بخشی از مقاله
چکیده
پایداري نظام جمهوري اسلامی ایران، همیشه به عنوان الگویی از مقاومت براي حرکت به سمت استقلال و نفی وابستگی براي تمام ملل جهان بوده است. از آنجا که نگرشها، گرایشها و رفتارهاي شکلدهنده به روابط و تعاملات اقتصادي در عرصه فردي و اجتماعی، در قالب "سبک زندگی اقتصادي" بیان میشود، مصرف که به عنوان یکی از مهمترین شاخصهاي ارزیابی سبک زندگی و یکی از مؤلّفههاي کلیدي در اقتصاد است، نقش بهسزایی در توسعه کشورها دارد. از این رو با اصلاح الگوي مصرف که به معنی نهادینه کردن روش صحیح استفاده از منابع کشور است، میتوان این شاخصها را بهبود بخشیده و گامهاي مؤثري را در جهت تحقق اقتصاد مقاومتی و دستیابی به اهداف آن از جمله رهایی از اقتصاد وابسته و مصرفی و نیز مقاومت در برابر موانع داخلی و
خارجی و عدم توقف در مسیر رشد و توسعه برداشت. در این تحقیق با استفاده از روش توصیفی درمییابیم که نقطه شروع اقتصاد مقاومتی (Resistive Economy)، سیاستگذاري براي اصلاح الگوي مصرف است. مصرف، تولید را جهت میدهد و این دو در
کنار هم، جهت سرمایهگذاري را مشخص میکنند. رونق تولید داخلی و کاستن از وارداتی که میتواند به افول و کمرونقی و توقف واحدهاي تولیدي داخلی منجر شود، موجب استقلال اقتصادي، قطع وابستگی به خارج و ارتقاي تکنولوژي درسطح کلانتر میشود.
همچنین ترویج و اشاعه فرهنگ صحیح مصرف، باعث کاهش اتکاي دولت به درآمدهاي نفتی شده و منجر به بهبود توزیع درآمد بین اقشار مختلف جامعه خواهد شد.
واژگان کلیدي: اقتصاد مقاومتی، الگوي مصرف، اصلاح الگوي مصرف، فرهنگ صحیح مصرف
مقدمه
با ظهور انقلاب اسلامی، شکل جدیدي از حکومت در دنیا پدیدار شد که بناي سازگاري با قطب قدرت استکبار را نداشته و به مبارزه با استکبار پرداخت. ظهور چنین حکومتی آن هم درمنطقه خاورمیانه که از لحاظ اقتصادي و ژئوپلیتیکی داراي اهمیت بسیار زیاد است، باعث شد که نظام استکبار جهانی با تمام قوا به مبارزه با انقلاب برخیزد. با پایان یافتن جنگ و عدم پیروزي استکبار در زمینههاي نظامی، تهاجمات به عرصههاي دیگر کشیده شد. یکی از این عرصهها که خصوصاً در سالهاي اخیر با تهاجمات گسترده همراه بوده است،
»عرصه اقتصادي« است. بنابراین خود انقلاب اسلامی مکلف به نوآوري و نظریهپردازي و الگوسازي در
عرصههاي جدید اقتصادي است. هر کشوري کهَعلم استکبارستیزي را برپا کند، نیازمند چنین الگوهایی است.
همایش ملی نقش سبک زندگی در اقتصاد مقاومتی
2
یکی از این مفاهیم، »اقتصاد مقاومتی«1 است. اقتصاد مقاومتی یک بحث تئوریک محض مختص دانشگاه و
حوزه نیست؛ بلکه بیشتر اقتصاد کاربردي2 است. این واژه یک مفهوم اقتصاد سیاسی است تا یک مفهوم اقتصادي و به دنبال راهحلهاي اقتصاد سیاسی میباشد که در عمل و کاربرد بتواند مبتنی بر اقتصاد اسلامی، نه
تنها بر بحرانهاي ایجاد شده در عرصه اقتصاد سیاسی فائق آید، بلکه مسیر اقتصاد را در جهتی قرار دهد که
آمادگی و آیندهنگري لازم نیز اتخاذ شده باشد. (پیغامی، (1391
در سالهاي اخیر عرصه اقتصاد کشور شاهد رویارویی با گفتمانی جدید در حوزه اقتصادي با عنوان
»اقتصاد مقاومتی« است. اکنون اقتصاد کشورمان هم از فضاي جهانی تأثیر میپذیرد و هم به دلیل قدرتی که در حوزههاي مختلف علمی، سیاسی و انرژي کسب کرده است، بر آن اثر میگذارد. با گسترش تحریمها علیه
ایران، یک ضرورت بیش از پیش نمایان شده و آن دستیابی به یک الگوي مقاومتی از اقتصاد است؛ الگویی که
در برابر بحرانهاي اقتصادي رویکردي فعالانه دارد و میتواند در شرایط بحرانی موانع را برطرف کند. در سال
1388 اصلاح الگوي مصرف به عنوان شعار سال انتخاب شد و در راستاي تعریف ذکر شده براي اقتصاد مقاومتی، میتوان اصلاح الگوي مصرف را یکی دیگر از جنبههاي مهم اقتصاد مقاومتی برشمرد؛ اما چرایی این موضوع را میتوان به این صورت بیان کرد که یکی از ابتداییترین و اصولیترین مبانی علم اقتصاد »کمبود منابع« است. افزایش مصرف در جامعه باعث افزایش استفاده از منابع محدود میگردد و در نتیجه،
سرمایهگذاري را کاهش میدهد. حال اگر با منابع موجود الگوي مصرف جامعه اصلاح شود و در مصرف
زیادهروي نشود، در نتیجه مقداري منبع که مورد استفاده قرار نگرفتهاند باقی میمانند و میتوان آنها را سرمایهگذاري کرد. در نتیجه، سرمایهگذاري افزایش مییابد و افزایش سرمایهگذاري به افزایش تولید میانجامد.
از منظري دیگر، مصرف درست و ضایع نکردن مال یکی از دغدغههاي همیشگی رهبر معظم انقلاب در
جامعه اسلامی است. ایشان مصرفگرایی را همچون خورهاي میدانند که غرب به جان جوامع دنیا از جمله
کشور ما انداخته است تا نظام اجتماعی را آسیبپذیر سازد. براي پرهیز از مصرفزدگی، همه شهروندان باید بکوشند اسراف را از زندگی شخصی و کاري خود دور کنند(اسحاقی، .(1388
پیشینه
نامگذاري 5 سال گذشته متناسب با »اقتصاد مقاومتی« سال » :1387نوآوري و شکوفایی«
نشان از لزوم اهمیت حاکمیت این مفهوم بر سال » :1388اصلاح الگوي مصرف«
تصمیمگیريهاي سیاسی، اجتماعی، اقتصادي و فرهنگی سال » :1389همت مضاعف و کار مضاعف«
جامعه دارد. در این سالها، این مفهوم به شکل پررنگتري سال» :1390جهاد اقتصادي«
ترویج داده شده است. اما پیشینه اقتصاد مقاومتی به دوران سال » :1391حمایت از کار و سرمایه
.1 اصطلاح اقتصاد مقاومتی اولین بار پس از محاصره غزه در سال 2005 که ناتوانی در امر صادرات امکان صادرات و در نتیجه کشت بسیاري از محصولات کشاورزي از جمله توت فرنگی را کاهش داده بود استفاده شد.
2 .Applied Economy
همایش ملی نقش سبک زندگی در اقتصاد مقاومتی
3
قاجار نیز باز میگردد. در دوران قاجاریه نیز اقتصاد ایران از وضعیت مطلوبی برخوردار نبود. اقتصاد ملی در
رکود کم سابقهاي قرار داشت و سیل محصولات خارجی در بازار ایران روان بود؛ روحانیون با درك خطر از بین رفتن اقتصاد ملی و استقلال سیاسی کشور با کمک تجار و بازرگانان معتمد دست به اقدامات عملی زدند
که جمله از این اقدامات، میتوان به تاسیس »شرکت اسلامیه« اشاره کرد. شرکت اسلامیه یکی از نمونههاي
عملی موفق اقتصاد مقاومتی است.
در ارتباط با اقتصاد مقاومتی، سیاستگزاران بخش اقتصاد و رهبري کلیدواژههاي قابل تأملی چون اعتماد به
نفس در تولیدات داخلی، عدم وابستگی به اقتصاد نفتی، قبح واردات غیرضروري، اقتصاد تهاجمی، ارتباط ارتقاي سطح دانش و اقتصاد مقاومتی، کارآفرینی، مقاومت مدبرانه و مدیریت مصرف و حداکثر استفاده از
زمان و منابع به کار بردهاند که هریک به عنوان شاخصهاي در جهت تحقق اقتصاد مقاومتی قابل تفسیر است.
تاکنون مقالات مختلفی در باب اقتصاد مقاومتی به رشته تحریر درآمده است که در جدول زیر به بعضی از آنها
اشاره میشود:
جدول شماره یک
عنوان مقاله پژوهشگران حوزه تمرکز تحقیق
.1 اقتصاد مقاومتی حسین تاج آبادي تجزیه و تحلیل الگوهاي اقتصاد مقاومتی
.2 راهبردهاي اقتصاد مقاومتی محمد کاظم انبار لویی بررسی و تبیین مؤلّفههاي اقتصاد مقاومتی
کدامند؟
.3 بررسی ابعاد و مؤلّفههاي اقتصاد محمدصادق ترابزاده موضوع شناسی و تدوین نقشه مهندسی
مقاومتی جمهوري اسلامی ایران در سیدعلیرضا سجادیه
اقتصاد مقاومتی
اندیشه حضرت آیت االله خامنهاي مصطفی سمیعینسب
.4 رابطه ّعلی شاخص مقاومتی و محسن ابراهیمی تحلیل سنجی عوامل مؤثر بر شاخص
سرمایهگذاري در ایران: تحلیلی
معصومه زیرك مقاومتی و سرمایهگذاري
تجربی از اقتصاد مبتنی بر مقاومتی
.5 اقتصاد مقاومتی و خانواده لیلا صالحی اقتصاد مقاومتی و الگوي سبک زندگی
رقیه بهزاد
.6 اقتصاد مقاومتی، شاخصههاي هوشنگ یاري دفاع در برابر هجمه اقتصادي دشمن و تبدیل آن
رامین ابدالیان ایرانشاهی
تبدیل بحران به فرصت به فرصتهاي اقتصادي با رویکرد اقتصاد مقاومتی
