بخشی از مقاله
امداد کوهستان
همانطور که از اسم امداد در کوهستان مشخص است يک فعاليت امدادي در محيط کوهستان است که همين موضوع ايجاب مي‌کند امدادگران از نظر توان جسماني و ورزشي در حد مطلوبي بوده و با ورزش کوهنوردي نيز آشنا شوند.
در اکثر ورزش‌ها به خصوص ورزش کوهنوردي اگر به طور مناسب و اصولي فعاليت نشود ممکن است فرد دچار آسيب‌هاي زير شود :
الف : کشيدگي عضلات و رباط‌ها
ب: در رفتگي ، ضربديدگي، شکستگي مفاصل و استخوان‌ها
ج: سستي و کوفتگي عضلات بدن پس از فعاليت بدني شديد.
که بهتر است براي جلوگيري از اين آسيب‌ها به دو اصل مهم توجه نمود.
1- قبل از شروع فعاليت، بدن را کاملاً توسط نرمش کردن گرم نمائيد.
2- پس از اتمام فعاليت ورزشي سنگين، بدن را به آرامي خنگ کنيد.
پوشاک و وسايل امداد و کوهستان از عوامل اصلي و اساسي در جهت بهبود کيفيت و نحوه انجام عمليات نجات مي‌باشد. و طبق آمار موجود اکثر حوادث دلخراش کوهستان به دليل همراه نداشتن پوشاک مناسب و تجهيزات مختص به کوهنوردي و همچنين عدم آشنايي با مسيرهاي کوهپيمايي مي‌باشد.
پوشاک و وسايل انفرادي : به تجهيزاتي گفته ميشود که در جهت رفع نيازهاي کوهنوردي و نجاتگر کاربرد مستقيم دارد و همواره بايد همراه وي باشد. (کفش- لباس و شلوار پلار- شلوار- بادگير- عينک- کلاه- دستکش- کوله‌پشتي)
وسايل گروهي وقتي امداد و نجات بسيار متنوع است که براساس نوع و محل عمليات مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
و کارابين- صندلي فرود- سفره نجات- طناب کوهنوردي- فرند- هشت فرود- چادر کوهنوردي- کلاه کاسکت- براي يک برنامه موفق کوهنوردي بايد قبل از اجراي برنامه تغذيه مناسبي داشت تا بتوان در مدت فعاليت از انرژي کافي برخوردار بود. يک جيره غذايي کامل بايد شامل : مواد قندي، چربي، پروتئيني، ويتامين‌‌هاي مورد نياز بدن، آب و نمک باشند علاوه بر اين مقداري املاح و مواد معدني مانند : کلسيم، فسفر، آهن و يد نيز براي استخوان‌ها، دندان‌ها و عضلات بدن لازم است.
غذاهاي مورد استفاده در کوهستان بايد مقوي، مغذي، زود هضم، سبک و پر کالري باشد.
نيروهاي امدادي همواره بايد تغذيه مناسبي داشته باشند چون هيچگاه مشخص نمي‌باشد که چه زماني مشغول به فعاليت خواهند شد.
هميشه مقداري غذاي اضافه، کم حجم و پر کالري همراه داشته باشيد تا در موقع ضروري مورد استفاده قرار دهيد.
هرچقدر که ارتفاع مسير صعود بيشتر ميشود از غذاهايي استفاده کنيد که زود هضم باشند تا بدليل کم‌کاري دستگاه گوارشي در ارتفاعات دچار حالت تحوع نشويد.
در هنگام استراحت‌هاي شبانه از سوپ استفاده کنيد تا مقدار آب و املاح از دست رفته در طول روز جبران شود
در استراحت‌هاي بين راه از بيسکوئيت، شکلات، ميوه‌هاي خشک و آبدار استفاده کنيد.
بعد از کمي سرد شدن بدن اقدام به نوشيدن آب نمائيد.
هرگز با شکم پر اقدام به صعود نکنيد و بعد از خوردن غذا کمي استراحت کنيد تا غذا هضم شده و مقداري از آن جذب شود.
نکات ايمني
ايمني يکي از مهمترين اصولي است که در عمليات‌هاي نجات بايد به آن دقت کرد و تمام سعي را به کار بست تا ضريب اشتباه را نسبت به کاري که مي‌کنيم پايين بياوريم.
هر نجاتگر موظف است که ابتدا اصول ايمني خود، سپس تيم همراه و ديگر کوهنوردان را رعايت نمايد.
انتخاب نفرات مناسب جهت عمليات بر عهده سرپرست عمليات مي‌باشد که نفراتي را انتخاب کند که بتواند مسئوليت فني، امداد، تدارکات و... را بر عهده بگيرد. معمولاً جهت عمليات نجات بايد سعي تا افرادي که با اصول کوهنوردي، روش‌هاي امداد و نجات، کار با قطب‌نما، جهت‌يابي، بهداشت، هواشناسي، برپايي چادر آشنا بوده و توانايي زندگي در شرايط سخت و سازگاري با محيط زيست را داشته و مسئوليت‌پذير باشند.
قبل از حرکت خانواده و دوستان خود را از نوع برنامه و زمان رفت و برگشت و مسير صعود مطلع کنيد.
حرکت‌هاي يکنواخت با گام‌هاي ثابت داشته باشيد.
به طور صحيح و در فواصل معين و زمان مشخص استراحت کنيد.
هيچگاه بدون همراه کوهنوردي نکنيد (انفرادي)
اگر در برخورد با شرايط غير منتظره مجبور به شب‌ماني شديد، ابتدا از ارتفاع خود کم کنيد، پس در پناه ديوارها با شکاف کوه بهترين محل را براي شب‌ماني انتخاب کنيد. لباس گرم بپوشيد و پاها را داخل کوله پشتي قرار دهيد.
در عمليات‌هاي نجات با يکديگر همفکري کنيد و ليکن تصميم گيرنده يک نفر باشد.
بيماري ناشي از ارتفاع
مکانيزم اين بيماري کاملاً شناخته شده نيست ولي به نظر مي‌رسد که فعاليت بدني و همچنين کاهش مقدار و فشار اکسيژن در ارتفاعات تغييراتي در بدن ايجاد مي‌کند که در نهايت علائم بيماري ارتفاع ظاهر مي‌گردد.
بروز علائم ارتفاع زدگي به عوامل زير بستگي دارد.
1- سرعت صعود (يعني مقدار زياد شدن ارتفاع در يکروز)
2- عادت داشتن بدن فرد به ارتفاعي که مي‌خواهد صعود کند (پيش‌برنامه قبلي)
3- مدت زمان اقامت در ارتفاع
4- ميزان و شدت فعاليت بدني در ارتفاع
5- نحوه صحيح تغذيه قبل از رسيدن و همچنين زمان استراحت در ارتفاع
6- مصرف مايعات کافي در حين صعود و زمان استراحت
7- شرايط فيزيکي بدن و سن فرد صعود کننده
علائم :
1- بارزترين علامت ارتفاع زدگي که در عرض چند ساعت پس از صعود ظاهر ميشود سر درد است.
2- سستي و سرگيجه همره با کاهش قدرت تصميم‌گيري
3- بيخوابي و بي‌اشتهايي و در نهايت تهوع و استفراغ
4- اختلال در تنفس و افزايش ضربان قلب
5- کاهش حجم ادرار و گاهي دل درد همراه اسهال
درمان بيماري ارتفاع زدگي مشخص نمي‌باشد ولي مهمترين اقدام انتقال بيمار به ارتفاع پايين‌تر است به طوري که کاهش ارتفاع در حدود 300 متر به طور چشمگيري باعث بهبود وضعيت بيمار ميشود.
تجويز اکسيژن 100% به ميزان 2 تا 3 سير در دقيقه تاخير خوبي در روند بهبودي خواهد داشت.
بهترين راه پيشگيري از ارتفاع زدگي، کاهش سرعت صعود به ارتفاعات است، بطوريکه با افزايش ارتفاع مدت معيني را در آن منطقه اقامت کرده و سپس صعود را ادامه داد. قبل از صعود نيز مي‌توان از داروهايي مانند استازولاميد و آسپرين تحت‌نظر پزشک استفاده کرد.
گره‌ها جزء از زندگي روزمره همه افراد جامعه مي‌باشند. در کوهنوردي نيز گره گاهي مهم و حياتي خواهد بود که بايد همواره کوشيد و دانست که تنها راه يادگيري گره‌ها تمرين، تمرين و تمرين است يک گره خوب بايد داراي سه خصوصيت باشد :
الف- محکم باشد
ب- راحت بسته شود
ج- بعد از وارد آمدن فشار راحت باز شود.
هدف اصلي از امداد و نجات در حوادث، نجات جان مصدومين است يعني اولويت در اين است که افراد زنده از کمک ماسود برده و وخامت حادثه کمتر شود.
نجاتگر کوهستان :
فردي داراي شرايط بدني مناسب جهت فعاليت در کوهستان که حداقل داراي مدرک دوره تکميلي امدادگري بوده و همچنين با وسايل و تجهيزات فني و نحوه به کارگيري آنها در هنگام حوادث آشنايي داشته باشد.
خصوصيات نجاتگران کوهستان
1- در يک تخصص خاص مهارت داشته باشد (کوهنوردي- سنگنوردي- يخ نوردي و...)
2- به محدوديت‌هاي خود کاملاً شناخته داشته باشد
3- فکر روشن و خلاقيت بالايي داشته باشد.
4- تمايل، اشتياق و توان کار با ديگران را داشته باشد.
5- توانايي فعاليت در يک برنامه مديريتي جستجو و نجات را داشته باشد.
ترتيب فعاليت در جستجو و نجات براي جلوگيري از تداخل و اينکه عمليات با موفقيت به پايان برسد به شرح زير است:
الف : تعيين موقعيت حادثه : در اين قسمت بايد اطلاعات کامل و جامعي از نوع، مدت زمان و مکان تقريبي حادثه به دست آورد.
ب : دستيابي به مصدوم : براي دستيابي به مصدوم بايد عمدتاً عمليات نجات صورت پذيرد که همراه با مقداري کوهنوردي گاه سنگنوردي و گاهي نيز صعود و فرود توأم مي‌باشد. البته اين مراحل بايد توسط افراد آموزش ديده و باتجربه اجرا شود.
ج : تثبيت و رها سازي : بعد از دستيابي به مصدوم ابتدا ضرورت تثبيت فيزيکي نجاتگر و مصدوم پيش مي‌آيد تا از حوادث بعدي در حين انجام عمليات نجات جلوگيري شود و سپس تثبيت از نظر وضعيت پزشکي مصدوم مي‌باشد که فرد از نظر علائم حياتي و ديگر موارد در وضعيت مناسبي قرار گيرد.
اولويت‌بندي مرحله تثبيت از نظر فيزيکي يا پزشکي بر عهده با تجربه‌ترين و آگاه‌ترين نجاتگر شرکت کننده در عمليات خواهد بود و لزوماً تثبيت فيزيکي مقدم بر تثبيت پزشکي نمي‌باشد.
د : انتقال مصدوم : جابجا کردن مصدوم را به روش مناسب از محلي به محل ديگر به صورتي که کمترين آسيب را ببيند حمل مي‌گوييم که در آن بايد عوامل زير براي نوع حمل مورد نظر قرار گيرد.
1- وضعيت جسماني مصدوم از نظر آسيب‌هاي وارده
2- مسافت و مسير پيش‌بيني شده
3- آمادگي جسماني نجاتگران
4- تعداد نفرات نجاتگر
5- وزن مصدوم
6- وسائل و امکانات موجود
7- وضعيت روحي و رواني مصدوم
در کوهستان در مواردي که مصدوم دچار آسيب جدي از قبيل تروما، شکستگي، تشنج و بيهوشي شده باشد. جهت حمل پايدار از بکت استفاده نمود و مصدوم را داخل آن به طور کامل بسته‌بندي نمود تا در حين انتقال تکان نخورده تا مقدار آسيب‌ديدگي وي افزايش نيابد.
بقاء در شرايط سخت
o بقاء به معناي زنده ماندن و ادامه حيات است بدون در نظر گرفتن کيفيت زندگي. معمولاً در شرايط عادي زندگي انسان همراه با ارتقاء سطح کيفي آن است.
o شرايط سخت : به مقطع کوتاهي از زمان گفته ميشود که زندگي موجودات زنده تحت تاثير عوامل تحديد کننده حيات قرار مي‌گيرد که در صورت درست برطرف نشدن اين عوامل زندگي اين موجودات به مخاطره مي‌افتد.
تمام موجودات زنده خود را نسبت به شرايط سختي که برايشان بوجود مي‌آيد آماده مي‌کنند حيوانات بصورت فريزي عمل مي‌کنند بصورتي که در فصل خشکي برخي حيوانات به مناطق سبز کوچ مي‌کنند و بعضي حيوانات خود را در بستر رودخانه‌هاي خشک دفن مي‌کنند تا فصل بارندگي فرا برسد.
اين نوع زندگي در برخي حيوانات بصورت فصلي وجود دارد آنها که درست و به موقع نسبت به شرايط عکس‌العمل نشان مي‌دهند براي فصل بعد زنده مي‌مانند و آنها که درست عمل نمي‌کنند ميميرند.
برخي از موجودات نيز پيش‌بيني چنين روزهائي را مي‌کنند و خود را براي چنين روزهائي آماده مي‌کنند. (ذخيره غذا- آب- ايجاد سرپناه) انسان بعنوان يک موجود زنده مي‌تواند پيش‌بيني کند. در زمان لازم درست عمل کند. و خود را سريعاً با شرايط بوجود آمده هماهنگ کند آدمي هميشه سعي دارد تا خود را از قرار گرفتن در شرايط سخت زندگي دور کند و اين يکي از اهدافي است که در طول زندگي خود براي آن تلاش مي‌کند. اما هيچ وقت نمي‌تواند نگراني خود را نسبت به چنين شرايطي ناديده بگيريد و تقريباً قسمتي از افکار خود را به اين شرايط اختصاص مي‌دهد به اين فکر است که در چنين شرايطي چه بايد کرد.
و اما واقعيت اين است که اين وضعيت ممکن است براي هر فردي بوجود آيد.
o معرفي برخي شرايط سخت :
1- کوير گرم 2- کوهستان سرد 3- جنگل 4- دريا
o نيازهاي اوليه زندگي :
1- امنيت 2- غذا 3- آب
بدون در نظر گرفتن کيفيت زندگي انسان مي‌تواند با وجود اين سه مورد از نيازهاي خود براي مدتي نامعلوم زنده بماند
بايد توجه داشت که تامين اين نيازها بايد به گونه‌اي باشد که استفاده از آنها باعث بيماري و يا به خطر افتادن زندگي در آينده نشود.
o
o مسائل رواني :
مهمترين عاملي که مي‌تواند در بيشتر مواقع زندگي انسان را تهديد کند بوجود آمدن شرايط روحي و رواني نامناسب است. زماني که فرد خود را رفته رفته دور از دسترس ديگران در خطر مي‌بيند از آن لحظه‌‌اي که متوجه ميشود در صورت نياز داشتن به کمک هيچ‌کس به کمکش نخواهد آمد دچار نگراني و اضطراب ميشود در اين مرحله فرد به فکر رهائي از اين وضعيت است و معمولاً فکر مي‌کند بهترين راه بازگشت به وضعيت قبلي است. بسته به شرايط موجود ممکن است وضعيت از آنچه که هست بدتر شود بعد از گذشت زمان و حاصل نشدن نتيجه حالت رواني وارد مرحله خطرناک ميشود (ترس و بهم خوردن تعادل رواني) در اين حالت انسان قدرت تفکر و تصميم‌گيري خود را از دست مي‌دهد و اين مسئله خود تشديد کننده خطر مرگ است.
