بخشی از مقاله
چکیده
در قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) که برگرفته شده از منابع اسلامی میباشد، عمل افشای اسرار حرفه ای جرم انگاری شـده است و ماده 648 قانون تعزیرات اصلیترین ماده قانونی در باب و رکن قانونی این بزه است. مطابق ایـن مـاده کسـانی کـه بـه مناسبت شغل و حرفه شان محرم اسرار دیگران میشوند، هرگاه در غیر موارد قانونی، اسرار مـردم را افشـا کننـد، بـه مجـازات قانونی محکوم میشوند. عنصر مادی آنافشای، سرّ میباشد. جرمی عمدی، ساده، آنی و قابل گذشت و در زمـره جـرایم حـق الناسی است. عنصر روانی جرم افشای اسرار حرفه ای، علم و اراده است. مرتکب باید بداند عمل وی جرم است و آنچـه را بیـان مینماید، یک راز شغلی است و رفتار وی قابلیت افشای راز را دارد. همچنین باید عمل با اراده و عمد وی محقق گردد. در این پژوهش که پژوهشی بنیادی میباشد، براساس روش توصیفی- تحلیلی، منابع فقه امامیه مورد بررسـی و مطالعـه قـرار گرفتـه است.
واژگان کلیدی:اسرار حرفه ای، افشایء، فقه امامیه،تجسّس.
مقدّمه.1
آرامش روحی و روانی افراد نیز موجب شکلگیری کانون گرم خانواده و نوید بخش جامعهای پویا و رو به رشد خواهـد بـود. هرچه افراد از حیث روانی در وضعیت متعادل و متعارفی به سر برند پیشرفت و ترقی جامعـه بهتـر تضـمین خواهـد شـد. لـذا تعرض به حریم خصوصی افراد باعث اختلال در سلامت روحی و روانی افراد شده و تأثیر منفی بر روابط سالم اجتماعی و ثبات رفتاری و اخلاقی فرد و جامعه خواهد داشت.
- 1 کارشناس ارشد حقوق جزا وجرم شناسی-ssssf200@gmail.com
1
مجموهع مقاالتهمایش سراسری علمی ژپوهشی "شناخت اخالق و آداب حسینی"اتیباد شعبان4931
به عنوان مثال در حوزه حقوق کار نیز حفظ حقوق کارفرما دسترسی به برخی اطلاعات درباره کـارگر را ایجـاب مـیکنـد کـه آگاهی بر آن ها مستلزم افشای اسرار کارگر است. این امر نیز نـوعی تـزاحم را میـان حـق کارفرمـا و حـق کـارگزار بـر حـریم خصوصی پدید میآورد.
در مقیاسی گسترده تر با توجه به این که بازرسی در مدیریت اجتماعی و به ویژه اداری امری رایج و هم زمان مسـتلزم آگـاهی از وضعیتهای خاص افراد است تزاحم این دو پدیده و این که نمیتوان برای دستیابی به یکی از دیگـری چشـم پوشـی کـرد، پرسشهایی را برانگیخته است.
تزاحم حق دسترسی جامعه و نهادهای مسؤول اجرای عدالت به سـوابق کیفـری افـراد بـا حـق بـر خلـوت افـراد محکـوم نیـز پرسشهایی را درباره ضـوابط نگهـداری و اعـلام سـوابق کیفـری افـراد برانگیختـه اسـت. سـوابق کیفـری افـراد بـه اعتبـاری خصوصیاند، اما در شرایطی می توان از آن ها در راستای حفظ مصالح اجتماعی بهره برداری کرد. بسـیاری از کشـورها در ایـن زمینه قوانین نسبتا جامعی دارند.
در همین زمینه حریم خصوصی اطفال بزهکار از مساعدت بیشتری برخوردار است. بسـیاری از صـاحب حرفـههـا و مشـاغل از جمله وکلای مدافع و روان شناسان باید رازدار و امین مشتری خود باشند و اطلاعات مربوط به پرونـدههـای آنـان را محرمانـه قلمداد کنند. اما آنان گاه در عمل به اطلاعاتی برخورد میکنند که با امـور مهـم اجتمـاعی مربـوط اسـت و مصـالح اجتمـاعی ایجاب میکند تا بخشهای خاصی از جامعه از آن آگاه شوند.
امروزه شیوه برخورد وکلای مدافع با اصل محرمانگی اطلاعات مربوط به موکلانشان در فرض تزاحم بـا دیگـر مصـالح و منـافع قانونی یا اخلاقی خود بخش مفصلی از کتابهای مربوط به وظایف اخلاقی وکلا را به خود اختصاص داده است.
با آن که حق بر خلوت حقی عمومی است تعارض حریم خصوصی شخصیتهای عمومی با مصالح عمومی مسائل خـاص خـود را دارد. از یک سو مقتضای ورود به عرصه عمومی آشکاری و شفافیت است.
همین ویژگی قلمرو همگانی است که مانع سوء استفاده افراد خصوصی از قدرت همگانی میشود. هم زمان چهرههای عمـومی نیز در هر حال از حریم خصوصی- اگرچه با دامنه محدودتر- برخوردارند. این امر به نوبه خود گونه خاصـی از تـزاحم را میـان حریم خصوصی شخصیت های عمومی با مصالح عمومی پدید می آورد. با توجـه بـه مسـاله موجـود در تحقیـق، فرضـیات زیـر طراحی شده است:
2
مجموهع مقاالتهمایش سراسری علمی ژپوهشی "شناخت اخالق و آداب حسینی"اتیباد شعبان4931
-1حریم خصوصی افراد در فقه امامیه مصطلح شرعی یا متشرّعی نمی باشد و ضابطه آن صرفا ضابطهای عرفـی اسـت، امـا در فقه تحت عناوین مختلفی از آن حمایت شده است.
-2 افشاء اسرار حرفه ای از منظر فقه امامیه و به حکم آیات و روایات و حکم عقل، به طور مطلق حرام است.
.2جایز نبودن افشای اسرار در فقه امامیه
. 2,1 آیات و روایات
قرآن کریم: کسانی که به آیات خدا کفر میورزند و پیامبران را بناحق میکشند و دادگستران را به قتل میرسـانند آنـان را از عذابی دردناک خبر ده (سوره آل عمران، آیه .(21
در مورد شان نزول این آیه آمده است: بنی اسرائیل اسرار انبیاء را افشا میکردند و این افشا سر موجبات قتـل انبیـاء را فـراهم میکرده است، قرآن این گروه را قاتل انبیاء دانسته است (جعفری و عابدینی، .(1390
بنی اسرائیل در اول روز آن هم در یک ساعت، چهل و سه نفر از پیامبران الهی و یک صد و دوازده نفر از آمـران بـه معـروف را به درجهی شهادت رساندند.
در شرایطی، اظهار حق لازم است؛ اگر چه به قیمت شهادت انبیاء و اولیاء باشد (قرائتی، 1387،.(35
قرآن کریم:... خداوند عالم به غیب است و هیچ کس را بر غیبش مطلع نمیسازد مگر کسی را که بپسندد و از وی راضی باشد، که همان پیامبران هستند (سوره جن، آیات 26و .(27
اگر میخواهید در کارهایتان موفق باشید، پرده پوشی کنید؛ زیرا هر صاحب نعمتی، مورد حسد واقع میشود (همان، .(32 همنشینان در مجالس در مقام امانت الهی با یکدیگر اختلاط میکنند، بنابراین روا نیسـت تـا یکـی راز دیگـری را فـاش کنـد (همان، .(122
هر بندهای که در دنیا برای دیگری رازداری کند، خداوند روز قیامت رازپوش وی میشود (همان، .(279
هر که غمی از غم های دنیا را از دوش مؤمنی بردارد، خداوند غمی از غمهای روز قیامت از او بـردارد و هـر کـه بـر تنگدسـتی آسان گیرد، خداوند در دنیا و آخرت بر او آسان میگیرد و هـر کـه رازدار مسـلمانی شـود، خداونـد در دنیـا و آخـرت رازدار او میشود (همان، 349 و .(350
حضرت امام علی(ع) میفرماید:
به کسی که به تو اعتماد کند، خیانت مکن اگر چه اوبه تو خیانت کرده باشدو سر او را فاش مکن (محسنی، 1389، .(210
3
مجموهع مقاالتهمایش سراسری علمی ژپوهشی "شناخت اخالق و آداب حسینی"اتیباد شعبان4931
حضرت امام سجاد (ع) میفرماید:
به خدا دوست دارم که برای دو خصلت شیعیان ما به قدری از گوشت بازویم غذا دهـم: کمـی حوصـله و کمـی راز نگهـداری (کلینی، 1365، 221 و .(222
حضرت امام جعفر صادق (ع) میفرماید: هرکس درباره مؤمنی آنچه دیده و یا شنیده بگوید از زمرهی افرادی است که خداونـد إِنﱠدربارهالﱠذِینَآان یُحِبﱡونَفرمودهاست: أَن تَشِیعَ الْفَاحِشَهُ... (محسنی،1389،(359
همچنین حضرت امام جعفر صادق (ع) به نقل از پیامبر اکرم (ص) میفرماید: لغزش های مؤمنان را جستجو نکنیـد، زیـرا هـر کس که لغزش های برادرش را جستجو کند، خداوند لغزش هایش را دنبال میکند و هر کس را که خداونـد لغـزش هـایش را دنبال کند، رسوایش میسازد، گر چه در درون خانه اش باشد (فاضل لنکرانی،1385 ،.(94
حضرت امام جعفر صادق (ع) به یکی از اصحابش فرمود: اسرار خود را به دوستت هم نگو، مگر اسراری کـه اگـر دشـمنت نیـز آنها را بداند برایت زیان بار نباشد، چون دوست آدمی ممکن است روزی به دشمن بدل شود (جوادی آملی، 1392، .(488 مردم به دو خصلت مأمور شدند ولی آن دو را تباه کردند و از دست دادند و از آن جهت بی همه چیز شدند: صبر و راز پوشی (کلینی، 1365، .(222
ای سلیمان شما دینی دارید که هر که آن را از مخالفین و دشمنان بپوشد، خدا عزیزش کند، و هر که فاش سازد خدا ذلیلش نماید (همان، .(222
