي : «بله ، خوراك رنده و پيچ و مهره در حال حاضر بهترين غذاي من است . »
اين نمايانگر اعتماد به نفس تو و توانايي بالاي شنيدن و طنز و شوخي از سوي ديگران است . تو نشان مي دهي كه با اين صحبت ها و تحقير نشده و به خودت اطمينان داري .
آلت تناسلي و بيضه ها
ارگان جنسي ظاهري پسران آلت تناسلي است كه در زير آن «كيسه ي بيضه ها » قرار دارد . ( علاوه بر اينها ديگر ارگان هاي جنسي مردانه عبارتند از : «زائده ي عقب بيضه ها » ، «لوله هاي مني بَر » ، « غده هاي كويَر » و «پروستات ». در داخل آلت تناسلي مردان دو عضو «نعوظ پذير آلت تناسلي ، در امتداد «مجراي ادرار و مني » ، « گردي نوك آلت تناسلي » قرار دارد كه دور تا دور گردي نوك تناسلي را «پوست قابل تطويل و تعريض شدن آلت تناسلي »، يعني «پوست ختنه گاه »پوشانده است .
معياري وجود ندارد كه معلوم كند اندازه ي طبيعي آلت تناسلي چقدر بايد باشد . در هر صورت آلت تناسلي و بيضه ها در حدود يازده تا پانزده سالگي شروع به رشد مي كنند و به اندازه ي نهايي خود مي رسند . رشد زماني شروع مي شود كه بيضه ها ، هورمون جنسي مردانه ي تستسترون را توليد كنند . سپس بيضه ها به دليل آن كه درونشان مجراهاي مني قرار دارد . بيش از همه ، طويل تر مي شوند .
بسياري از جوانان در دوران بلوغ نگران اين موضوع مي شوند كه آيا ارگان هاي جنسي در آنها طبيعي است يا نه . آنها حساسيت خاصي به اين موضوع پيدا مي كنند ؛يعني مي خواهند بدانند كه شكل ، حالت و اندازه ي اين اعضا طبيعي و مشابه ديگر دوستانشان است يا خير . گاه پيش مي آيد كه آنها در اين باره صحبت كرده و يا مقايساتي نيز انجام دهند . كه البته در بيشتر مواقع اين گونه نگراني ها بي دليل است .
تفاوت در بزرگي و كوچكي بيضه ها
تفاوت در بزرگي و كوچكي هر دو بيضه هيچ جاي نگراني ندارد . هر دوي بيضه ها هم زمان با هم و به يك اندازه رشد نمي كنند . در بيشتر مواقع در مردان بزرگسال هم يك بيضه كوچك تر از بيضه ي ديگر و آويزان تر است .
