بخشی از مقاله
شوك
گاهی اوقات بعضی از افراد در اثر خون ریزی هاي شديد ضربه ها ، شكستگي ها ، ترس و هيجان شديد دچار حالت شوك مي شوند . بخاطر داشته باشيد ، فردي كه دچار شوك شده مي تواند حرف بزند ، ولي شخص بيهوش ، قادر به صحبت با شما نمي باشد .
علائم شوك :
پريدگي رنگ ، پوست دستها و پيشاني سرد و مرطوب مي شود ، سرگيجه و تهوع و هم چنين گشاد شدن مردمك چشم وجود دارد .
كمك هاي اوليه در شوك :
1 – لباسهای تنگ را باز كنيد تا تنفس راحت تر شود ، او را با يك پتوي نازك ، گرم نگهداريد .
2 – با بيمار صحبت كنيد و به او دلداري بدهيد .
3 – در صورت عطش ، لبهاي او را تر كنيد .
4 – شخصي را كه دچار حالت شوك شده در وضعيتي بخوابانيد تا سرش نسبت به پاها پائين تر باشد ، در چنين حالتي خون بيشتري به مغز مي رسد .
5 – چنانچه استفراغ مي كند سر او را بيك طرف بر گردانيد .
6 – فوراً پزشك را خبر كنيد .
سوختگي
در اثر سهل انگاري ، بسياری از كودكان و نوجوانان در سنين مدرسه ، در ارتباط با آتش بازي ، استفاده از فشفشه و بازي كردن با وسايل برقي ، دچار آتش سوزي مي شوند ، لذا توصيه مي گردد تا بچه ها از بازي با مواد آتش زا جداً خودداري كنند تا خداي نكرده دچار حادثه نگردند .
سوختگي داراي انواع گوناگون است :
سوختگي درجه يك : در چنين حالتي پوست قرمز و توأم با ورم و سوطش و درد مي باشد .
سوختگي درجه دو : در اين نوع سوختگي علاوه بر علائم فوق طاول نيز وجود دارد .
سوختگي درچه سه : در چنين حالتي قسمت هاي زير پوست و عضلات و حتي استخوان نيز ممكنست دچار سوختگي بشوند .
كمك هائي كه شما مي توانيد در سوختگي ها انجام دهيد :
1 – فوراً محل سوختگي را به مدت حداقل ده دقيقه زير آب سرد قرار دهيد ، اين كار درد را كاهش خواهد داد.
2 – چنانچه طاول در محل سوختگي ايجاد شده هرگز آنرا پاره نكنيد زيرا در غير اينصورت امكان چركي شدن زخم وجود دارد .
3 – در سوختگي هاي شديد ، چنانچه لباس بيمار نچسبيده باشد سريعاً آنرا قيجي كرده و عضو سوخته شده را بوسيله گاز استريل (در جمعبه كمك هاي اوليه و داروخانه ها موجود است ) يا حوله تميز بدون كرك بپوشانيد .
4 – اگر سوختگي با اسيد باشد ، محل سوختگي را با محلول جوش شيرين كه معمولاً در منازل موجود است ، بخوبي بشوئيد .
5 – چنانچه لباس بيمار به تن او چسبيده ، آنرا جدا نكنيد زيرا بدينوسيله به پوست صدمه مي زنيد .
6 – در هر حال مصدوم را پس از انجام كارهاي اوليه به پزشك برسانيد .
چند نكته مهم در مورد پيشگيري از سوختگي ها
1 – كودكان را در كنار چراغهاي حراراتي و بخاري تنها نگذاريد زيرا آنها با حس كنجكاوي كه دارند تلاش مي كنند تا خود را به مواد غذائي داغ برسانند .
2 – در منزلي كه كودكان كوچك هستند هيچوقت اطوي داغ و آب جوش را روي زمين نگذاريد زيرا كوچكترين غفلت حوادث بزرگي را ببار خواهد آورد
3 – دقت داشته باشيد هنگام گرم كردن شير و غذا دسته ماهيتابه و يا قابلمه بطرف ديوار باشد.
4 – از روميزي هائي كه كه لبه آنها زياد آويزان مي باشد استفاده نكيند ، زيرا امكان دارد كودك گوشه آن را كشيد ه در نتيجه مواد داغ روي سر و صورتش بريزد .
غش :
غش : ازدست دادن هوشياري براي مدت كوتاه مي باشد كه در چنين حالتي خون در يك لحظه به مراكز عصبي (مغز) نمي رسد .
علل غش :
خستگي بيش از حد – ايستادن بمدت طولاني در هواي گرم – شوك - هيجاني – كم خوني و سوء تغذيه مي باشد .
علائم :
تنفس سطحي – پريدگي رنگ – گشادي مردمك چشم – پوست بدن سرد و مرطوب مي شود .
كمك هاي اوليه پزشكي :
لباسهاس تنگ را سريع آزاد كنيد .
بيمار را روي زمين قرار دهيد ، بطوريكه پاها بالا تر از سطح بدن قرار گيرد تا بدينوسيله خون به مغز برسد .
مراقب باشيد تا به بيمار هواي آزاد و تازه برسد براي اينكار يك پنجره را باز كنيد .
چنانچه بيمار بهبود نيافت اورژانس را خبر كنيد .
شكستگي ها :
استخوان های بدن مکن است در اثر سقوط از نردبام، پله ها در مدارس، زمین لغزنده در خیابان، پرت شدن از درخت و تصادفات با وسایط نقلیه شكسته شده و از محل خود خارج شوند و يا اينكه در جاي خود شكاف و تركي در آنها ايجاد گردد .
علائم كلي شكستگي ها :
تغيير شكل عضو – درد – ورم و ناتواني در حركت عضو شكسته ، در شكستگي هاي باز، خونريزي از محل وجود دارد .
كمكهاي اوليه بوسيله دانش آموزان :
1 – بيمار را گرم و راحت نگهداريد .
2 – مصدوم را حركت ندهيد مگر با كمك ديگران آنهم با وسايل مطمئن .
3 – در شكستگي دست ، قسمت بازوي شكسته را با تخته و پارچه سه گوش به گردن آويز كيند تا بدينوسيله حركت عضو شكسته محدود گردد .
طرزبستن بازوی شکسته با تخته و پارچه
4– در مورد جراحات وارده به گردن و پشت ، كه مصدوم ، بيهوش نيست ، او را بخوابانيد و به طريق تصوير ذيل سر او را ثابت نگهداريد در دو طرف سر بالش يا كتاب بگذاريد تا سر حركت نكند ، سريعاً اورژانس را خبر كنيد .
5 – در شكستگي استخوان ران و ساق پا :
اين حادثه براي جوانان و نوجوانان به علت تحريك زياد بيشتر اتفاق مي افتد .
در چنين وضعيتي كمكهاي زير را انجام دهيد :
- عضو شكسته را بي حركت نگهداريد .
- بين دو پا ، پتو يا پارچه قرار داده سپس پاي سالم را به طرف پاي مجروح ببريد حال چنانچه دو عدد تخته نداشته باشيد مي توانيد آنكه كوتاهتر است كه بين دو پا و تخته اي كه بلند ترمي باشد در پهلو قرار دهيد و آنها را با پارچه مانند تصوير زير ببنديد ، اينكار را براي شكستگي ساق پا و ران مي توان انجام داد.
طریقه بی حرکت کردن استخوان ران
6– شكستگي جمجمه
اين حادثه بيشتر به علت ضربه و يا افتادن به زمين رخ مي دهد .
كمك هايي كه شما مي توانيد انجام بدهيد :
• مصدوم را فوراً بصورت دَمر يا يك پهلو ، بطرفي كه سر سالم می- باشد بخوابانيد .
• توجه كنيد تا بيمار بتواند به راحتي تنفس نمايد .
• اگر گوش خونريزي دارد یك قطعه گاز در مجراي گوش بگذاريذ .
• فوراً اورژانس را خبر كنيد .
در رفتگي
در رفتگي و پيچ خوردگي معمولاً در بين دانش آموزان به علت علاقه وافر به ورزش و جست و خيز و تحركي كه در آنان وجود دارد ؛ زياد ديده مي شود چنانچه به هر علتي انتهاي استخوان در مفصل مربوطه از محل و جايگاه خود خارج شود در رفتگي اتفاق مي افتد . اين حالت بيشتر در مفصل پا ديده مي شود.
علائم
درد شديد – تغيير شكل مفصل – عدم حركت مفصل و كبودي پوست
كمك هاي اوليه:
شخص صدمه ديده را راحت نگهداريد و عضو در رفته را مانند شكل زير با باند ببنديد تا از حركت جلوگيري كنيد .
سعي نكنيد عضو در رفته را جا بياندازيد اينكار را بعهده پزشك بگذاريد .
طرز بستن مچ پا که دارای حالت در رفتگی می باشد.
پيچ خوردگي (رگ به رگ شدن مفصل )
پيچ خوردگي وقتي اتفاق مي افتد كه الياف اطراف مفصل كشيده و يا پاره شده باشند اين حالت بيشتر در مچ پا و بين گروههاي جوان اتفاق مي افتد .
کمک هایی که شما می توانید در پج خوردگی مچ پا انجام دهید:
• فوراً كفش و جوراب را از پاي مصدوم در آورده و پا را در وضعیت راحت قرار دهيد و از راه رفتن جلوگيري كنيد .
• براي كم كردن درد و ورم از كمپرس آب سرد استفاده كنيد.
• طبق تعلبيماتي كه مربيان به شما داده اند مچ پا را بانداژ كنيد .
کمپرس آب سرد و باندپیچی مچ پا، از کمک های بسیار خوب در این نوع حادثه می باشد.
زخم بندي يا بانداژ :
براي نگهداري پانسمان روي زخم از لوكوپلاست و يا انواع باندها با اشكال مختلف استفاده مي شود ، اين عمل را بانداژ مي نامند . در مواقعي كه براي نگهداري عضو ، نوارهاي مخصوص بانداژ وجود ندار، می توان از شال گردن ؛ كمر بند ، جوراب و يا پارچه نيز استفاده نمود .
انواع باند :
- باند سه گوش (مثلثي ) : از پارچه مربع شكل به ضلع يك متر مي توان استفاده نمود .
- باند نواري : به صورت آماده در بازار موجود است .
- باند چهار شاخ : براي تهيه آن مي توان از باند نواري استفاده نمود .
انواع بانداژ :
باند سه گوش براي بستن سر
باند نواري براي بستن كف دست
باند مثلثي براي بستن سينه
بانداژ ساعد (وبال گردن )
طرز بانداژزانو
توجه :
كليه بانداژهاي مذكور را در كلاسهاي كمكهاي اوليه پزشكي هلال احمر تحت نظر مربيان امدادگر مجرب به طور علمي آموزش خواهيد ديد .
آتل :
هر جسم طويل يا پهن را كه بتوان براي بي حركت نمودن عضو شكسته يا در رفته يا ضرب ديده به كار برد آتل گويند . آتل به اندازه و فرمهاي گوناگون پيش ساخته براي اعضاي مختلف و مورد احتياج بدن موجود مي باشد . چنانچه آتل پيش ساخته نبود از چوب دستي ؛ تخته ، مجله و يا روزنامه كه به صورت لوله در آورده باشيد مي توانيد استفاده نماييد .
اشاره به تعدادی از آتل ها:
طرز استفاده از آتل برای شکستگی های بازو
آتل برای شکستگی های ساق پا با استفاده از یک تخته که از پاشنه تا انتهای پا بلندی داشته باشد.
طرز استفاده از آتل برای شکستگی انگشتان دست
حوادث متفرقه :
الف ) جسم خارجي در عضله
بعضي از اجسام مانند براده فلزات ، سوزن و چوب وارد پوست و عضله مي شود در چنين مواردي ؛ ابتدا دستهاي خود را با آب و صابون بشوئبد و پس از ضد عفوني محل زخم ؛ چنانچه جسم خارجي سطحي مي باشد آنرا خارج نموده سپس محل زخم را پانسمان نمائيد .
ب ) جسم خارجي در چشم
گاهي اوقات در اردوها و محيط خارج از شهر ديده مي شود كه در نتيجه ورزش باد و يا بهر دليل ديگر جسم كوچك و يا حشره اي وارد چشم مي شود ؛ كه علائم آن قرمزي ؛ اشك ريزش و ترس از نور مي باشد ، در چنين حالتي شما دانش آموز عزيز كارهائي كه ميتوانيد انجام دهيد به شرح ذيل است :
1 – ابتدا دستها را با آب و صابون بخوبي بشوئيد .
2 – چشم را به هيچوجه نماليد .
3 – هيچگاه براي بيرون آوردن جسم خارجي از اسبابي مانند پنس و غيره استفاده نكيند .
4 – در صورتيكه جسم خارجي در كره چشم فرو رفته ، براي بيرون آوردن آن از چشم حتماً بايد از پزشك كمك بگيريد .
5 – در صورتيكه جسم خارجي در سطح چشم است چشم را با آب معمولي تميز بشوئيد .
6 – براي در آوردن جسم خارجي از پلك پائين چشم از گوشه دستمال تميزي استفاده كنيد هيچگاه براي اينكار از پنبه خشك استفاده نكيند .
پ – جسم خارجي در گوش
چنانچه اجسامي مانند جبوبات داخل گوش برود ، علت رطوبت محيط متورم مي شوند لذا براي در آوردن آنها سريعاً به پزشك مراجعه كنيد
حال اگر حشره زنده اي وارد گوش بشود ؛ معمولاً براي جلوگيري از وزوز كردن و هر گونه صدمه اي به گوش ، بلافاصله چراغ قوه پرنوري را جلوي مجراي گوش خارجي بگيريد تا حشره به اطراف روشنائي خزیده و از گوش خارج گردد چنانچه موفق نشديد سر او را ثابت نگه داريد به صورتي كه گوش مورد نظر به طرف بالا قرار گيرد سپس به آرامي گوش را بوسيله آب ولم (نيمه گرم ) پر كنيد و يا مي توانيد چند قطره روغن زيتون و يا روغن بادام در گوش بريزيد و پس از دقايقي سر را بطرف پايين برگردانيد تا حشره خفه شده و همراه با مايعات از گوش خارج شود .
وضعیت شخص برای بررسی اجسام خارجی موجود در گوش
ت – جسم خارجي در گلو
گاهي اوقات ديده مي شود بعضي اشياء مانند سكه پول ، هسته ميوه جات ، لقمه غذا ، حبه قند وارد ناي شده و يا در گلو گير مي كند و بلافاصله بيمار دچار حالت كبودي ؛ تنگي نفس و سرفه هاي شديد مي گردد . در چنين حالتي سعي كنيد تا با زدن چند ضربه بوسيله دست بين دو كتف بيمار در حاليكه سرش بطرف پايين مي باشد كمك كنيد تا جسم به بيرون پرتاب شود ولي چنانچه موفق نشديد و مصدوم كودك مي باشد به يكي از بزرگتر ها توصيه كنيد تا مچ پاهاي او را گرفته و بالا نگهدارند و با دست به پشت او بزند تا شی از گلو خارج شود .
گزيدگي ها :
زنبور گزيدگي : همه ساله در فصل تابستان زنبور ها سبب حوادث فراواني براي كودكان مي شوند سمّ زنبور سرخ گاوي خطرناك تر از زنبور زرد مي باشد در اثر گزش زنبور و جذب سم در بدن ؛ درد ؛ ورم و گاهي حساسيت و شوك را به دنبال خواهد داشت لذا توصيه مي گردد تا در فصل تابستان به لانه زنبور ها و اذيت كردن آنها جداً خودداري كنيد .
كمكهاي اوليه درمورد زنبور گزيدگي
1 – نيش زنبور را از محل گزش بوسيله پنس به سرعت خارج كنيد و مواظب باشيد تا كيسه زهر پاره نشود .
2 – به محل گزش محلول آمونياك بماليد در صورتي كه محلول آمونياك در دسترس نيست مي توانيد از سركه استفاده كنيد .
3 – بمنظور جلوگيري از درد و تورم ، در محل گزش يخ بگذاريد و يا از كمپرس آب سرد استفاده كنيد .
گزيدگي حشرات
اين حادثه اكثراً براي دانش آموزان در اردوها اتفاق مي افتد حشراتي كه زهر ندارد گزش آنها براي انسان خطري ندارد و امكان دارد فقط در محل گزش علائم خارش توأم با عكس العمل قرمزي و تورم وجود داشته ياشد بنابراين در چنين حالتي قسمت بالاي محل گزيده شده را چند دقيقه ببنديد تا مانع جريان خون به قسمت هاي ديگر بدن بشود سپس محل گزيدگي را با دو انگشت فشار بدهيد تا زهر خارج شود پس از آن محل بسته شده را باز كنيد تا جريان خون برقرار گردد .
پشه گزيدگي
معمولاً پشه گزيدگي هنگام خواب در اردوها و اماكني كه از پشه بند استفاده نمي شود اتفاق مي افتد در چنين حالتي پوست قرمز رنگ شده و كمي خارش دارد .
كمكهاي اوليه : مقداري آمونياك و يا ادكلن در محل گزش پشه بماليد تا خارش برطرف گردد .
مار گزيدگي :
مارها انواع گوناگون دارند و به دو دسته مارهاي سمي و غير سمي تقسيم مي شوند .
گاهي انسان در حالت كوهنوردي كشاورزي و گردش در محيط هاي خارج از شهر دچار مارگزيدگي مي شود معمولاً در عضو مار گزيده علائم تورم ، خون مردگي و درد شديد ديده مي شود .
در چنين وضعيتي انسان دچار حالت تهوع ، استفراغ ، ضعف عمومي ، نبض تند و احتمالاً شوك و اختلال در ديد و نفس مي گردد
كمكهاي اولیه :
1 – سريعاً با وسيله اي مانند طناب ، لوله پلاستيكي ، جوراب بلند و يا هر وسيله ديگر حدود ده سانتيمتر بالاتر از قسمت گزيده شده را ببنديد .
2 – عضو گزيده را كاملاً بي حركت نگه داريد تا بوسيله از حركت سم بطرف ساير اعضاي بدن جلوگيري شود .
3 – در صورت امكان قسمت مارگزيده را داخل يخ قرار دهيد و سپس اقدام به خارج نمودن سم از محل گزش نماييد .
4 – چنانچه سم مار درون چشمان كمك دهنده چكيد ، آنرا سريعاً با آب فراوان بشوئيد .
5 – در صورت لزوم كمك هاي اوليه شوك و تنفس مصنوعي را آغاز كنيد .
6 – مارگزيده را براي انجام امور درماني و استفاده از سرم ضد مار به درمانگاه ببريد .
سگ گزيدگي و هاري :
بعضي از حيوانات مانند سگ ، ممكن است دچار بيماري خطرناك هاري باشند بنابراين چنانچه اين حيوان شخص را گاز بگيرد انسان نيز به بيماري هاري مبتلا مي گردد
علائم هاري چيست ؟ احساس سختي در بلعيدن غذا ، تنفس بسختي انجام مي شود ؛ ترس از نور و آب وجود دارد .
در ارتباط با بيماري هاري به نكات زير توجه كنيد .
1 – در مسير رفت و آمد مدرسه از اذيت كردن سگها جداً خودداري كنيد .
2 – چنانچه سگي دوست شما را گاز گرفت سريعاً اطرافيان را خبر كنيد تا سگ را براي انجام آزمايش به دام انداخته و با سرعت فرد گاز گرفته را به مركز بهداشتي درماني برسانيد تا اقدامات درماني انجام گيرد .
برق گرفتگي :
چنانچه جريان برق بوسيله اجسامي مانند ميخ ، آب ، سيم برق و حتي زمين نمناك و خيس به بدن انسان سرايت كند باعث برق گرفتگي خواهد شد اين حادثه معمولاً براي نوجوانان و كودكان بي احتياط پيش مي آيد .
كمكهاي اوليه اي كه شما مي توانيد انجام دهيد :
1 – در برق گرفتگي سريعاً فيوز برق را بوسيله كليد مخصوص كه روي كنتور وجود دارد قطع كنيد دقت داشته باشيد كه بهيچ عنوان جهت نجات برق گرفتگي تا مادامي كه جريان برق كاملاً قطع نشده با او تماس مستقيم نداشته باشيد در غير اينصورت ممكنست شما هم دچار برق گرفتگي بشويد .
2 – بوسيله يك قطعه چوب خشك سيم برق را از بدن مصدوم جدا كنيد بهتر است در چنين حالتي زير پاهاهاي شما تخته اي وجود داشته باشد .
3 – پس از اطمينان از قطع جريان برق به بدن مصدوم چنانچه نياز به تنفس مصنوعي دارد اينكار را انجام دهيد .
4 – در صورتي كه سوختگي ايجاد شده باشد نسبت به انجام پانسمان اقدام نمائيد .
5 – ديگران را براي كمك هاي بعدي خبر كنيد .
مسموميت ها
سم به ماده اي مي گويند كه پس از ورود به بدن و توليد در دورن بدن با خواص شيميايي خود سلامت شخص را به خطر مي اندازد .
دقت داشته باشيد كه توجه فوري و سرعت عمل در مسمويت ها بسيار مهم است زيرا هر لحظه تاخير باعث خواهيد شد تا مقدار بيشتري سم وارد خون شده و خطر را زيادتر سازد .
توجه : هدف از كمكهاي اوليه در مسموميت ها نجات زندگي مسموم به وسيله از بين بردن مسمويت و يا رقيق كردن سم و اعزاز سريع مصدوم به مركز درماني مي باشد .
انواع مسموميت ها :
1 – مسموميت از راه دستگاه تنفس (مانند مسمومست ناشي از گاز اكسيد دو كربن و يا گازهاي سمي ديگر)
2 – مسموسمت از راه دستگاه گوارش
3 – مسموميت از راه پوست (مانند گزش حيوانات )
روش هاي علمي درمان مسموميت ها:
در صورتي كه مسموم به هوش باشد كارهاي ذيل را انجام دهيد :
- فوراً ازاو سوال كيند چه اتفاقي برايش افتاده ؛ زيرا هر لحظه امكان دارد بيهوش شود و نتواند جواب بدهد .
