بخشی از مقاله
خلاصه
زمینه و هدف: نتایج تحقیقات نشان میدهند که کودکان با اختلالات یادگیری، در زمینهی پیشرفت تحصیلی، دستیابی به شغلهایی با رتبه بالای اجتماعی و مهارتهای حرکتی دچار مشکل هستند؛ از اینرو هدف تحقیق حاضر مطالعه تأثیر برنامه ادراکی - حرکتی منتخب بر مهارتهای حرکتی ظریف کودکان نارسانویس حرکتی است. روش تحقیق: این مطالعه از نوع نیمه تجربی بود، بدین منظور از بین 41 دانشآموز پسر دارای اختلال نوشتن حرکتی شهرستان ضیاءآباد که در مدارس عادی مشغول به تحصیل بودند، تعداد 20 کودک - پایه سوم ابتدایی - بهصورت هدفمند انتخاب و بهصورت تصادفی، به دو گروه - تجربی و کنترل - تقسیم شدند.
گروههای آزمایش به مدت 6 هفته و هر هفته 3 جلسه به اجرای برنامههای تمرینی پرداختند. ابزار اندازهگیری؛ پرسشنامه ویژگیهای فردی، آزمون تبحر حرکتی برونینکز - اوزرتسکی پایه سوم ابتدایی بود. برای آزمون فرضیههای تحقیق از تحلیل کوواریانس استفاده شد.
یافتهها: نتایج نشان داد که گروه برنامهی تمرینی منتخب در سطح معناداری - =0/05 - در مهارتهای حرکتی ظریف نسبت به گروه کنترل عملکرد بهتری داشتند و تفاوت میان دو گروه معنادار بود . - p=0/001 - نتیجهگیری: برنامههای تمرینی منتخب، توانست موجب بهبود مهارتهای حرکتی ظریف پسران نارسانویس حرکتی پایه سوم ابتدایی شود.
مقدمه
رشد با تولد آغاز می شود. کودکان در سالهای ابتدای زندگی مهارت های بنیادی به دست می آورند. یافته های علمی در زمینههای مختلف نشان میدهد که پشتیبانی از رشد و تکامل اولیه کودک نه تنها نتایجی برای او و والدینش دربردارد بلکه او را برای یادگیری بیشتر و موفقیت در مراحل بعدی زندگی آماده میکند. بعد ازتولد رشد و تحول هنگامی صورت میگیرد که کودکان با اجزاء و اشیاء محیط خود تماس و تأثیر متقابل داشته باشند؛ محیط، موفقیتها و تجارب مختلف تأثیر خاص خود را بر کودک برجا می گذارند .
لذا محیط و شرایط زندگی کودک و امکانات و تسهیلات آموزشی نقش قابل توجهی را میتواند در شکلگیری و تکامل کودک داشته باشد. تکامل سیستم عصبی و تکامل رفتاری ناشی از تربیت، دو موضوع تفکیک ناپذیرند. در کودکان نرمال رشد روانی حرکتی ناشی از عملکرد شناختی مغز، مرتبط با مهارتها وفعالیت های محیطی کودک می باشد. از جمله مهارت های حرکتی مهارتهای حرکتی ظریف میباشد که این نوع حرکات، با کمک عضلات بزرگ و کوچک و با هماهنگی حواس به خصوص چشم و دست انجام می گیرند.
تکالیفی مانند رنگ آمیزی و ترسیم از مهارت های حرکتی ظریف بهشمار میروند. اگر دانشآموزی در حرکات ظریف دچار مشکل باشد، احتمال وجود مشکل در حرکات درشت او نیز بسیار بالا خواهد بود؛ زیرا این دو نوع مهارت حرکتی بسیار بهم وابسته هستند. مشکلات حرکتی ظریف در تکالیفی مانند بریدن، نخ کردن مهرهها، استفاده از قیچی، نقطهچین گذاری و بستن دکمههای لباس، خود را نشان میدهند به هر شکل مشکلات حرکتی ظریف و به ویژه ناهماهنگی میان چشم و دست، موجب ناهماهنگی حرکات مختلف بدنی با یکدیگر شده و باعث مشکلاتی در نوشتن، رونویسی و سایر حرکات ظریف می گردد .
طبق نظر نیکولوزی، هاریمن و کرشک، داشتن مهارتهای حرکتی ظریف یعنی توانایی انجام حرکات - حرکات جهتدار، مجزا و دقیق و ماهرانه - که انجام آن مستلزم استفاده ازگروههایی از عضلات کوچک است. آنگونه که در پدیده گفتار و در به چنگ گرفتن اشیاء کوچک با دستها و به کارگیری آن ها می بینیم. یکی از فرایندهای روانشناختی مهم که ناتوانی در آن منجر به ناتوانیهای یادگیری میشود، ناتوانیهای ادراکی است و بیشترین تاکید در زمینه ی ناتوانیهای یادگیری روی فعالیتها و فرایندهای ادراکی- حرکتی می باشد
اساس روش ادراکی - حرکتی درمان ناتوانی یادگیری است و مطابق دیدگاه رشد تحولی، یادگیری اولیه فرد یادگیری حسی- ادراکی است .[5] حرکت یکی از مهمترین شیوههای افزودن آگاهی کودکان است که آنها را در کسب مفاهیم پیچیده کمک میکند. یکی از عواملی که می تواند بر عملکرد شناختی، ذهنی و پیشرفت تحصیلی تاثیر بگذارد فعالیت های ادراکی - حرکتی و ورزش با برنامههای تمرینی می باشد. گروهی از کودکان که در فعالیت های ادراکی مشکل دارند، کودکان با اختلال یادگیری هستند .[6]
پیاژه معتقد است که تجربیات حرکتی پایه در سال های اول زندگی برای توسعه و پیشرفت ادراک ضروری بوده و تجربیات ادراکی - حرکتی، پایهای برای یادگیریهای ادراکی بعدی و کارهای مرتبط به تحصیل کودکان است. ارتباط بین یادگیری و اجرای عصبی- عضلانی - حرکت - مورد تاکید پژوهشگران است به عبارت دیگر برای بهترین اجرا در فرایندهای فکری، رشد و تکامل عصبی - عضلانی در کودک باید کافی باشد. رشد و تکامل عصبی - عضلانی کودک فقط از طریق فراهم کردن تجربه فعالیتهای خوب تربیت بدنی بدست می آید .[7] کریشلی معتقد است بیش از 70 درصد افراد مبتلا به اختلالات یادگیری دارای آشفتگی حرکتی هستند .
مطالعات دیگری نیز مشکل حرکات بزرگ و ظریف را در افراد دچار اختلال یادگیری گزارش نمودند .[9] گنزالس، کروتس، دوبین - 2003 - 4 و کراتی - 1969 - 5 اثرات برنامه مداخلهای مبتنی بر فعالیتهای ادراکی -حرکتی، بر پیشرفت خواندن و نوشتن را مثبت اعلام داشتند .
ساجدی - 2014 - بیان داشت که تمرینات ادراکی - حرکتی باعث بهبود مهارتهای حرکتی درشت و ظریف کودکان پیشدبستانی می شود .[11] بسام تبار - 2014 - بیان داشت که تمرینات ادراکی - حرکتی بر روی عملکرد ادراکی - حرکتی اثر مثبت دارد .
رید، تالان و گیس اسمیت - 1998 - بیان داشتند که نداشتن مهارت در انجام حرکات ظریف دست، به دلیل تاثیر آن بر عملکرد هماهنگ چشم و دست، بهبود مهارتهای بازی و مهارتهای روزانه، باعث اختلال یا تاخیر در فراگیری مهارتهای حرکتی میگردد و بلعکس مهارت در انجام حرکتهای دقیق و ظریف دست باعث پیشرفت در مهارت خواندن و نوشتن، و کارکردهای شناختی میشود.
نتایج تحقیقات بالینی در دانشآموزان مدارس ابتدایی در ایران نشان میدهد که برخی از دانشآموزان دارای مشکلات معناداری در هنگام نوشتن میباشند .نقش اصلی و اولیه مربیانی که با فعالیت های رفتاری در حیطه ادراکی- حرکتی سروکار دارند، آن است که امکانات کافی و مناسب جهت اجرای موثر وظایف حرکتی با الگوهای حرکتی بر اساس حرکتهای طبیعی دویدن، بالارفتن، حمل کردن، آویزان شدن، پرتاب کردن و حرکات جنبشی و غیر جنبشی و دستکاری اشیا را فراهم سازند .
با توجه به مطالب ارائه شده و اهمیت فعالیتهای ادراکی - حرکتی برای رشد همه جانبه افراد بخصوص کودکان مبتلا به اختلال یادگیری، از این رو محقق به دنبال بررسی این موضوع است که آیا یک برنامه ادراکی- حرکتی منتخب بر رشد حرکات ظریف پسران پایه سوم ابتدایی مبتلا به نارسانویسی مؤثر میباشد یا خیر؟
روش تحقیق
جامعه آماری و نمونه تحقیق، روش و نحوه گزینش نمونه ها
تحقیق حاضر از نوع نیمه تجربی است. ، بدین منظور از بین 41 دانشآموز پسر مبتلا به نارسانویسی شهرستان ضیاءآباد که در مدارس عادی در سال تحصیلی 95 -94 مشغول به تحصیل بودند، تعداد 20 نفر از دانش آموزان - پایه سوم ابتدایی - بهصورت هدفمند انتخاب و بهصورت تصادفی، به دو گروه 10 نفره - برنامه حرکتی و کنترل - تقسیم شدند.
