دانلود مقاله اشارات ظریف قرآنی به اسرار کائنات

بخشی از مقاله

مقدمه

قرآن کریم علاوه بر دستورات و راهبردهای تربیتی مورد نیاز ، در بسیاری از آیات ، به نکات علمی عمیقی اشاره نموده که برخی از آنها حقیقتی را بیان می کنند که بعد از قرنها توسط بشرکشف شده است. البته هدف ما دراین پژوهش، منطبق کردن علوم طبیعی بر قرآن نیست، بلکه قصد داریم از معنای آیات، در سایه ی دانستنیهای بشر، پرده برداری کرده و با پرداختن به

اشارات ظریف ودر عین حال دقیق آیات قرآنی، به اسرار جهان هستی، حقانیت آن را به نمایش بگذاریم. و با بیان چند نمونه از

این اشارات علمی، غیر بشری بودن و اعجازعلمی قرآن را برای کسانی که هنوز آن را انکار می کنند و یا به آن شک دارند، به

اثبات برسانیم.

منظور از اعجاز علمی قرآن، این است که ابلاغ آن از طرف کسی است که علی رغم نداشتن سواد خواندن و نوشتن، مطالب عمیق و قابل تاملی رابیان نموده که دربرگیرنده ی اشاراتی علمی است که در آن زمان قابل فهم نبوده و امروزه با

پیشرفت علم، مواردی از این اشارات برای بشر قابل فهم شده است . ( نازی عبداله پور-(1389 البته نباید فراموش کردکه قرآن یک دائره المعارف علمی نیست، و این اشارات مکرر برای تعلیم علوم دنیوی و طبیعی به
بشر نیست. بلکه هدف آنها تشویق مردم به تعلم علوم طبیعی بوده و در نتیجه توجه به عظمت خلقت و در نهایت نزدیکی به خالق جهان است. اما همین قرآن ما را به تدبر در آیاتش و تعقل و تفکر فراخوانده است: (گلشنی م، (1392
2

کِتابٌ أَنْزَلْناهُ» إِلَمُبارَکٌیْدﱠبﱠرُوالِیَاتِهِآتَذَکﱠرَیوَولُوالِیَاَلْأَلْبابِأُ «ٌ »کتابی خجسته بر تو فرستادهایم تا در آیات آن بیندیشید و خردمندان دریابند و پندگیرند.«

قِ السمَاوَاتِ» وَ الاَرْضِ وَ اخْتِلَفِوَالﱠیْلِالنﱠهَارِ...لﱢقَولاَیَتٍعْقِلُونَمٍیَ.« ٍ

»در خلقت آسمانها و زمین و اختلاف شب و روز و... در همه اینها آیات روشنی بر وجود خدا برای اهـل تعقـل است. «

و از آنجا که قرآن وحی الهی بوده و از طرف کسی است که به تمام اسرار خلقت آگاهی دارد، لذا مفاهیم واسرار علمی

موجود در آن، مطابق با حقایق علمی می باشد. همانگونه که در قرآن نیز به این موضوع اشاره شده است: قُلْالسﱠمَاوَاتِأَنزلَهُ»الﱠذِوَالْأَرْضِعْلیالسﱢرﱠمُفِی إِنﱠهُ کَانَ غَفُوراً رﱠحِماًی «َ
» بگو قرآن را کسی فرستاده که از اسرار هستی آنگونه که هست اطلاع دارد. وبیگمان خدا آمرزنده و مهربان است «

َیْهِلَاویَلَاأْتِیهِمِنْ»الْبَخَلْفِهِ تَنزِیلٌ مﱢنْ حَکِیمٍ حَمِیدٍ« ُ

»از پیش رو و از پشت سرش باطل به سویش(قران) نمی آیدچرا که از سوی خداوند حکیم و ستوده نازل شده است.« و باتوجه به اینکه، این نکـات عمیـق و دقیـق علمـی موجـود در قـرآن، بسـیار زیـاد بـوده و هنـوز اغلـب آن هـا، بـرای

بشر قابل درک نمی باشد، لذا به ذکر چند نمونه از آنها بسنده می کنیم:

(1 موضوع اول: انفجار بزرگ و آغاز جهان.

الف-توضیح علمی :

در طول پنج قرن گذشته، از قدرت مشاهدات و آزمایش و استدلال های ریاضی استفاده کردهایـم تـا سـد باورهـای اشـتباه گذشته را بشکنیم. نوع بشر راهی طولانی و پر فراز و نشیب را در تغییر درک خود از جهان، پشت سر گذاشته اسـت. از جهـانی

که زمین کوچک ،مرکز آن بود تا کیهان وسیعی که صدها میلیارد کهکشان ،همانند ذرات گرد و غبار در آن پراکندهاند. سـر آغـاز

این هستی به وسیله نظریه بیگ بنگِ شرح داده شده است. این نظریه یک مـدل کیهـان شناسـی اسـت کـه تـاکنون از دیـدگاه آزمایشات و رصدهای نجومی توانسته است بیشترین تائیدات را از سوی جامعه علمی بین المللی به دست آورد. کیهان شناسـان با اصطلاح بیگ بنگ به شرح و تفسیر این ایده می پردازند که جهان از یک حالت نخستین بی نهایت گرم تشکیل شـده و تمـام

کائنات در یک هسته اتم یاحتی کوچکتر از آن جای داشته است و در یک لحظه، این فضا و زمان آغاز می شود یعنـی اینکـه بـا

یک انفجار بزرگ ( بیگ بنگ ) که حاصل گرانش شدید ناشی از فشردگی بوده، شروع می شود. ( سمیراالله وردی- (1392

شاهد و دلیل وجود بیگ بنگ، قانون مشاهده شده ی هابل است. ادوین هابلّ ، در سال 1929 از طریق مشاهدات خود و

بررسی روی انتقال به سرخ 24 کهکشان و مقایسه ی آنها با یکدیگر به این نتیجه رسـید کـه کهکشـان هـای دورتـر بـا سـرعت

-1 سوره ص،آیه 29

-2 سوره بقره ، آیه164

-3 سوره فرقان، آیه 6

- 4 سوره فصـلت، آیه 42
5 - The Big Bang Theory.

6 -Edwin Hubble (American astronomer).

3

بیشتری در حال دور شدن هستند، همانطوری که معادلات اینشتینْ پیش بینی کرده بودند. لذا دانشمندان به این فکر افتادنـد کـه اگر جهان در حال انبساط باشد، پس احتمالا آغازی دارد. و این کهکشان ها در گذشته های دور، به زمین خیلی نزدیک تر بودند.

اگر حرکت کهکشان ها در زمان گذشته را در ذهن خود مسیریابی کنیم ، نه تنها به زمانی می رسیم که جهان آغاز شده، بلکه بـه

این مفهوم می رسیم که کلیه کهکشان ها باید از یک حجم کوچکی شروع به حرکت کرده باشند. (همان منبع)

درضمن، با توجه به مطالعاتی که روی کهکشانها و منظومه های در حال پیدایش و شکل گیری ،به عمل آمده، مسلم است

که جهان در آغاز به صورت توده گازی فشرده ای بوده که بر اثر گردش به دور خـود، قطعـاتی از آن جـدا شـده و بـه اطـراف پراکنده گشته است، و این قطعات تدریجا سرد شده و به صورت مایع و در موارد زیادی به صورت جامـد درآمـده، و تشـکیل
کرات مسکونی و غیر مسکونی را داده است. به عبارت دیگر مشاهدات دانشمندان فلکی در مورد »سحابی هـا«َ و جهـان هـای

دوردست که در حال تکمیل می باشد، این مساله را که دنیا در آغاز به صورت توده ی گاز دود ماننـدی بـوده، از صـورت یـک

فرضیه خارج ساخته و به عنوان یک نظریه قطعی معرفی می کند، این چیزی است که محافل علمی جهان، آن را پذیرفته انـد. در ضمن، علم امروز ، پیدایش زمین را بعد از خورشید می داند و پیدایش آب در سطح زمین، و سپس گیاهان، و همچنین پیـدایش کوهها را بعد از خلقت زمین می شمرد. (مکارم شیرازی - (1392

ب- اشارات قرآنی:

قران مجید، قرنها پیش از کشف دانشمندان، درباره پیدایش جهان و یا به زبان امروزی، درباره ی انفجـار بـزرگ، تعبیـرات

گوناگونی دارد، از جمله اینکه:

ی السﱠمَاء وَهِیَ•در دُخَانٌسورهفصلتفَقَالَ-آیه11لَهَا،میفرماوَلِلْأَرْضِید:» اِئْتِیَا طَوْعًا أَوْ کَرْهًا قَالَتَـا أَتَیْنَـا طَائِعِینَ ؛ سپس به آفرینش آسمان پرداخت، در حالی که به صورت دود بود، به آن و به زمین دستور داد به وجود آییـد (و

شکل گیرید) خواه از روی اطاعت و خواه اکراه، آنها گفتند: ما از روی اطاعت آمدیم.«

• ودر جای دیگر، درسوره أَوَلَمْانبیاء-آیهلسﱠم30یَ،مرَاوَیفرماالﱠذِینَتِید:وَالْأ»کَفَرُوارْضَ أَنﱠکَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا

وَجَعَلْنَاءِکُلﱠمِنَالْمَاشَیْءٍ حَیٍّأَفَلَایُؤْمِنُونَ؛ آیا کافران ندیدند (نمی دانند) که آسمانها و زمین به هم پیوسته بودند و ما

آنها را از یکدیگر باز کردیم وهر موجود زنده ای را از آب پدید آوردیم، آیا ایمان نمی آورند؟«

در این دو آیه به سه نکته مهم درباره آفرینش جهان و موجودات زنده اشاره شده است:

1 -جهان در آغاز به صورت گاز و دود بود.

2 -جهان در آغاز به هم پیوسته بود سپس کرات آسمانی از هم جدا شدند.

3 -آغاز آفرینش موجودات زنده از آب است. (مکارم شیرازی - (1392

و اینهــا همــان چیزهــایی اســت کــه امــروزه بــه عنــوان نظریــاتمســلّم علمــی شــناخته مــی شــود، گرچــه دربــاره ی کیفیـت پیــدایش جهــان و نحــوه ی آن فرضــیات مختلفــی وجــود دارد کــه از حــدود فرضــیه تجــاوز نمــی کنــد. در نخســتین

7 - Albert Einstein (German theoretical physicist).

8 - Nebulae.

4

آیه ی فوق نیـز صـریحا مـی خـوانیم کـه: »آسـمانها (کـرات آسـمانی) در آغـاز (ماننـد) دود بودنـد.« همـاهنگی ایـن آیـه بـا اکتشــافات دانشــمندان کــه چنــدان از عمــر آنهــا نمــی گــذرد نشــانه ای از اعجــاز علمــی قــرآن مــی باشــد کــه پــرده از روی

مطلبی که در عصر نزول قرآن کاملا ناشناخته بوده است بر می دارد. (مکارم شیرازی - (1392

دومــین آیــه نیــز ســخن از بــه هــم پیوســتگی جهــان در آغــاز امــر و ســپس جــدا شــدن اجــزای آن را از یکــدیگر مــی

گوید، که آن نیز امروزه بـه عنـوان یـک اصـل، مـورد قبـول محافـل علمـی اسـت. پیـدایش موجـودات زنـده (اعـم از گیـاهی

و حیوانی) در نخسـتین بـار از آب دریاهـا نیـز، امـروز یـک نظریـه معـروف علمـی اسـت، هـر چنـد در چگـونگی تحـول و تطــور و پیــدایش انــواع مختلــف گیاهــان و جانــداران در میــان دانشــمندان گفتگــو اســت. قــرآن نیــز در دومــین آیــه فــوق،

پیــدایش همــه موجــودات زنــده را از آب بــازگو مــی کنــد. حتــی آیــاتی کــه آفــرینش انســان را بــه خــاک نســبت مــی دهــد،

تصریح دارد که این خاک بـا آب آمیختـه بـود و بـه صـورت طـین (گـل) بـود. در مـورد »رتـق« و »فتـق« کـه در دومـین آیـه

به کار رفته و در اصل بـه معنـی »پیوسـتگی« و »جـدایی« اسـت، مفسـران سـخنان بسـیاری دارنـد؛ بعضـی همـان معنـی بـالا را برگزیده اند که زمین و آسـمان در آغـاز خلقـت، بـه صـورت تـوده واحـد عظیمـی از بخـار و گـاز سـوزان بـوده، کـه بـر اثــر انفجــارات درونــی و حرکــت بــه دور خــود تــدریجا تجزیــه شــده و کواکــب و ســتارگان، از جملــه منظومــه شمســی بــه وجود آمده اسـت. بعضـی دیگـر، آن را اشـاره بـه یکنواخـت بـودن مـواد جهـان مـی داننـد کـه چنـان در آغـاز در هـم فـرو

رفته بود که به صورت مـاده واحـدی خودنمـایی مـی کـرد، امـا بـا گذشـت زمـان مـواد از هـم جـدا شـدند و ترکیبـات تـازه

ای آشکار گشت. جمعی نیز آن را اشاره به عـدم نـزول بـاران و رویـش گیـاه از زمـین مـی داننـد یعنـی در آغـاز آسـمان بـه هم پیوسته بود و بارانی نازل نمی شد و زمین نیز بـه هـم پیوسـته بـود و گیـاهی نمـی روییـد سـپس بـه فرمـان خـدا آسـمان

بـاز شـد و بـاران نــازل گشـت و زمـین بــاز شـد و گیاهـان روییدنــد. روایـات متعـددی از طــرق اهـل بیـت (ع) و همچنـین

پاره ای از روایات از طرق عامه به معنـی اخیـر اشـاره مـی کنـد. در حـالی کـه بعضـی دیگـر از روایـات اشـاره ای بـه تفسـیر اول دارد. (همان منبع)

در خطبه اول نهج البلاغه نیز اشاره ای به این پیوستگی دیده می شود، و به هر حال ظاهر آیه با تفسیر اول سازگارتر است، هر چند جمع میان تفاسیر فوق نیز مشکلی ندارد و ممکن است هر سه معنی در مفهوم جامع آیه، جمع باشد.

• در آیه 45 سوره نور نیزوَمی اللﱠهُخوانیم :خَلَقَ»دَابﱠهٍکلُمﱢن مﱠاءٍ ؛ خداوند هر موجود جنبنده ای را از آب آفرید.«

• ونیز در آیه أَ27أَنْتُمْتا32نازعاتأَشَدﱡگفتهشدهخَلْقاً:» أَمِ السﱠماءُوَالْأَرْضَبَناها؛.... بَعْدَ؛ ذلِکَأَخْرَجَدَحاها؛ مِنْها

ماءَها وَ موَرْعاهاالْجِبالَ؛ أَرْساها؛ آیا آفرینش شما محکمتر (و مهمتر) است یا آسمان، خداوند آن را بنا نهاد.... سپس بعد

از آن زمین را گسترش داد و آب و گیاه از آن خارج ساخت و کوهها را مستحکم بنا نمود. « این آیات نیز به خوبی نشان می دهد که آفرینش آسمان قبل از زمین بوده و پیدایش آب و گیاهان و کوهها بعد از آن انجام
گرفته است. (همان منبع)

(2 موضوع دوم: گسترش جهان.

الف-توضیح علمی :

اگر یک بادکنک خالی از باد را فرض کنیم و روی آن نقاطی را رسم کرده و سپس بادکنک را باد کنیم مشاهده میکنیم کـه هرچه حجم بادکنک بیش تر شود، فاصله نقاط از یکدیگر افزایش می یابد. اینمفهومِ جهان در حال انبساط است. انبسـاط جهـان
5

به معنی افزایش فاصله ی متریکُ بین اجسام جهان با گذشت زمان است. این انبساط درونی است، یعنی به فاصله ی نسبی بـین اجزای جهان برمیگردد، و به معنی حرکت اجسام به سمت فضای بیرون نیست. (رامین فخاری-(93

ثابت هابل 10، که یکی از مهمترین ثابت ها در علم کیهان شناسی محسوب می شود، نشـان مـی دهـد کـه جهـان بـا چـه

سرعتی در حال انبساط است. به عنوان مثال، نوار ویدئویی ضبط شده از یک انفجار را در نظر بگیرید. در ویدئوی ضـبط شـده،

ذرات ناشی از انفجار را در حال دور شدن از مرکز انفجار می بینیم. به این ترتیب می توانیم سرعت دور شدن ذرات را از مرکـز

انفجار محاسبه کنیم. ولی از طرف دیگر همچنین می توانیم ویدئو را به عقب باز گردانیم تا لحظه ای که تمام ذرات در یک نقطه متمرکز شوند. از آنجایی را که سرعت انبساط را از قبل می دانیم، می توانیم به عقب بازگشته و زمـانی را کـه در آن انفجـار رخ

داده است را محاسبه کنیم. (سمیراالله وردی- (1392