بخشی از مقاله
چکیده:
تحقیق حاضر با هدف تعیین ارتباط بین انگیزش شرکت در فعالیت ورزشی با سلامت عمومی مردان ورزشکار طراحی و اجرا شده است. بدین منظور 200 نفر از مردان ورزشکار استان تهران که در چند سال گذشته بطور منظم به تمرینات ورزشی مشغول بودهاند، با دامنه سنی 16 تا 29 سال بصورت تصادفی خوشهای انتخاب شدند و با استفاده از پرسشنامه انگیزش شرکت در فعالیتهای ورزشی - PMQ - و پرسشنامه سلامت عمومی - GHQ-28 - مورد سنجش متغیرهای تحقیق قرار گرفتند.
رابطه بین دادههای حاصل از سنجش انگیزش شرکت در فعالیت ورزشی و هشت خرده مقیاس آن و همچنین دادههای حاصل از سنجش سلامت عمومی و چهار خرده مقیاس مربوطه با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که بین انگیزش شرکت در فعالیت ورزشی با سلامت عمومی مردان ورزشکار رابطه معناداری وجود دارد و ورزشکارانی که دارای انگیزش بالاتری هستند از سلامت عمومی بهتری نیز برخوردارند.
ارتباط بین انگیزش شرکت در فعالیتهای ورزشی با سه خرده مقیاس از چهار خرده مقیاس سلامت عمومی - علائم جسمانی، علایم اضطرابی و کارکردهای اجتماعی - نیز معنادار بود و نشان داد که ورزشکارانی که از انگیزش بالاتری برخوردارند، از مشکلات جسمانی و اضطرابی کمتر شکایت میکنند و کارکرد اجتماعی بهتری دارند. همچنین ارتباط سلامت عمومی با پنج خرده مقیاس از هشت خرده مقیاس انگیزش شرکت در فعالیتهای ورزشی - موفقیت، گروهگرایی، بهبود مهارت، دوستیابی، و تفریح و سرگرمی - معنادار بود که نشان میدهد بیشتر انگیزههای شرکت در فعالیت ورزشی میتواند به ارتقاء سلامت عمومی ورزشکاران کمک نماید.
.1 مقدمه
بیشتر کارشناسان معتقدند که تربیت بدنی بخش لاینفک و جدانشدنی تعلیم و تربیت است که در صورت آموزش صحیح و رعایت اصول علمی، نقش بسیار اساسی در فرایند تعلیم و تربیت خواهد داشت. از آنجا که یکی از اهداف تعلیم و تربیت، پرورش همهجانبه و در یک کلام انسان کامل است، ضرورت دارد که آموزشها، تمامی ابعاد وجودی انسان اعم از بعد روحی، جسمی، اخلاقی و اعتقادی را دربرگیرد. تربیت بدنی باتوجه به ماهیتی که دارد، یکی از بهترین ابزارهای تربیتی به-شمار میرود، چرا که تربیت بدنی در روند تعلیم و تربیت خود، علاوه بر تأکید بر بعد جسمانی شاگردان، دیگر جنبههای آدمی - روانی، اخلاقی، اعتقادی، عاطفی و ... - را مورد توجه قرار میدهد.
به همین منظور رشد و پرورش شخصیت و بهبود سلامت عمومی افراد در جمع پرازدحام کنونی توجه بسیاری از روانشناسان به ویژه روانشناسان ورزشی را جلب کرده و مشارکت ورزشی بهعنوان یکی از عواملی که موجب بهوجود آمدن تغییراتی در ویژگیهای شخصیتی افراد میشود از دیرباز مورد توجه قرار گرفته و موضوع تحقیق و پژوهشهای بسیاری را به خود اختصاص داده است - یاقوتی، . - 1379 سلامتی چه به صورت فردی و چه به صورت جمعی، بی تردید از مهمترین مسائل حیات است در طی چندین دهه گذشته، سلامتی به عنوان یک حق بشری و هدف اجتماعی در جهان شناخته شده است، یعنی، سلامتی برای ارضاء نیازهای اساسی انسان لازم است و باید برای همه انسانها باشد.
سلامتی انسان تحت تاثیر عوامل بسیاری مانند وراثت، فعالیتبدنی، محیط زندگی، الگوها و عادت های فردی، مراقبتهای پزشکی و به طور کلی شیوه زندگی و سایر زمینههای خانوادگی، فرهنگ، اقتصاد و اجتماع است. تقریبا 60 سال قبل سازمان جهانی بهداشت سلامت عمومی را سلامتی کامل بدنی، روانی و اجتماعی و نه فقط فقدان بیماری یا ناتوانی تعریف کرد و همچنین سلامت عمومی را معادل کلیه روشها یا تدابیری میداند که برای جلوگیری از ابتلا به بیماری روانی به کار می رود - سازمان جهانی بهداشت، . - 2004
در حال حاضر ورزش علاوه بر آنکه در بهداشت جسم و روح جوانان نقش بسزایی دارد، می تواند به عنوان راهکاری برای توسعه سلامت عمومی آنها مورد استفاده قرار گیرد - شعبانی بهار و دیگران، . - 1389 مرور نتایج تحقیقات در زمینه نقش فعالیت های بدنی و ورزش بر ابعاد مختلف سلامت عمومی - سلامت جسمانی، افسردگی، اضطراب و اختلال کارکرد اجتماعی - و تأثیر تردیدناپذیر این فعالیتها و مداخله های تمرینی را بر تندرستی و سلامت روانی و رشد اجتماعی نشان می دهد. برخی محققان ورزش و انگیزش شرکت در آن را به عنوان عامل مثبت برای بهبود در سلامت عمومی افراد ذکر کرده اند، درحالیکه گروهی دیگر از پژوهشگران اظهار میدارند مشارکت ورزشی تأثیری بر سلامت عمومی ندارد.
بیانی و همکاران در پژوهشی با عنوان رابطه ابعاد بهزیستی روان شناختی و سلامت عمومی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزاد شهر به این نتایج دستیافتند که بین ابعاد بهزیستی روان شناختی - پذیرش خود، رابطه مثبت با دیگران، خودمختاری، زندگی هدفمند، رشد شخصی، تسلط بر محیط - و سلامت عمومی رابطه منفی معناداری وجود دارد - بیانی و دیگران، . - 1387 پلاسو و آندراده - 2005 - در مطالعهای به بررسی این موضوع پرداختند که آیا فعالیت بدنی و روحیه ناشی از آن در معالجه و پیشگیری از بیماریهای جسمی و روانی همچون اضطراب و افسردگی مؤثر است یا نه؟ که به این نتیجه رسیدند که فعالیت بدنی منظم، سلامت روانی را افزایش میدهد. با وجود این، نتایج دیگر تحقیقات حاکی از آن است که فعالیت بدنی زیاد از نظر آسیبرسانی در روح و روان ممکن است خطرزا باشد.
با توجه به اهمیت موضوع سلامت در قشر ورزشکار و همینطور کمبود مطالعات بهویژه در ارتباط با ورزش پژوهش حاضر در صدد پاسخ به این سوال است که چه ارتباطی بین انگیزش شرکت در فعالیت ورزشی با سلامت عمومی ورزشکاران مرد وجود دارد و چگونه و تا چه میزان انگیزش شرکت در فعالیت ورزشی قابلیت تبیین مقدار سلامت عمومی ورزشکاران مرد را دارا میباشد؟ تا در نتیجه پژوهش تدابیر لازم جهت بالا بردن انگیزش ورزشکاران برای شرکت در فعالیت های ورزشی و به دنبال آن در جهت ارتقای سلامتی و تندرستی جامعه ورزش به کار گرفته شود.
.2 روش شناسی تحقیق روش تحقیق: این تحقیق از نوع علی پس از وقوع است که در زمره تحقیق های توصیفی به شمار میرود. شیوه جمع آوری داده ها در این تحقیق بصورت میدانی و با استفاده از پرسشنامه بوده است. شرکت کنندگان: جامعه آماری این تحقیق را ورزشکاران مرد استان تهران با دامنه سنی 16 تا 29 سال تشکیل می دادند. 200 نفر از ورزشکاران مرد و به صورت تصادفی خوشه ای جهت شرکت در این تحقیق انتخاب شدند. ورزشکاران شرکت کننده دارای سابقه بازی و تمرین منظم در یکی از رشته های تیمی - فوتبال، والیبال، بسکتبال - یا انفرادی - کاراته، تکواندو، شنا - می باشند.
ابزارهای تحقیق:
الف - پرسشنامه مشخصات فردی: در این پرسشنامه معلم ساخته اطلاعات شخصی ورزشکاران - قد، وزن، سن، نوع رشته ورزشی، سابقه ورزشی، میزان تحصیلات، سطح قهرمانی، استان و شهر محل سکونت - گردآوری شد.
ب - پرسشنامه سلامت عمومی : - GHQ-28 - این پرسشنامه یکی از ابزارهایی است که بطور وسیعی در سراسر جهان از آن استفاده می شود. همچنین حجم وسیعی از پژوهش ها در زمینه کیفیت روان سنجی آن وجود دارد. پرسشنامه سلامت عمومی اولین بار توسط گلدبرگ - 1972 - تنظیم گردید. گلدبرگ و ویلیامز - 1989 - ویژگیهای روان سنجی نسخههای مختلف را در 43 مطالعه در کشورهای مختلف جهان بررسی نمودند و نشان دادند نسخه 28 سؤالی دارای میزان اعتبار بیشتر و حساسیت و ویژگی مناسبتری است.
این نسخه مطابق با تحلیل عوامل که توسط گلدبرگ و هیلر - 1979 - انجام شد، 4 عامل اساسی شامل مقیاسهای علائم جسمانی، علائم اضطراب و اختلال خواب، اختلال کارکرد اجتماعی و مقیاس افسردگی استخراج گردید. در ایران، مطالعات روانسنجی اندکی در خصوص کیفیت روانسنجی و ساختار عاملی GHQ انجام شده است. تقوی ویژگیهای روان سنجی GHQ-28 را با نمونه 92 نفری دانشجویان دانشگاه شیراز انجام داد.
ضرایب اعتبار بازآزمایی، تنصیفی و آلفای کرونباخ به ترتیب 0/70، 0/90 و 0/93 به دست آمد. ضرایب روایی همزمان با پرسشنامه میدلکس 0/55 و روایی سازه بین 0/72 محاسبه شد. همچنین وی با تحلیل عوامل 4 عامل: افسردگی، اضطراب، اختلال کارکرد اجتماعی و جسمانی را استخراج نمود که 0/58 واریانس توسط این چهار عامل تبیین گردید. در این پژوهش نیز، چهار عامل استخراج شده و نمره کل دارای همبستگی از 0/35 تا 0/87 بودند.
ج - پرسشنامه انگیزش شرکت در فعالیتهای ورزشی : - PMQ - هدف این پرسشنامه شناخت عوامل انگیزشی افراد برای شرکت در محیط های آموزشی و ورزشی است که توسط گیل، کروس و هادلستون - - 1984 ساخته شد و متشکل از سی گویه و 8 خرده مقیاس -1 - موفقیت - پیشرفت - ، -2 گروه گرایی، -3 آمادگی، -4تخلیه انرژی، -5عوامل موقعیتی، -6 بهبود مهارت، -7 دوست یابی و -8 تفریح و سرگرمی - می باشد. پاسخ به گویه ها بر اساس مقیاس 5 ارزشی لیکرت کدگذاری می شود - کاملا مهم 5 امتیاز تا کاملا غیر مهم 1 امتیاز - . بر اساس میانگین حاصل از خرده مقیاسها، اولویتبندی انگیزشی افراد مشخص می شود. شفیع زاده در سال 1386 اعتبار سازه اکتشافی و همسانی درونی این پرسشنامه را مورد بررسی قرار داد.
