بخشی از مقاله
چکیده : پژوهش حاضر به » بررسی رابطه بین پیوند والدینی و بلوغ عاطفی با اهمالکاری در دختران دوره پیش دانشگاهی« پرداخته است . جامعهی آماری این پژوهش شامل کلیهی دانش آموزان دختر دوره پیش دانشگاهی منطقه 7 تهران بود و نمونهی پژوهش شامل 249 دانش آموز دختر دوره پیش دانشگاهی است که به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. دانش آموزان به پرسشنامه های پیوند والدینی پارکر - 1979 - ، اهمالکاری تاکمن - 1991 - و بلوغ عاطفی یاشویر سینگ و ماهیش بهارگاوا - 1991 - پاسخ دادند.
به منظور تجزیه و تحلیل دادههای پژوهش از آزمونهای همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره استفاده شد. نتایج آزمون همبستگی بین پیوند والدینی و اهمالکاری نشان داد که اهمالکاری با مؤلفه های توجه مادر و توجه پدر در سطح - P 0/ 01 - رابطه معکوس و معنیدار دارد. اما بین اهمالکاری با حمایت افراطی مادر و حمایت افراطی پدر، رابطه معنی داری مشاهده نشد. نتایج آزمون همبستگی نشان داد که اهمالکاری با عدم بلوغ عاطفی رابطه ی مثبت و مستقیم دارد.
نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که مجموع متغیرهای بکار رفته - پیوند والدینی و بلوغ عاطفی - %34 از واریانس پیشبینی اهمالکاری دختران دوره پیش دانشگاهی را پیش بینی میکند و عدم بلوغ عاطفی در سطح - =0/01 - به صورت مستقیم و معنیدار و توجه پدر در سطح - =0/01 - به صورت معکوس و معنیدار قادر به پیشبینی اهمالکاری دختران دوره پیش دانشگاهی میباشند و به عبارتی با افزایش نمره عدم بلوغ عاطفی و کاهش نمره توجه پدر، نمره اهمالکاری دختران دوره پیش دانشگاهی بالا میرود و بالعکس. همچنین مشخص شد که عدم بلوغ عاطفی با ضریب تبیین - 0/44 - سهم بیشتری را در پیشبینی اهمالکاری دختران دوره پیش دانشگاهی دارد.
-1-1 مقدمه :
موفقیت و پیشرفت تحصیلی یکی از مهم ترین دغدغه های هر دانش آموز، والدین و به طور کلی هر نظام آموزشی است. موفقیت تحصیلی هر جامعه مبین وجود دانش آموزان و در عین حال نظام آموزشی کارا و موفق است. از طرفی دیگر از نظر والدین مهم ترین شاخص برای تربیت این است که فرزندان آنها بتوانند در آینده موفق گردند و از پس وظایفی که به آنها محول می گردد بخوبی برآیند. در همین راستا توماس هاکسلیٌ اشاره کرده است که : شاید ارزشمندترین نتیجهی همه آموزشها، توانایی وادار کردن خود به انجام کاری است، موقعی که آن کار باید انجام شود چه آن را دوست داشته باشد و چه نداشته باشد.
در واقع این اولین درسی است که باید آموخته شود - فارانٍ، 2004 به نقل از پورکمالی، . - 1392 طرح مسأله اهمالکاریَ به طور ویژه در حیطه روان شناسی دارای قدمتی چهل ساله است اما تنها در بیست سال اخیر، در مطالعات آکادمیک به صورت دقیق و به تفصیل مورد توجه قرار گرفته است . اهمالکاری، به عنوان ویژگی یا حالت رفتاری که منجر به عقب انداختن یا تأخیر در انجام تکلیف یا تصمیمگیری می گردد، تعریف شده است - بالکیزُ، . - 2013 به شهادت بسیاری از پژوهشها شیوع آن در میان جمعیت دانش آموختگان، دانشجویان و دانش آموزان رو به افزایش است.
اهمالکاری را می توان به دو شیوه در نظر گرفت : الف - اهمالکاری به عنوان یک رفتار ب - اهمالکاری به عنوان یک صفت . در گذشته بر اهمالکاری بیشتر به عنوان یک ویژگی رفتاری تمرکز داشتند و آن را اجتناب از یک تکلیف معین در نظر می گرفتند. اما در حال حاضر برخی محققان، اهمالکاری را یک ضعف شخصیتی در نظر می گیرند و چنین نتجه می گیرند که اهمالکاری ناشی از اعتماد به نفس پایینْ است.
عوامل گوناگونی با اهمالکاری در ارتباطند و بر آن تاثیر می گذارند: اختلالات شخصیت و اختلالات روانی، افکار و هیجانات منفی ، ترس از شکست و کاستی، انگیزه ی درونی و بیرونی ،خودتنظیمی و خودکارآمدی ،طرحواره های ناکارآم، کمال گرایی ،مهارگذاری ، عزت نفس، ویژگی تکلیف ، علاقه به رشتهی تحصیلی . چنین به نظر می رسد که طرز برخورد والدین و پیوند آنان با فرزندان و بلوغ عاطفیُ بر اهمال کاری تاثیر گذار باشد.
نتایج برخی تحقیقات نشان داده اند که نوع والدگری و چگونگی پیوند والدینی بر اهمالکاری فرزندان تأثیر دارد. ارتباط والد و کودک نقش اساسی در تحول طبیعی و بهنجار کودک ایفا میکند و انحراف از تحول رفتارهای دلبستگی، عدم حمایت و مراقبت های والدین، کودکان را مستعد مشکلات مختلف و اختلال در بزرگسالی می کند - فاضلی مهرآبادی، محمدی، آقابابائی، ایزدپناه، پناغی و قدیری، . - 1390 پیوند والدینی به نوع و چگونگی تعامل کودک با والدین اطلاق میشود که همپوشی بالایی با دلبستگی دارد - زاهدیان، محمدی و سامانی، . - 1390 پیوند والدینی متغیری است که در آن به ارزیابی رفتار والدین از دیدگاه فرزندان می پردازد و به وسیله نظریهی دلبستگی بالبی طراحی شده است.
پیوند والدینی یکی از شیوههای جدید موجود در تربیت فرزند است که به عقیده بالبیًٌ - 2005 - پیوندی بسیار متداول و موثر در روابط انسانی بوده و نقش مهمی در رشد شخصیت و کارکرد های روان شناختی دوران بزرگسالی ایفا می کند - به نقل از بهزادی، سروقد و سامانی، . - 1390 این پیوند پایهای ایمن و امن برای کودک فراهم میآورد تا محیط را کشف و کنترل نماید. این پیوند ضروری و اساسی، ادراک کودک و میزان مشارکت او در روابط بعدی را شکل میدهد - بحرینی، اکابریان، قدسبین، یزدان خواه و محمدی، . - 2012 کودکانی که پیوند والدینی عمیقی نداشته و دلبستهی ناایمن هستند، در آینده در رفتار خودتنظیمی دچار مشکل می شوند و بین خودتنظیمی و اهمالکاری نیز رابطه وجود دارد.
به منظور بررسی پیوند والدینی به دو بعد اساسی رفتار والدین اشاره می کنند: مراقبتٌٍ و فزون حمایتگریٌَ. مراقبت والدین بیانگر محبت، گرمی و پاسخگویی به نیازهای کودک است. فزون حمایتگری نشان دهندهی والدینی مداخلهگر و مهارگر است که آزادی عمل را از کودک سلب می کنند - فاضلی و همکاران، - 1390 اهمالکاری نیز با توانایی فرد برای احساس کردن، فهمیدن و درک کردن و هدایت کردن هیجانات خود و دیگران و رشد و بلوغ عاطفی فرد در ارتباط است.
بلوغ عاطفی توانایی کنترل خود در نتیجهی تفکر و یادگیری است و یک عامل مهم و پیشبینی کنندهی میزان موفقیت فرد است - سینگ، کایور و دورجا، . - 2012 واضح است که عدم تعادل روانی، محیط مختل و عدم بلوغ عاطفی بر میزان کارآیی فرد تأثیر میگذارد . دانش آموزانی که به بلوغ عاطفی رسیده اند و به خوبی احساسات خود و دیگران را درک می کنند، به نحو بهتری زمان خود را مدیریت می کنند و نسبت به سختیها واکنش مثبت تری دارند و در نتیجه کمتر دچار اهمالکاری می شوند.
نگاهی اجمالی به تحقیقات، نشان میدهد که اکثر مطالعات انجام شده مرتبط با اهمالکاری ، روی دانشجویان بوده است و در مورد میزان اهمالکاری، مخصوصاً در دانشآموزان و متغیرهای مرتبط با آنخصوصاً متغیرهای پیوند والدینی و بلوغ عاطفی مطالعات کمی انجام شده است - رساریو و همکارانٌِ، - 2009، این خلاء تحقیقاتی به ویژه در ایران بیشتر به چشم میخورد. از آنجا که نوجوانان، بیشتر وقت خود را در مدرسه میگذرانند، انجام تحقیقات بیشتر ضرورت دارد تا ضمن ایجاد روشنگریهای لازم، با ارائه راهکارهایی جهت کاهش اهمالکاری و افزایش انگیزه تحصیلی دانش آموزان، به پیشرفت هر چه بیشتر آنها کمک شود.
همچنین باید توجه داشت که دورهی پیش دانشگاهی، دوره ای حساس است و اهمیت وافری دارد زیرا در این دوره دانش آموزان برای شرکت در کنکور آماده می شوندو اهمالکاری در این دوره اثرات بسیار منفی و جبرانناپذیری بر امر تحصیل فرد و پیشرفت دانش آموز خواهد گذاشت و چه بسا فرد در کنکور شکست خورده و از ادامهی تحصیل باز میما ند . لذا در این پژوهش سعی داریم به بررسی رابطه بین پیوند والدینی و بلوغ عاطفی با اهمالکاری در دختران دورهی پیش دانشگاهی بپردازیم و به دنبال پاسخ به این سوال هستیم که آیا بین پیوند والدینی و بلوغ عاطفی با اهمالکاری در دختران پیش دانشگاهی رابطه وجود دارد؟
-2-1روش :
جامعهی آماری این پژوهش شامل کلیهی دانش آموزان دختر دوره پیش دانشگاهی منطقه7 تهران بود و نمونهی پژوهش حاضر با توجه به نظر هویت و کرامرٌّ 2004 - ترجمه پاشاشریفی و همکاران، - 1393 شامل 249 دانش آموز دختر دوره پیش دانشگاهی آموزش و پرورش منطقه 7 شهر تهران بود که به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند.طرح پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بوده است.
ابزار :
پرسشنامه پیوند والدینی - پارکر و همکاران، - 1979 یک مقیاس گذشته نگر است که ادراک فرد از رفتار والدین در خلال 16 سال اول زندگیاش را مورد ارزیابی قرار می دهد و شامل دو بعد مراقبت و فزون حمایتگری است - فاضلی مهرآبادی و همکاران، . - 1390 این مقیاس دارای 25 عبارت است که 12 عبارت مربوط به زیرمقیاس مراقبت و 13 عبارت مربوط به زیرمقیاس فزون حمایتگری است. فرزندان باید در یک مقیاس لیکرت 4 درجه ای - از کاملا اینطور بود4= تا اصلا اینطور نبود - 1 = مشخص کنند.
اعتبار این پرسشنامه در پژوهش فاضلی مهرآبادی و همکاران - 1390 - برای بعد مراقبت 0/76 و برای بعد فزون حمایتگری0/63 به دست آمد. پرسشنامهی اهمالکاری را تاکمنٌْ در سال 1991 طراحی کرد . این پرسشنامه دارای 16 عبارت چهارگزینهای است و نمرهگذاری آن به صورت کاملا مطمئنم 1=، تا حدودی مطمئنم2=، تا حدودی مطمئن نیستم3=، کاملا مطمئن نیستم4= است . در پژوهش هاشمی، مصطفوی، ماشینچی و بدری - 1391 - پایایی کل آزمون با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برابر با 0/86 به دست آمد .
