بخشی از مقاله
مقدمه
"حجاب" و"حفظ شئونات اسلامي" ارزشهاي والايي است كه زن مسلمان و ايراني ارج نهادن به آن را به عنوان سرلوحه فعاليت‌هاي خود انتخاب كرده‌و اساس را بر رعايت اين دو مهم گذاشته است.
"ورزش"يكي ازعرصه‌هايي‌است كه زنان كشورمان با پايبندي به‌معيارهاي اسلامي پاي در آن گذاشته وفعاليت‌هاي كمي وكيفي گسترده‌اي را دراين عرصه داشته‌اند.
كارشناسان ورزش بانوان‌مي‌گويند:بانوان ورزشكارايران پس از سالها فعاليت و تلاش براي ارتقاء جايگاه خود در ميادين مختلف،در سالهاي اخير توانسته‌اند با حفظ ارزشهاي اسلامي پا به ميادين مختلف داخلي وخارجي گذاشته و در برخي از رشته‌ها هم به موفقيت‌هاي خوبي دست يابند.
كسب سهميه حضور در المپيك ۲۰۰۸پكن در رشته تكواندو و دو مدال در همين رشته دربازيهاي آسيايي دوحه، مدال آوري شطرنجبازان دربازيهاي آسيايي دوحه وبازيهاي آسيايي داخل سالن ماكائو،نايب قهرماني تيم فوتبال زنان در رقابت هاي غرب آسياوراهيابي آن به مرحله دوم جام ملتهاي آسياكه در يك سال گذشته صورت گرفته‌ودستيابي به چندين مدال رنگارنگ از مسابقات آسيايي و بين‌المللي دررشته‌هاي مختلف وهمچنين صعود زنان ايراني به قله‌اورست ازجمله اين موفقيت هاست.
به گفته آنان، اين موفقيت‌ها نه تنها در داخل بلكه در خارج از ايران و براي بدخواهان كه قصد دارند وضعيت زنان مسلمان و ايراني را بد جلوه دهند، جواب بسيار قاطعي است.
مسوولان‌ورزش بانوان كشورمعتقدند:نگاهي اجمالي به فعاليت‌هاي‌زنان ورزشكار ايران دردو دهه اخير نشان مي‌دهد كه همواره گسترش و توسعه ورزش زنان در دو بعد همگاني و قهرماني با در نظر گرفتن ملاحظات و سياست‌هاي رايج در ورزش كشور هدف اصلي بوده است.
ورزشكاران زن ايران و نگاهي به دو دهه حضور آنان در ورزش
مسوولان رشته‌هاي مختلف ورزشي بانوان مي‌گويند: اگر امروز شاهد حضور زنان ورزشكار ايران دربرخي از رشته‌ها در رويدادهاي مختلف ورزشي هستيم، حاكي از انجام كارهاي كارشناسي و گرفتن نظرات افراد ذيصلاح بوده‌است.
آنان مي‌افزايند:بعد از هموارشدن راه وجلب نظر مجامع بين‌المللي و جهاني براي حضور زنان مسلمان در رويدادهاي رسمي با حفظ ارزش‌ها و حجاب اسلامي ، باعث شده است كه ورزشكاران زن ساير كشورهاي اسلامي نيز با الگو گرفتن از زنان ايراني زمينه حضور خود را در اركان ورزش جهان آغاز كنند.
از سوي ديگر اين افراد با اشاره به اينكه در ابعاد اجتماعي نيز "ورزش" عامل مهمي درجهت سلامتي دختران و زنان بوده وابزاري براي پيشگيري‌از بسياري از بيماريها و وسيله‌اي براي جلوگيري از برخي از مفاسد اجتماعي است، عنوان كردند كارشناسان معمولا از ورزش به عنوان برنامه‌اي مناسب ومفيدبراي پركردن بهينه اوقات فراغت دختران نام مي‌برند و به همين دليل بايد زمينه توسعه و گسترش آن را هم فراهم كنيم.
دختران ورزشكار نيز معتقدند كه در اختيار گذاشتن امكانات و وسايل ورزشي براي آنان يك طرف قضيه است و طرف ديگر آن ايجاد انگيزه براي روي آوردن به امر مهم "ورزش" است.
به‌اعتقاد آنان، يكي از قوي‌ترين و كارسازترين انگيزه‌ها،حضوردر رقابتهاي مختلف بين‌المللي، قاره‌اي، جهاني و حتي المپيك است كه‌زنان كشورمان به انها دست يافتند.
اين عده‌معتقدند:اينكه زن ايراني با حفظ ارزش‌ها و اعتقادات خود مي‌تواند با پوشش كامل حتي درالمپيك حاضر شود، براي ايران اسلامي ارزش والايي است كه بايد به آن بها داد.
كارشناسان ورزشي نيز از "ورزش قهرماني"و"ورزش همگاني"به عنوان دو بازوي يك اهرم نام مي‌برند كه تضعيف هركدام، تضعيف ديگري را به همراه دارد.
آنان مي‌گويند : اگر مي‌خواهيم ورزش همگاني به معناي واقعي آن در جامعه نهادينه شود ودختران وزنان كشورمان پرداختن به ورزش را جزو كارهاي روزمره خود بدانند، بايد به ورزش قهرماني هم بيش از پيش توجه كنيم.
اين كارشناسان استدلال مي‌كنند كه دنيا به سمتي مي‌رود كه ديگر سقفي براي ورزش قهرماني وجود ندارد و هر ورزشكار حتي پس از كسب طلاي المپيك ، به فكر تكرار عنوان قهرماني و افزايش عناوين و افتخارات خود است.
آنان‌افزودند:زن ايراني نيز بايد بتواند با رعايت تمامي مسايل و ارزشهاي اسلامي به درجات بالاي ورزشي در جهان برسد.
نماينده بويراحمد و دنا و مخبر كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي نيز در باره زنان ورزشكار ايران گفت:براساس اصول كلي حفظ حيثيت و حرمت زن مسلمان ، رعايت مسائل اخلاقي و شئونات اسلامي واجب است.
ستار هدايت خواه افزود : حضور زن مسلمان در مجامع ورزشي بايد به گونه‌اي باشد كه به جامعه اسلامي و باورهاي آن ضربه و خدشه‌اي وارد نكند.
رفعت بيات نماينده زنجان در مجلس شوراي اسلامي نيز گفت : حضور زنان در ميادين ورزشي با حفظ شرايط اسلامي يكي از اقداماتي بوده كه از سال ۶۹صورت گرفته است.
وي افزود: براساس چهارچوب و آيين نامه‌هاي تدوين شده تا زماني كه ورزش بانوان توسط معاونت اداره مي‌شد ، امور بانوان با مشكل خاصي روبرو نبود و ورزشكاران ما در بازيها حضور مي‌يافتند.
بيات گفت : حذف معاونت ورزش بانوان باعث شد كه متولي براي امور بانوان نباشد به نظر من فدراسيون‌ها نمي‌توانند امور بانوان را به درستي هدايت كنند و بايد دوباره نظارت و مديريت به خانم‌ها داده شود.
نماينده زنجان تاكيد كرد : بايد حضور زنان در ميادين ورزشي ادامه يابد، زيرا افتخارات خوبي را در ميادين ورزشي كسب كرده‌ايم. زن مسلمان درهرجا كه باشد نياز به يك محيط ورزشي كاملا مجزا دارد ، بايد به زنان اجازه استفاده از امكانات بين‌المللي در زمينه ورزش داده شود.
محمد هادي حسام معاون سازمان تربيت بدني و رييس مركز توسعه ورزش همگاني هم در اين خصوص گفت: مطمئن هستم كاري نمي‌كنيم كه ارزشهاي جامعه زير سوال برود. من با شركت زنان ورزشكار در مسابقات برون مرزي با شرط حفظ موازين و شئونات اسلامي موافق هستم زيرا آنها مي‌توانند پيام رسان خوبي براي كشور، فرهنگ و انقلاب ما در عرصه جهاني باشند. درسطوح قهرماني شاهد موفقيت‌هاي خوبي از زنان ورزشكار بوده‌ايم و نمي‌شود مرزها را بر روي كساني كه مي‌خواهند در سرنوشت كشور سهيم باشند و براي جامعه خود افتخار آفريني كنند، بست.
محدودیتهای تازه برای ورزشکاران زن در ایران
فعالیت رو به گسترش زنان
فعالیت‌های ورزشی زنان هر روز گسترش بیشتری پیدا می‌کند اما حضور آنها در میدان‌های ورزشی به ویژه در خارج از کشور همچنان با موانع فراوانی روبروست. شرکت زنان در رقابت‌های بین‌المللی پیش از این به یکی دو رشته‌ی تیراندازی و قایقرانی محدود می‌شد. اکنون ورزشکاران رشته‌های دیگری مانند فوتبال،
تکواندو، اسکواش، کاراته، و بدمینتون نیز به رقابت با زنان کشورهای دیگر می‌پردازند. مسئله‌ی چگونگی پوشش و رعایت حجاب اسلامی گرچه مهمترین مانع فعالیت ورزشکاران زن محسوب می‌شود، تنها مشکل آنها نیست. اخیرا، سه شنبه ۲۹ آبان، چهار نماینده‌ی مجلس در تذکری کتبی به رئیس جمهور با اشاره به نگرانی‌های برخی از مراجع تقلید در ارتباط با حضور زنان ورزشکار در صحنه‌های بین‌المللی، خواستار رعایت همه‌ی موازین شرعی در ورزش زنان و به خصوص در مسابقات خارج از کشور شدند.
تناقضات موازین داخلی و موازین بین‌المللی
در عمل، مسئولان ورزش کشور با تناقض‌های بسیاری روبرو هستند. در حالی‌که ورزش زنان در داخل کشور در سالن‌های پوشیده و دور از چشم مردان انجام می‌شود ورزشکاران زن در رقابت‌های بین‌المللی مقابل چشم هزاران مرد و صدها دوربین تلویزیونی قرار دارند. امام جمعه‌ی مشهد و عضو مجلس خبرگان، احمد علم‌الهدی، در خطبه‌ی نماز جمعه‌ی نهم آذر ماه، حضور زنان ورزشکار در ورزشگاه‌های برون مرزی را نمایش ناموس مملکت مقابل خارجی‌ها خوانده و تاکید
می‌کند نمایش تصویر زنان ورزشکار در تلویزیون از دیدگاه اسلامی حرام است. در واکنش به چنین برداشت‌هایی زنان و جوانان جبهه‌ی مشارکت هفته‌ی گذشته بیانیه‌ای انتشار داده و در آن به طرح محدودیتهای تازه علیه ورزشکاران زن اعتراض کرده‌اند. مشارکتی‌ها در این بیانیه می‌نویسند«چندی است برخی افراد که برداشت‌های خود را اسلام محض می‌پندارند، از حضور زنان در عرصه‌های ورزشی جهانی ابراز ناخشنودی می‌کنند. ناخشنودند و با توسل به موازین اسلامی آن را مصداق تبرج و خودنمایی قلمداد می‌كنند.»
محدودیتهای تازه
در ادامه‌ی واکنش‌های منفی نسبت به فعالیت‌های ورزشی زنان صبح روز یکشنبه، ۲۵ آذر، معاون فرهنگی سازمان تربیت بدنی از دستورالعمل‌های تازه‌ای خبر داد که به موجب آن حضور مربیان و مدیران مرد در تیم‌های ملی زنان ممنوع اعلام شده است. علیرضا ساور در گفتگو با ایسنا اظهار داشته «پس از اين چگونگي حضور و نوع پوشش ورزشكاران به خصوص بانوان بسيار سنگين خواهد شد.» او بدون تشریح جزییات این نوع پوشش می‌افزاید «لباس‌هاي متحدالاشكل ورزشكاران ما بايد نشانگر يك فرد ايرانی باشد و اصالت ارزش‌های‌‌مان را داشته باشد.» معاون سازمان تربیت بدنی تاکید می‌کند «تا حد امكان تيم‌های ما بايد در مسابقات بين‌المللي شركت كنند كه داوران آن نيز زن باشند.»
به رغم همه‌ی محدودیت‌ها زنان در اغلب رشته‌های ورزشی فعال هستند و حتا در شهرستان‌هایی که امکانات ناچیزی دارند با یکدیگر به رقابت می‌پردازند. در هفته‌ای که گذشت بازیهای لیک دسته یک بسکتبال بانوان همزمان در بجنورد و کرمانشاه آغاز شد و در مسابقات هاکی در ساری نیز تیم زنان لرستان به مقام قهرمانی رسید. با این همه به نظر می‌رسد دستورالعمل‌های سازمان تربیت بدنی که عمدتا به پوشش زنان مربوط می‌شود نتواند کسانی را راضی کند که با اصل ورزش زنان در حضور مردان مخالف‌اند. از این گذشته رعایت حجاب اسلامی در بعضی از رشته‌های ورزشی از سوی فدراسیون‌های جهانی پذیرفته نیست.
ممنوعیت پوشیدن روسری برای کاراته‌کاران که پیش از این به محرومیت زنان ایرانی در سوئد انجامیده بود مانع حضور آنان در رقابت‌های آسیایی قطر شد. زنان تکواندوکار که مجازند کلاه بر سر داشته باشند در رقابت‌های دوحه (قطر) دو مدال کسب کردند و موفق شدند جواز حضور در المپیک سال ۲۰۰۸ پکن را به دست آورند.
حجاب اسلامی و ورزشکاران زن ایرانی
به گفته بسیاری از زنان ورزشکار، حجاب اسلامی، همچنان بزرگ ترين سد راه دختران ورزشکار ايران برای حضور در عرصه های بين المللی است.
در ایران خيلی از قهرمانان رشته های مختلف به دلیل همین محدودیت ها، نمی توانند هيچ افقی برای شرکت در رقابت های خارجی برای خود تصور کنند؛ مثل شناگرها، شيرجه روها يا بعضی رشته های ديگر که با اصل حفظ حجاب منافات دارد.
در سال های اخير سخت گيری ها نسبت به حضور دختران در تعدادی از رشته ها کم تر شده و با طراحی لباس هايی خاص برای آنان، اعضای تيم هايی مثل تکواندو، ووشو، اسکواش، شمشيربازی و… توانسته اند در بازی های بين المللی به ميدان بروند.
از جمله تازه ترين دختران خوشبخت ورزش ايران می توان به کاراته کاها اشاره کرد؛ پيش از شروع بازی های آسيايی، «عليرضا سمندر» رياست فدراسيون کاراته در جمع خبرنگاران رسانه ها با خوشحالی به قوانين جديد در کاراته - که استفاده از کلاه را برای کاراته کاها اجباری کرده - اشاره کرده و گفت: «از سال ۲۰۰۸ استفاده از کلاه طلقی که حالت نقاب نيز دارد، برای مسابقات کاراته در قسمت کوميته (مبارزه) اجباری خواهد شد که با اين اوصاف مشکل حجاب بانوان کشورمان در اين قسمت تا حدی حل می شود.»
آقای سمندر همچنين از عدم همکاری فدراسيون آسيايی کاراته گله کرد و گفت که فدراسیون کاراته ایران قصد دارد به دليل جلوگيری از حضور کاراته کاهای باحجاب در رقابت های آسيايی، به فدراسيون جهانی شکايت کند.
به هرحال کاراته کاران زن ایرانی، اين دوره از بازی های آسيايی را از دست داده اند. طبق اعلام دکتر دهخدا، ریيس کميته تدارکاتی بازيهای آسيايی قطر، طبق سهميه بندی که در اعزام بانوان ورزشکار صورت گرفته فقط حدود ۱۷ ورزشکار زن در ۵ رشته سوارکاری، تيراندازی، شطرنج، تکواندو و دو وميدانی به بازی های آسيايی اعزام شدند.
ضمن اینکه دهخدا بخت دختران ايرانی را در رشته هايی مانند تکواندو و قايقرانی برای کسب مدال، زياد دانسته است.
و البته تعداد هفده ورزشکار زن، سهم زنان ورزشکار ایرانی از کاروان ۲۳۰ نفره ایران بود که در قالب ۲۵ رشته ورزشی به مسابقات دوحه اعزام شدند.
اما همین تعداد اندک شرکت کنندگان زن کاروان ایران در بازی های آسیایی، یک مشکل عمده دارند؛ آنها چه باید بپوشند؟!
دکتر ساور معاونت فرهنگی و حقوقی سازمان تربيت بدنی، از بررسی ۳۰ مدل لباس طراحی شده برای ورزشکاران زن حاضر در رقابت های دوحه خبر می دهد.
ساور می گويد: «اميدواريم امانت دار خوبی باشيم و با توجه به اينکه از سوی مسوولان رده بالا تاکيد شده تعداد بانوان ورزشکاران در اين رقابت ها بالا برود، نمايش مناسبی در دوحه داشته باشيم.»
شرکت زنان محجبه ايرانی در مسابقات ورزشی خارجی، همواره مورد توجه گزارشگران رسانه ها يا حتی ورزشکاران، برگزارکنندگان و تماشاگران ميزبان بوده است. بر همين اساس مسوولان فرهنگی ورزش توجه ويژه ای به چگونگی حضور تيم های زنان در عرصه های بين المللی دارند.
اين نکته ای است که دکتر قره خانلو دبيرکل کميته ملی المپيک هم به آن اشاره دارد: «حضور شايسته خانم ها در اين گونه ميدان ها بسيار موثر است.»
ریيس انجمن خبرنگاران و عکاسان ورزشی درباره منظور آقای دبيرکل بيشتر توضيح می دهد؛ «عبدالحميد احمدی» می گويد: «مهم ترين پيام بانوان ما برای اين رويداد، نوع پوشش، وقار و متانت و رابطه ای است که آن ها با ورزشکاران ديگر می توانند برقرار کنند.»
البته همه کشورهای اسلامی در برابر موضوع حجاب زنان ورزشکار موضع مشابهی ندارد. «ميترا ابياتی نژاد» از قهرمان رشته تيروکمان به ياد می آورد که در جريان مسابقه ای در کشوری اسلامی، دختر يکی از شيوخ ميزبان هنگام انداختن تير حجاب خود را کنار گذاشته و بعد از پايان رقابت، دوباره چادرش را به سر کرده است!
«ما می خواهيم همه دنيا بدانند که حجاب مانع فعاليت زنان مسلمان نيست.»
اما جالب ترين اظهارنظر در مورد چگونگی حضور دختران ايرانی در بازی های دوحه را «محمدشاهرخ شهنازی» مشاور اموربين الملل رئيس سازمان تربيت بدنی بیان کرده است. او گفته است: «حضور ورزشکاران زن ايرانی با شکل و شمايل پوشيده اسلامی، برای رسانه ها و مردم دنيا جاذبه دارد! اگر دخترهای شرکت کننده و مربيانشان، همان کاری که در ايران می کنند، همانطور که در جامعه و خانواده شان هستند باشند، کار بزرگی کرده ايم
حضور زنان ورزشكار ایران با لباس های اسلامی
تیم های ورزشی زنان ایران، دیگرتنها میزبان تیم های سایر كشورها نیستند بلكه دراكثر رشته ها می توانند با حفظ پوشش اسلامی پای درمیادین مختلف ورزشی بگذارند.
تیم های ورزشی زنان ایران، دیگرتنها میزبان تیم های سایر كشورها نیستند بلكه دراكثر رشته ها می توانند با حفظ پوشش اسلامی پای درمیادین مختلف ورزشی بگذارند.
فعالیت های ورزشی زنان ایران كه با پیروزی انقلاب اسلامی به صورت مستقل انجام می شود، در دهه های گذشته بیشتر برروی تربیت مدیر، مشاور، ورزشكار، مربی، داور و مدرس متمركز بود. در حالی كه قبلا همه فعالیت های بین المللی زنان ایران به حضور در رقابت های گرامیداشت دهه فجر با شركت تیم های دوم و سوم كشورهای همسایه به ویژه آسیای میانه و یا نهایتا شركت در بازیهای زنان كشورهای اسلامی درتهران خلاصه می شد امروز با فراهم شدن زمینه حضور زنان مسلمان با حفظ پوشش اسلامی در رقابت های مختلف،امكان روبروشدن آنها با تیم هایی در سطح بالا فراهم شده است.
وقتی خبرطراحی لباس بانوان ورزشكار برای شركت در بازیهای المپیك پكن منتشر شد،این امید در دل ها زنده شد كه دیگر معدود رشته ای است كه زنان كشورمان به دلیل رعایت حجاب نتواند در رقابت های برون مرزی آن شركت كنند.
نبود لباس مناسب باعث شده بود در سال های پیش از جمع بانوان ورزشكار تنها ورزشكاران تیراندازی، شطرنج و قایقرانی در رقابت های مختلف شركت كنند،اما امروزه تمامی رشته های رزمی از جمله ووشو، تكواندو، كاراته و كونگ فو و رشته های توپی وگروهی مثل فوتبال، هندبال، فوتسال، والیبال و بسكتبال و رشته های انفرادی همچون بدمینتون، پینگ پنگ،اسكیت، گلف، كوراش، دو و میدانی، سواركاری، تیراندازی با كمان، تنیس، اتومبیلرانی، دوچرخه سواری و ورزش های معلولان نیز امكان حضور در رقابت های مختلف با حجاب اسلامی را دارند. حتی در تیراندازی، شطرنج، تكواندو، دو و میدانی و فوتبال زنان در سطح بین المللی صاحب مدال شده اند. در این بین زنان ورزشكار مسلمان در برخی از رشته ها همچون كاراته و بسكتبال برای حضور در رقابت های رسمی با حجاب اسلامی در انتظار موافقت فدراسیون های جهانی و كنفدراسیون آسیا هستند.
فاطمه كرم زاده نایب رییس فدراسیون بسكتبال حضور تیم ملی زنان ایران در رقابت های چهار جانبه مالزی با حجاب اسلامی را بسیار سودمند می داند: این حضور تجربه خیلی خوبی بود و امیدوارم زمینه ای برای شروع فعالیت های برون مرزی تیم كشورمان باشد.
