بخشی از مقاله
چکیده
تحلیل محیط داخلی و خارجی سازمانها و شناسایی و ارزیابی عوامل استراتژیک، یکی از ارکان اساسی مدیریت استراتژیک و نخستین گام جهت تدوین استراتژیها میباشد. در این مطالعه، به شناسایی و تحلیل عوامل استراتژیک درونی و بیرونی یکی از مدیریت های ستادی شهرداری مشهد - مدیریت امور مجامع و حسابرسی داخلی - و در پی آن به اتخاذ استراتژیهای اولویت دار با استفاده از رویکرد تجزیه و تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید - 4SWOT - ، پرداخته شده است.
هدف اصلی این تحقیق، پیاده سازی الگوی سفارشی SWOT در واحدهای ستادی شهرداری مشهد، احصای عوامل استراتژیک درونی و بیرونی، تحلیل این عوامل و سرانجام شناسایی استراتژیهای متناسب بوده است. نتایج تحقیق، نشان داد که واحد مورد مطالعه دارای امتیاز موزون 2/541 - از - 5در عوامل استراتژیک داخلی و امتیاز موزون 2/618 - از - 5 در عوامل استراتژیک خارجی بوده است که مبین ظرفیت قابل اتکای مدیریت امور مجامع و حسابرسی داخلی شهرداری مشهد از نقطه نظر عوامل داخلی و سازگاری قابل توجه در قبال عوامل خارجی می باشد. همچنین در مطالعه پیش رو، استراتژیهای اولویت دار این مدیریت در ترکیبات دو متغیره قوت-فرصت - SO - ، قوت-تهدید - ST - ، ضعف-فرصت - WO - و ضعف-تهدید - WT - ، با رویکرد SWOT تعیین گردیده است.
مقدمه
عنوان "شهر اسلامی"، برخاسته از یک ضرورت و نیاز استراتژیک است. ساختن شهرها، نحوه اداره آن و تعامل انسانها با یکدیگر در منظر اسلام، یک مجموعه واحد، پویا، هماهنگ و معناداری است که غایت آن رشد و تعالی انسان و پیدایش زیستگاهی است بر اساس فطرت و در خدمت شکوفایی انسانها. شهر اسلامی بدنبال انتظام و تعادل بین مجموعه عناصر تشکیل دهنده جامعه شهری و ایجاد توازن و هماهنگی در عموم ساختارها، رفتارها و کنشها و واکنشهاست. سازمانها و سامانه های شهری، بخشی از عناصر کلیدی شهر اسلامی هستند. برنامه ریزی ، از جمله نقشهای محوری در مدیریت سازمانها محسوب می شود که خود، مستلزم توجه به عوامل درون سازمانی و برون سازمانی است. این عوامل دارای روابط معناداری با یکدیگر می باشند.
سازمانی می تواند از فرصتهایش به بهترین نحو استفاده کند که دارای قابلیتها و امکاناتی باشد که با استفاده از آنها بتواند به برتری دست یابد، در غیر اینصورت فرصتها از دست رفته یا توسط رقیب تصاحب می شوند. رابطه مشابهی میان تهدیدها و نقاط قوت وجود دارد. توانایی غلبه بر تهدیدها به نقاط قوت سازمان بستگی دارد. یک سازمان قوی با استفاده از نقاط قوت خود قادر به حذف یا حداقل کردن اثرات تهدیدهای محیط می باشد. رابطه میان نقاط ضعف و قوت نیز به این صورت قابل تبیین می باشد: سازمانهای با نقاط قوت بیشتر، دارای نقاظ ضعف کمتری هستند و به همین خاطر کمتر با موقعیتهای ]مخاطره آمیز و اخلالگر[ ناشی از نقاط ضعف مواجه می شوند - Ulgen & Mirze .، . - 2004 در میان عوامل استراتژیک، ترکیبات دو متغیره ای نظیر ترکیبات تهدید -ضعف و فرصت-ضعف وجود دارند که هریک از این ترکیبات دارای وابستگیهای درونی می باشند.
واحدهایی با نقاط ضعف بیشتر و برجسته تر نسبت به سازمانهای رقیب در برابر تهدیدهای پیش رو آسیب پذیرترند. بنابراین، سازمانها هنگام تبیین استراتژیهای خود باید رابطه میان نقاط ضعف خود و تهدیدهای محیطی را مورد توجه قرار دهند. برای سازمانی با نقاط ضعف متعدد، استفاده مناسب و بهینه از فرصتها مشکلتر است. در صورتی که سازمان دارای قابلیت ها و امکانات کافی باشد، از فرصتهای خود بهره برداری خواهد نمود . در حالیکه اگر فاقد چنین قابلیتهایی باشد، قادر به استفاده مناسب از فرصتهای محیط بیرونی نخواهد بود Dincer - ، . - 2004 در خصوص حد و مرز بین عوامل استراتژیک درونی و بیرونی، لازم به تأکید است که هر جا سخن از عوامل بیرونی به میان آمده، منظور عواملی هستند که دارای این دو ویژگی باشند: - 1 خارج از اراده و کنترل سازمان باشند و - 2 بر حوزه فعالیت سازمان اثر بگذارند.
در این مطالعه به شناسایی و بررسی عوامل استراتژیک یکی از واحدهای ستادی شهرداری مشهد - مدیریت امور مجامع و حسابرسی داخلی - می پردازیم. مدیریت امور مجامع و حسابرسی داخلی از مدیریتهای حوزه معاونت مالی و اداری در شهرداری کلانشهر مشهد محسوب می شود که "کنترل و نظارت" از جمله محوری ترین کارکردهای آن قلمداد می گردد. "کنترل و نظارت" ، هم در دکترین اسلام و هم در مدیریت سازمانی، جایگاه ویژه ای دارد. کنترل سازمانی، به دو دسته کنترل درونی و کنترل بیرونی تقسیم می شود. در مدیریت اسلامی، اصل بر نظارت درونی است. صفت "تقوی" با پشتوانه باورهای اعتقادی، بزرگترین اهرم خودکنترلی است - فروزنده، . - 1385 ارتقای فرهنگ خودکنترلی در سازمان متبوع، بعنوان چشم انداز این واحد ستادی تعریف شده است.
.2 مروری بر مبانی نظری و ادبیات تحقیق
.2-1 مدیریت استراتژیک
می توان مدیریت استراتژیک را بدین گونه تعریف کرد: هنر و علم تدوین، اجرا و ارزیابی تصمیمات وظیفه ای چند گانه که سازمان را قادر می سازد به هدفهای بلند مدت خود دست یابد. همانگونه که از این تعریف استنباط می شود، در مدیریت استراتژیک برای کسب موفقیت سازمانی بر چندین عامل تأکید می شود: هماهنگ کردن مدیریت، امور مالی - حسابداری - ، تولید - عملیات - ، تحقیق و توسعه و سیستمهای اطلاعات رایانه ای. فرایند مدیریت استراتژیک در برگیرنده سه مرحله می شود:
تدوین استراتژیها، اجرای استراتژیها وارزیابی استراتژیها. مقصود از تدوین استراتژی این است که مأموریت سازمان تعیین شود، شناسایی عواملی که در محیط خارجی، سازمان را تهدید می کند یا فرصتهایی را به وجود می آورند، شناسایی نقاط قوت و ضعف داخلی سازمان، تعیین هدفهای بلندمدت، در نظر گرفتن استراتژیهای گوناگون و انتخاب استراتژیهای خاص جهت ادامه فعالیت اصل اساسی مدیریت استراتژیک این است که سازمانها باید برای بهره جستن از فرصتهای خارجی و پرهیز از اثرات ناشی از تهدیدات خارجی یا کاهش آنها، در صدد تدوین استراتژیهای مقتضی و مورد نیاز برآیند. همچنین از دیگر فعالیتهای اصلی و ضروری مدیریت استراتژیک این است که نقاط قوّت و ضعف واحدهای سازمان را شناسایی و آنها را ارزیابی نماید.
