دانلود مقاله آموزش ، تنبیه ، تشویق

بخشی از مقاله

آموزش، تنبیه، تشویق

محیط ایدهآل محیطی است که در آن، طفل در دبستان از امکانات آموزشی بسیار عالی برخوردار است و در منزل هم گذشته از کمک والدین با سواد، از انواع و اقسام سرگرمیهای آموزنده برخوردار است.
منظور ما محیطی است که در آن طفل معصوم بعد از صرف ۴ یا ۵ ساعت از بهترین ساعات عمر خود در مدرسه، ساعات بیکاری را با بازی فوتبال در کوچهها و درگیری با پسر همسایه پر میکند. روشهای آموزشی که در گذشته با تنبیه بدنی همراه بود ، کاملا نکوهیده و در خور ملامت است

.
در بعضی مدارس دانش آموزان میبایست کتکهای روز جمعه را پنجشنبه نوش جان میکردند و یا سیاه کردن انگشتان به وسیله مداد که در اکثر مواقع توانایی انجام تکالیف را از دانش آموزان به کلی سلب میکرد. در این دوره متاسفانه، بعضی از مواقع دانش آموزان با مساله کتک کاری نوعی زندگی مسالمت آمیز را در پیش می گرفتند؛به این صورت که تنبیه شدن از بخشهای لاینفک آموزشگاهی آنان شده بود هدف این گونه تنبیهات جز خشونت و رفع عقده نبوده است

.
این اعمال کاملا غیرانسانی و با اصول انسانی سازگار نیستند و نخواهند بود. بتدر

یج با گذشت زمان ، از شدت این گونه تنبیهات کاسته و تهدید جایگزین آن شد. ته

دیدی جدی و البته گاهی موارد، در قالب تشویق ! همان سیاست تنبیه و تشویق یا چماق و شیرینی.
در این نوع از محیطهای آموزشی که چند سالی به طول انجامید دانش آموز می دانست که تنها با ارائه درست درس میتواند از زیر ضربات طاقت فرسای اولیای آموزشگاه جان سالم به در برده و تشویقهای آنان یا اولیای خانه و حتی دوست و آشنا را به قیمت صرف وقت گرانبهایش با خواندن اجباری چند کتاب با جملات قلنبه سلنبه ، متوجه خود سازد. در چنین محیطهایی، از یکسو از بیم تنبیه ها و از سوی دیگر در مواجهه با تشویقهای کذایی، عمر دانش آموز تلف میشد طی این دوره ، دانش آموز لحظهای درس را برای درس نخواندند. هدفشان از درس خواندن یا اصولا فرار از تنبیه بود ، یا وصال به تشویق ! نتیجه این که میل باطنی نقشی نداشت.
امکانات آموزشی برای دانش آموزان محرکی مثبت است ، اگر این عنصر نباشد، رکود خودنمایی میکند و در نتیجه استعدادها از بین می روند. باید به نحوی محرکی را به وجود آورد تا این استعدادها پژمرده نشوند. امروزه عنصر تشویق ، به تنهایی نقش بازی می کند و با کمی دقت میتوان دریافت که چقدر نتیجه این بازی مایه تاسف است ؛ چرا که هدف

دانش آموز، کسب تشویق خواهد شد نه کسب دانش. جالب این که، خارج از چارچوب درس و مدرسه ، مطالعه کتب ساده و یا مشکل ، همراه با لذتی وصف

نشدنی است چون نه تشویقی در کار است و نه تنبیه.
میل باطنی فعال شده و نقشش را بخوبی ایفاء میکند اما این زمان برای خیلیها زیاد به طول نمیانجامد؛ چرا که وحشت از آینده که خود معلول عواملی از جمله بیکاری ، فقر مادی ، نابسامانیهای اقتصادی ، اجتماعی است ، مسیر مطالعه را تغییر میدهد. قصور در امر مطالعه ویران کننده سعادت آینده است درس را باید در آرامش فکری خواند. هیچ یک از موارد به تنهایی موثر نخواهند بود ، اگر امکانات آموزشی کافی در دسترس نباشد.
تشويق
تشويق در جلسهٔ مشاوره، مجموعه فعاليتهائى است که مر

اجع را به ادامه کارش ترغيب مىکند و او را در مسير پيشرفت و بهبود قرار مىدهد. تشويق نوعى پاداش است که براى تقويت رفتار مطلوب و ادامهٔ آن به مراجع ارائه مىشود. بهعنوان مثال، مشاور با گفتن جملاتى نظير ”مرد توانائى هستي، مىتوانى معقول باشي، و مىتوانى اين مشکل را حل کني“ مراجع را به خودکاوى بيشتر تشويق مىکند و باعث مىشود که او عقايد و افکار خويش را دقيقتر، عميقتر مورد بررسى قرار دهد. از جانب ديگر، تشويق بيش از حد موجب مىگردد که مراجع به مشاور وابستگى پيدا کند و استقلال خود را از دست بدهد. همچنين تشويق صحيح و مناسب از نگرانى و ناامنى مراجع مىکاهد.
روشهاى تشويق
به نظر برامر و شوستروم (۱۹۶۸) در جلسهٔ مشاوره ک

اربرد روشهاى تشويق را مىتوان بهشرح زير بيان کرد:
۱. استفاده از کلمات تائيدکننده نظير ”بلى درست است، توانائى انجام آنرا داري“. در اينجا هدف آن است که با استفاده از کلمات تائيدکننده، در مراجع احساس امنيت و اعتماد نسبت به مشاور و جلسه مشاوره بهوجود آيد.
۲. پيشبينى نتايج احتمالى مشاوره، روش ديگرى براى تشويق مراجع است. مشاور در جلسهٔ مشاوره، دربارهٔ نتايج احتمالى و تغييراتى که در مراجع بهوجود خواهد آمد با او به صحبت مىنشيند. بهعنوان مثال، مشاور به مراجع مىگويد که بر اثر مشاوره، رفتارش در جهت مقبول و مناسبى تغيير خواهد کرد، و يا آنکه در زمينهٔ تحصيلات به موفقيتهائى دست خواهد يافت، و يا نمرات بهترى در رياضى و فيزيک خواهد گرفت.
۳. ايجاد شرايط و امکانات مناسب در جلسهٔ مشاوره، براى مراجع تشويقکننده است بهعنوان نمونه، برقرارى رابطهٔ حسنه مشاورهاى و پذيرش مراجع، شوق و رغبتى در او براى ادامه بحث بهوجود مىآورد.

۴. آشنا ساختن مراجع به اين حقيقت که مشکلش منحصر بهفرد نيست و ديگران نيز کم و بيش با مشکلاتى همانند او مشکل او مواجه هستند، مىتواند تشويقکننده باشد.
تشويق رفتارهاى خوب
نگرانى دربارهٔ تأثيرات احتمالى تلويزيون، از ديرزمان، بر توجهاتى که به ديگر عرصههاى مربوط به تماشاى تلويزيون، در کودکان مىشده، اولويت داشته است. چه مدت است که مفهوم جعبهٔ گوشهخانه به مثابهٔ هيولايى يک چشم موجه

شمرده مىشود؟ اين مکان که رفتارهاى بد بهنمايش درآمده در تلويزيون، مىتواند الگوهايى در اختيار بينندگان جوان مستعد بگذارد تا از آن کپىبردارى کنند را نمىتوان ساده گرفت. اما اين فرضيه - که عموماً غالب بهنظر - مبنى بر اينکه آشکارا ثابت شده است که تلويزيون تأثير بدى دارد، سادهسازى بيش از حد هر دو، يعنى هم آنچ

ه جعبه به منازل مىآورد، و هم نحوهٔ برخورد کودکان با آن، است.
برنامههاى تلويزيون شامل نمونههاى بسيارى از رفتارهاى خوب است. برنامههايى که در آن مردم با مهرباني، جوانمردى و سخاوت رفتار مىکنند. بههمان اندازه، منطقى بهنظر مىرسد که فرض کنيم اين تصوير نيز نمونههايى در اختيار کودکان قرار مىدهند تا از آن کپىبردارى کنند. بنابراين، در اين فصل اين پرسش را مطرح خواهيم کرد که آيا تلويزيون رفتارهاى خوب را در

ميان کودکان ترويج مىکند؟ اگرچه کارى در اين زمينه صورت گرفته است بهوسعت کار انجام شده در زمينه تأثير خشونت تلويزيون بر کودکان نيست، اما تحقيقات مهمى وجود دارد که روشهاى مختلفى را نشان مىدهد که تلويزيون مىتواند يا بايد، در شرايط خاص، تأثيرات بسيار مفيد و مطلوبى بر کودکان بگذارد.

آموزش رفتار خوب
مدارک روزافزون بسيارى نشان مىدهد که نمونه رفتارى خوبى که درتلويزيون به نمايش در مىآيد، مىتواند کودکان راتشويق کند تا رفتار بهترى در پيش گيرند. پژوهش ن

شان داده است که بينندگان جوان مىتوانند ياد بگيرند که چگونه به شيوهٔ مطلوبتر يا پذيرفته شدهتر اجتماعى رفتار کنند. آنها اين رفتارها را نه تنها از طريق تماشاى برنامههاى مخصوص آموزشى کسب مىکنند، بلکه با تماشاى نمونه برنامههايى که در آن رفتار خوب به تصوير کشيده و براى مخاطبان عمومى تهيه مىشوند، نيز بهدست مىآورند. مدارک موجود براى تأثيرات جامعهگرايانه تلويزيون را مىتوان بهچهار نوع دستهبندى کرد:
- مطالعات آزمايشگاهى انجام شده بر روى برنامههاى از پيش آماده شده تلويزيون يا موضوعات فيلم.
- مطالعات آزمايشگاهى بر روى موضوعات برنامههايى که بهمنظور آموزش مهارتهاى اجتماعى تهيه شدهاند.
- مطالعات آزمايشگاهى بر روى موضوع برنامههاى انتخاب شده از ميان مجموعه برنامههاى مردمى تلويزيون.

- مطالعات ميدانى که ميزان تماشاى برنامههاى داراى محتواى جامعهگرايانه را با ميزان تمايلات رفتارى جامعهگرايانه مرتبط مىسازد.
پژوهشگران بااستفاده از اين روشهاى مختلف، دربارهٔ قابليت تلويز

يون براى تأثير بر کودکان در جهت نشان دادن سخاوت و ابراز نکردن خودخواهي، نشان داد رفتار دوستانه و انديشيدن به خرسندى نهايى و نه طلب سريع پاداش براى انجام هر کارى تحقيق کردهاند.

تلويزيون وداورىهاى اخلاقى
بيشتر تحقيقات انجام شده بر روى تأثيرات بالقوه خوب تلويزيون، بر انواع مختلف رفتارهاى اجتماعى مرتبط با شخصيت متمرکز هيچگونه تأثير مستقيمى بر قضاو

ت و استدلال اخلاقى بينندگان دارد؟ انتقادهاى اوليه بهطور اخص، نگران ديدگاههاى اخلاقى و معنويى بود که از طريق تلويزيون آموزش داده مىشد. ديدگاه منتقدان اين بود که اين رسانه تأثير مخربى القا مىکند. نگرش برخى از منتقدان اين است که تلويزيون اغلب نشان مىدهد که اعمال غير مشروع يا غير اخلاقى مؤثر واقع مىشوند. حتى مجري

ان قانون در تلويزيون بهگونهاى نشان داده مىشوند که قواعد را ناديده مىگيرند، کدهاى اخلاقى را زير پا مىگذارند و بهشکل پرسش برانگيزى اغماض وافراط مىکنند، پيام نهفته در اين محتوا اين است که بد بودن، اغلب بهتر از خوب بودن مؤثر واقع مىشود.
برعکس، مدافعان برنامههاى تلويزيونى استدلال کردهاند که تأثير تلويزيون بر نگرش اخلاقى جوانترين بينندگانش، در درجهٔ نخست، تأثرى مثبت است. برنامههاى تلويزيون بهطور مرتب، مسئلهاى اخلاقى را به شکل جذابى مطرح مىکنند که توجه مخاطبان را بهخود، جلب و جذب مىکند. مردم با مجموعهاى از مسائل و بحرانهاى اخلاقى مواجه مىشوند که در نمايشها مطرح يا در برنامههاى سرگرم کننده بازى مىشوند، و نيز در برنامههاى مستند

و آموزشى نشان داده مىشوند. نمايشهاى سريالي، شخصيتها را بهگونهاى نشان مىدهد که آنقدر ظولانى با مشکلات اخلاقى دست و پنجه نرم مىکنند، که مخاطب را بر آن مىدارند تا با رخدادها و موقعيتها آشنا شوند. برنامهها گفت و گوى تلويزيوني، اعضاى عادى جامعه را بهتصوير مىکشد که سفرهٔ دل خود را جلو ميليونها بيننده مىگشايند، و اغلب بر ژرفترين نبههاى زندگى خصوصى خود متمرکز مىکنند. تلويزيون از طريق اين نوع تجر

بيات مىتواند به مثابهٔ نوعى معلم اخلاق يا مشاوى ايفاى نقش کند، و بينندگان را، از پير و جوان، تشويق کند که مشکلات مهم اخلاقى را منعکس سازند. با اين وجود تا اين زمان تحقيقات کمى چه در رد و چه در اثبات هر نوع تأثير تلويزيون برر ارزشها و استدلال اخلاقى کودکان صورت گرفته است.
تحقيقات دربارهٔ پرورش داورىهاى اخلاقى با کار گلبرک (Kholberg) تحت کنترل درآمده است. در اين چارچوب، تصور مىشود که استدلال اخلاقى در کودکان، طى مجموعهاى از مراحل پرورش مىيابد، و هر مرحلهٔ موفقيتآميز، نشانگر سطح موفقيتآميزترى از درک نظم اخلاقى دنيايى اجتماعى است. در اين مسير، کودک در هر مرحله، مرتبهاى از جنبههاى اخلاقى را در ارتباط با ايجاد تمايز بين خوب و بد مىآموزد. در چنين نظامي، يک نتيجهٔ مقدماتى اين است که اگر عملى مجازات نشود، در آنصورت طبق تعريف مىبايست از نظر اخلاقى پذيرفته شده باشد و بنابراين از نظر معنوى درست باشد. يک پرسش کليدى اين است که آيا تلويزيون به اين شيوه استدلال مىکند؟
تلاش براى يافتن اين پرسش شامل مطالعهاى است که رو

ى پسرها و دخترهاى ۴-۵ ساله، ۷-۸ ساله و ۱۰-۱۱ ساله انجام شده است. نخست از اين کودکان مصاحبهاى بهعمل آمد تا قابليتهاى استدلال اخلاقى آنها بيشتر شناسايى شود. بهعلاوه، مادر هر يک از کودکان با ثبت خاطرات روزانه مربوط به تماشاى تلويزيون کودکان بهمدت دو هفته، و نيز تهيه اطلاعات وسيعى دربارهٔ عادت خانوادگى تماشاى تلويزيون در زمان گذشته، پژوهشگران را يارى کردند. پژوهشگران سپس از فنون آمارى استفاده کردند تا روابط موجود بين گزارش بهدست آمده از اظهارات بينندگان مبنى بر عادات تماشا در کود

کان و خانوادههايشان و نيز نگرش و ارزشهاى اخلاقى کودک را بيازمايند.
در ميان کودکان کمسن وسالتر، تماشاى مستمرتر تلويزيون، بالنسبه با استدلال اخلاقى بهدست آمده بود، همبستگى داشت. اين نتيجه درمورد دو گروه سنى بزرگتر بهدست نيامد. درميان کودکان ۴-۵ سال، کل ميزان تماشاى تلويزيون با ماهيت ارزشهاى اخلاقى مرتبط بود و نه ترجيحات کودک براى تماشاى انواع خاصى از برنامهها. بنابراين، هيچگونه نمودگارى وجود نداشت که نشان دهد تمايل براى تماشاى انواع خاصى از برنامهها. بنابراين، هيچگونه نمودگارى وجود نداشت که نشان دهد تمايل براى تماشاى نوع خاصى از برنامه اين ا

حتمال را بهوجود آورد که پرورش اخلاقى کودکان را ضايع سازد. اگرچه، در ميان کودکان ۷ تا ۸ سال، آنهايى که تماشاى کمدىهاى خانوادگى را ترجيح مىدادند، درک پرورش يافتهترى نسبت به اهميت کمک به مردم نيازمند، داشتند. اين يافته جالب بود، بهان دليل که موضوعات بسيارى از اين نمايشها را منعکس مىکرد. يافتهاى که در ارتباط ب

ا تشويق کم اين ارزشها و نگرشها بهوسيله تلويزيون بيان شده، گزارشى است که اين نوع درک را در ميان بالاترين گروه سنى کودکان نسبتاً ضعيف يافت؛ لازم بهذکر است که اين کودکان، علاقهٔ خاصى به نمايشهاى پر جنب و جوش و ماجراجويانهاى داش

تند که مخاطب اصلى آنها بزرگسالان بودند. کمبود تحقيقات انجام شده دربارهٔ تلويزيون و استدلال اخلاقى بدان معنى است که درک ما از ماهيت و اهميت هر نوع نقشى که اين رسانه در اموزش کودکان در جهت تشخيص درست از نادرست ايفا مىکند، ناقص و ناهمگون باقى مىماند.
تشويق غير مادى
همچنين از نکات مهم در تشويق اين است ک بکوشيم تا حدود امکان تشويقها کمتر صورت مادى پيدا کند. تکيه اساسى روى جنبههاى غيرمادى ب

اشد. اينامر بدان خاطر است که اگر بنا شود ما براى هر کار خوبى از کودک سرمايهگذارى مادى کنيم:
۱. پول و ثروت ما قد نمىدهد از آن بابت که براى مؤثر واقع شدن تشويق ناگزيريم در هر مرحله تشويق مادى خود بيش از دفعات قبلى باشد. مثلاً اگر دفعه اول معادل ۲۰ ريال سرمايهگذارى کنيم دفعات بعد بايد بترتيب ۲۵-۳۰-۴۰ و ... ريال باشد. و گرنه تشويق ما از نوع تکرار مکرر خواهد بود که اثرش را از دست مىدهد.
۲. کودک تدريجاً فردى مادى مسلک و مال دوست و در آن افراطى بعمل مىآيد و در برابر هر کارى که انجام مىدهد انتظار مادى خواهد داشت در حاليکه ما در حال و آينده نياز داريم به افرادى که در مواردى لازم براى حفظ و سلامت حيات اجتماعى از جان و مال خود سرمايهگذارى کرده، توقعى هم از کسى نداشته باشند.
۳. در سايه چنين تشويقى عادت غلطى

در کودک پديد مىآيد که بعدها قابل تداوم و ادامه نيست. زيرا او دير يا زود وارد اجتماع مىشود و همان توقعات را از اجتماع دارد و طبيعى است که اجتماع آن را برآورده نکند. و اين خود مايه ترک وظيفه بخاطر يأس و سرخوردگى است. مىدانيم که اجتماع حتى در تشويق کلامى مفت و بىمايه سهلانگار است تا چه رسد به آن چيزهائى که بار مالى به همراه دارد.
تشویق کودکان خجالتی

کودکان خجالتی خود را به برخوردهای اجتماعی و همزیستی با دیگران تشویق نمایید. برای اینکار راههای زیادی وجود دارد ، به عنوان مثال ، اگر کودک خجالتی در هنگام سلام یا خداحافظی ، نخواهد به شخص چیزی بگوید ، سعی کنید او را وادار به دست دادن برای سلام یا خداحافظی نمایید.
دست دادن قدمی است در مسیر درست. راه دیگر این است که با کودک دیگری وارد یک بحث هیجان انگیز بشوید و هنگامی که بحث داغ شد ، از کودکتان سؤال کنید که نظر وی در مورد موضوع مورد بحث چیست و البته مراقب باشید که وی را زیاد تحت فشار قرار ندهید زیرا ممکن است مقاومت بیشتری ایجاد کند. به یاد داشته باشید که کودک در بعضی روزها بهبودی نشان خواهد داد و بعضی روزها خیر.
برای کودکان خجالتی یک هدف معقول و دشوار این است که هر روز حداقل یک کلمه به یک فرد جدید بگوید. سایر موارد مناسب ، می تواند صحبت کردن در مقابل همه افراد کلاس ، شرکت کردن در بازی های تیمی یا پرسیدن یک سؤال از معلم باشد.
صورتهاى عملى تشويق
مسأله تشويق کودک را چگونه به مرحله اجرا و عمل درآوريم؟ چه کنيم که کودک در درون خود احساس شوقى کند و در باطن خويش خشنود باشد که فلان عمل را انجام داده است؟ راههاى شادمان کردن کودک بخاطر عمل موردنظر ما کدامند؟


ذکر کلمات محبتآميز
غرض ذکر عبارات و کلماتى است که جنبه مهر و علاقمندى فرد و هم ديدگاه احترامى مربى را به کودک نشان دهد. طفل بر اثر آن دريابد که عملش مورد رضاى والدين يا مربى بوده و آنها او را بر اين اساس بيش از پيش مورد محبت قرار دادهاند.

کلماتى مثل عزير من، پسرجان من، آقا، خانم، شاگردخوب، الفاظى چون بفرمائيد، تشريف بياوريد، آفرين برتو پسرم، دخترمن، و ... مىتواند حاکى از اين محبت باشد و البته سعى داريم که اين کلمات سرسرى و تصنعى نباشد که طفل از آن سر در مىآورد.
معرفى عمل آن در حضور جمع
در خانه يا مدرسه، نزد خواهر و برادر و يا نزد دانشآموزان کلاس سعى دارى فردى را که عمل خوبى انجام داده معرفى کنيم و عمل او را مورد ستايش قرار دهيم. اين روش براى همه دانشآموزان در همه سنين و مخصوصاً براى نوجوانان و بالغان بسيار مؤثر است.
شک نيست که براى ديگران بايد توضيح داد که چرا عمل او مورد تقدير است . البته جمع کلاس را وا مىداريم که به افتخار عملکرد خويش ابراز شادمانى کنند، صلواتى بفرستند، تکبيرى بگويند و بالاخره علاقه و رضامندى خود را اعلام دارند.
معرفى و ارائه آثار
ممکن است طفلى عمل پسنديدهاى چون نوشتن مشق با خط زيبا را انجام داده، نقاشى زيبائى کرده، وسيله خوب و زيبايى ساخته، هنرى را در خطاطى به کار برده و ... از راههاى تشويق او آن است که آن را مورد تأييد قرار داده و به بچه ها عرضه کنيم.
ممکن است طفلى عمل پسنديدهاى چون نوشتن

مشق با خط زيبا را انجام داده، نقاشى زيبائى کرده، وسيله خوب و زيبايى ساخته، هنرى را در خطاطى به کار برده و ... از راههاى تشويق او آن است که آن را مورد تأييد قرار داده و به بچه ها عرضه کنيم.