دانلود فایل پاورپوینت معرفت شناسی

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

پيش فرض هاى معرفت شناسى

Åمعرفت شناسى و ارکان آن

گفته شد که معرفت شناسى يکى از مفروضات اساسـى و

مهـم براى پى افکنــدن هر دانشى است. معرفت شناسـى

ارکانى دارد که در ادامه به توضيح آنها پرداخته مى شود.

اسلاید 2 :

با تقسيم ابزار شناخت به حسى، عقلى و قلبى (شهودى)،مشخص

شد که هريک از اين ابزارها به نحوى در کسب معرفت نقش دارند.

اما گاهى موانعى در راه حصــول معرفت وجــود دارد که باعــث

می شود معرفتـى آميخته با خطا به دست آيد. اين آميختگـى، بـه

دليلبعضى رخدادهاى طبيعى يا مادى و به تناسب هر ابــزارى،

متفاوتاست.

از آن جا که در ابزار حسـى، تناسب وضعى شىء محســوس بـا

اينابزار، شرط اساسى معرفت است، گاهى موانع طبيعــى باعث

می شود که اين شرط به صورت مطلوب تحقق نيابد؛ براى مثـال

دررؤيتِ چشم که ابزار حس بينايى است، سلامت چشم، صافــى

هوا،روشنايى، فاصله مناسب و مانند آن، شرط حصــول معرفت

درستحسى است.

اسلاید 3 :

     تعقل نيز که از قوه عاقله کمک مى گيرد، نيازمنــد پيرايش نفس

از دام هاى وهمى و خيالى است. استقراى ظنّـى و تمثيـل، ازموانع

مهم روشى در رسيدن صحيح و بدون خطا به حقايقعقلى هستند؛

بنابراين، لازم است با اتکا به برهـان و در يک شکلقياس منطقــى،

مسير قوه عاقله در درک صورت هاى معقــول ودرنهايت، حصـول

نتايج يقينى هموار شود.

اما ابزار قلب نيز شرايط و موانع مخصوص خود را دارد. کارقلب نيز

مشاهده حقايق کلى سِعى است. اين مشاهده، از طريقصيقـــل دادن

قلب و تصفيه آن حاصل مى شود؛ بنابراين لازم است قلب از هرگونه

شائبه وهم آلود و آلوده به زنگارهاى دنيوى پاک شود تا در هنگـام

اشراق حقايق عاليه بتواند به گونه اى صحيح تلقى نمايد. (جوادى

آملى، 1377، ص439ـ440).

اسلاید 4 :

قرآن کريم، به برخـى شرايط ايجابـى و سلبـى که نقـش

تعيينکنندهاى درکسب معرفت دارند، پرداخته است. در

ادامــه بهاينشرايــط به صورتاجمال اشاره مى شود:

اسلاید 5 :

اسباب کسب معرفت

الف) تقوا:

   تقوا، شرط مهم و اساسى در شناخت بدون خطا از واقع معرفـى

شده است. انسان هاى مؤمن با کسب ملکه تقوا، توانايى تشخيص

حق از باطل را مى يابند و اين تشخيص، فقط مربوط به معرفــت

قلبى (عرفانى) نيست؛ بلکه شامل ديگر راه هاى حصــول معرفت

نيز مى شود: «اگر تقواى الهى پيشه کنيــد، خداوند براى شمـــا

فرقانى را ـ که تمييزدهنــدة حق از باطــل است ـ قرار مى دهد».

(سوره انفال، آيه 29).

اطلاق آيه، دربرگيرنده معرفت شهـودى و برهانــى است و درک

صحيح و مناسب مفاهيم ذهنى و ديدن حقايق عينى، در پرتو تقوا

تأمين مى گردد.

اسلاید 6 :

در آيه ديگرى، تقوا سبب گشايش راهى براى حلمشکلات معرفى

شده است: «هرکس از خداوند پروا کند(خداوند) براى او بيـرون

شدنى مى گذارد» (سوره طلاق،آيه 2).

از مدلول آيه چنين برمى آيد که اگر کسى در مسيـر کسبروزى

يا دانش نظرى، تقواى متناسب با آن کسب رارعايت کند، هرگـز

گرفتار مشکل نمى شود.

برخى از مصاديق مهم تقوا در راه معرفت علمى عبارتاند از:

امانـت دارى در نقل اقـوال و آراى ديگـران، پرهيز ازمغالطـه در

هنگام احتجاج و آمادگى براى پذيرش نظرحق. رعايت اين گونـه

موارد، سبب حصول تقوا و درنتيجه، گشايش تنگناها و مشکلات

فکرى و نظرى مى شود.

اسلاید 7 :

ب) نيايش و دعا:

    قرآن کريم به کسانى که اهل تهجّد، دعا و نيايش در هنگام سحـر

هستند، روشنايى در بصيرت مى بخشد و بدين وسيلـه، آنها بـــا

حقايقى آشنا مى شوند که ديگران از فهم آنها محروم اند:

«پهلوهايشان از بستــرها جدا شود و پروردگارشان را با بيــم و

اميد بخوانند و از آنچــه روزى شان کرديم، ببخشنــد. آرى، هيـچ

کس نداند که چه بسيار مايه روشنى چشم ها براى آنان نهفتهاست

که جزاى کار و کردار پيشينيان است»(سوره سجده، آيه 1،17). براساس اين آيه مبارکه خداوند به کسانى که پهلوهاى خــودرا

در هنگام سحر از بسترها جدا مى سازند تا خداونـد را از سربيم و

اميد بخوانند، پاداشــى که روشنـى بخش ديــده و دل آنهاســـت،

مى بخشد و اين روشنى چشم، همان بصيرت و بينايى است که بـا

آن، مى توانند حقايقى را از عالم واقع به خوبى درک کنند.

اسلاید 8 :

    امروزه، اين رويکرد به دليل پارادايم حاکم بر معرفت بشرى، به کلى

از ساختار معرفت حذف شده است؛ اما در گذشته، بسيارى از عالمــان

وفرهيختگان،معضلات فکرى وعلمى خود را از اين راه حل می کردند.

صدرالمتألهين شيرازى از حکماى بزرگ اسلامى، که بهوجودآورنــده

مکتب ويژه اى در فلسفه اسلامى است، در مواردبسيارى، معضـــلات

فلسفى خود را از اين راه مى گشود. وى در کتابمهم و مشهور اسفـار،

در بحث چگونگى درک نفس از حقايق عقلى، کهيکى از مباحث بسيــار

مهـم و اساسى فلسفه است،بيان مى کند که:«بعد از مطالعه آراىحکماى

پيشين در اين زمينه، متوجه شدم که ازبحث هاى آنان چيزىکه بتوان

بر آن تکيه نمود و مستند دليل قرارداد، به دست نمى آيـد؛ بنابرايــن،

«توجه جبلّى» و«تضرع غريزى» بهسوى «مسبّب الاسباب»و «مسـهّل

الامور الصعاب» بردم که سببشد، از خزاين علم الهىفيوضاتى بر من

نازل گردد و درنتيجه، بهمعارف جديدى راه پيدا کنم» (صدرالدين شيرازى،

1981م، ص313).

اسلاید 9 :

بنابراين، تهجّد، تضرع و نيايش به درگاه الهى، يکى از شرايط مهم

رسيدن به حقايق عينى است که هم نصوص دينى بر آن دلالت

دارند و هم تجربه عملى عالمان دينى مؤيّد آن است.

اسلاید 10 :

موانع درک حقايق

الف) گناه:

يکى از موانعى که سبب محروم ماندن از درک حقايق مىشــود،

گناه است. قرآن کريم، اعمال آلودة گناهکــاران رامانــع درک و

فهم حقايق دينى مى داند: «چنين نيست، بلکهآنچه کرده اند، بـر

دل هايشان زنگار نهاده است» (سورهمطفّفين، آيه 14).

در مواردى نيز، جدال در آيات الهى،مانع از هدايت وکشفحقيقت

دانسته شده است (رک: سوره غافر،آيات56 و 59).