دانلود مقاله اوقات فراغت

بخشی از مقاله

اوقات فراغت
مقدمه:
به من بگوئيد اوقات فراغت را چگونه مي‌گذارنيد، تا بگويم، شما كه هستيد و فرزندتان را چگونه تربيت مي‌كنيد؟ “فرانسيس دوگه”
فراغت زماني از عمر است كه در نحوه گذران آن فرد با مسئوليتي و محدوديتي مواجه نيست به عبارتي ديگر فرصت‌هايي را كه طي شبانه روز خود فارغ از انجام وظايف و تحصيلات محيط در اختيار دارد. و مي‌تواند آنها را به دلخواه خود صرف فعاليت‌هاي خاصي بنمايد فراغت مي‌نامندو براين اساس وقت فراغت زمان ابراز درد و نيات و تحول استعدادها و كاهش تنش‌هاست آگاهي از چگونگي گذراندن اوقات فراغت مردم به خصوص دانشجويان كه امر خطير هدايت را برعهده دارند مطمئناً راهي خواهد بود در جهت برآورد نمودن نيازهاي جسماني و روحاني انسان. تاريخ حيات بشر حاكي از آن است كه وقت فراغت از گذشته به اكنون افزايش يافته است. زندگي در دوره‌هاي گذشته (زندگي روستايي متكي بر كشاورزي و دامداري) با فعاليتهاي الزامي بيشتري همراه بوده است. دنياي جديد با به كارگيري تكنولوژي، فرصت بيشتري براي فراغت تعداد زيادي از اعضاي خانواده پديد آورده است.

شهرنشيني، ارتباط سهل انسانها را فراهم آورده و پيوند آنها را با طبيعت به سختي گسسته و در عين حال آنها را در محيط‌هاي محدود سكونت گاه خود محبوس ساخته است، نقش فرزندان در تأمين معاش خانواده كم يا هيچ شده است و والدين نيز با صرف زمان كمتري قادر به انجام مسئوليت‌ها مي‌باشند. امروز مراودات فراوان اجتماعي، مطالعه آثار كيفي، مناظره و مشاهده پديده‌هاي مختلف انساني به شكل‌هاي مختلف مي‌توانند بر تحول شخصيت افراد و فرهنگ آنها اثر نهند. با تهيه برنامه‌هاي فرهنگي مي‌توان شرايطي را پديد آورد كه انديشه، فهم، نگرش و آداب افراد شكل خاصي بپذيرد.

براي آنكه بتوان اوقات فراغت مردم از جمله معلمان را درخدمت تربيت فرهنگي آنها گرفت و به پديد آوردن انسان و جامعه‌اي با رشد معنوي كمك نمود همچنين در سايه تحولات عظيم علمي و فن آوري جديد در جهان امروز پديده اي به نام اوقات فراغت شكل گرفته است پديده‌اي كه از يك سو زمينه‌اي براي رشد ابعاد مختلف وجود آدمي و رسيدن به كمال و سعادت و از سوي ديگر بستري مطلوب براي رشد و شكوفايي استعدادهاي نهفته در درون و از سوي ديگر آبستن مشكلات جدي و جديدي براي نسل امروز و نسل‌هاي آينده است كه اگر با علم و آگاهي با آن رو به رو نشويم و برنامه مدون و منظم براي برخورد با آن نداشته باشيم دچار صدمات و لطمات جبران ناپذير خواهيم شد با پيشرفت صنعت و تكنولوژي اوقات فراغت افزايش يافته و از اهميت بيشتري برخوردار مي‌شود بحث اوقات فراغت زاييده پيشرفت صنعت و تكنولوژي بوده و علماي اقتصاد غايت توجه به نحوه گذران اوقات فراغت را بالا رفتن كارآيي نيروي كار مي‌دانند. زندگي جديد مبتني بر گسترش كاربرد و تكنولوژي و برخورداري از امكانات و توقعات نوگرايانه شكل جديد از مراوده انساني را فراهم آورده استبدين منظور حتي در شكل، ابزار و ماهيت اوقات فراغت نيز تغييرات اساسي به وجود آمده و تأثير گذاري صنعت در آن به خوبي پيداست.

بيان مسئله:
فراغت در لغت به معني فراغ، آسايش، آرامش و استراحت ژوفردمازيه، جامعه شناس فرانسوي اوقات فراغت را چنين تعريف مي‌كند. مجموع فعاليتهايي كه شخص پس از رهايي از تعهدات و تكاليف شغلي، خانوادگي و اجتماعي باميل و اشتياق به آنها مي‌پردازد و غرفش استراحت، تفريح يا توسعه دانش خود و به كمال رساندن شخصيت خويش يا به منظور آمدن استعدادها، خلاقيت‌ها و بالاخره بسط مشاركت آزادانه اجتماعي است.

به نظر مي‌رسد چنانچه شرايطي فراهم آيد كه دانشجويان بتوانند به نحو مطلوبي از اوقات فراغت خود استفاده نمايند كمك مؤثري در جهت تقويت روحبه آنان خواهد بود. زيرا مطالعات متعدد نشان داده است استفاده مناسب و بجا از اين اوقات موجب ايجاد نشاط روحي و جسمي مي‌گردد. در اين راستا بايد گفت اگرچه تمامي افراد جامعه نياز به گذران صحيح و مناسب از اوقات فراغت را دارند اما دانشجويان به عنوان آينده سازان جامعه و با توجه به اينكه جمعيتي بالغ بر 800/11 نفر داشنجويان داشنگاه آزاد اسلامي استان را تشكيل مي‌دهند و فقدان، زيمنه‌هاي اطلاعاتي لازم جهت تعيين ميزان اوقات فراغت دانشجو همچنين فقدان چهار چوبي از چگونگي نحوه گذران اوقات فراغت جهت در مسير قراردادن توان بالقوه براي ايفاي نقش مؤثر در محيط كار و اجتماع بنا بر چنين حساسيت و اهميتي ضرورت دارد پژوهشي جهت شناسايي شركت در فعاليتهاي اوقات فراغت و انجام فعاليتهاي مختلف، و همچنين ميزان علاقه به هر يك از فعاليتهايي كه در زمان اوقات فراغت مورد توجه است انجام پذيرد و همچنين زمان كار در جوامع امروزي كاهش چشمگيري يافته و در عين حال گسترده كار در خانواده نيز محدود گرديده و وقت فراغت در مجموع فراوان تر شده است.

اهميت و ضرورت موضوع تحقيق:
ضرب المثل‌هايي چون (شيطان براي دستهاي خالي هميشه كار بر مي‌يابد) و يا وقت طلاست ضرورت توجه به اوقات فراغت و گذراندن آن را يادآور مي‌شود ضرورت و اهميت اين اوقات تا آنجاست كه انديشمندان بسياري در رابطه با آن اظهار نظر كرده‌اند. (تاگور) شاعر معروف هنري معتقد است: “ تمدنهاي انساني سرمايه هاي جاويداني هستند كه از كاشت ، داشت و برداشت صحيح اوقات فراغت متجلي گشته‌اند”

اوقات فراغت را مي‌توان مهمترين و دل پذيرترين اوقات آهاد بشر دانش اين اوقات مستعد است كه براي مؤمنان لحظه‌هاي نيايش با معبود، براي عالمان دقايق تعمق و تفكر و براي هنرمندان زمان ساختن و ابداع باشد و در عين حال براي عده‌اي نيز اين اوقات، به جاي فراغت ملال آوردترين لحظه‌هاست.
شناخت ميزان وقت فراغت دانشجويان مي‌تواند به برنامه ريزي فرهنگي كمك كند تا در پركردن اين اوقات به شكل حساب شده عمل كنند. اين امر بخصوص زماني مي‌تواند از اهميت بيشتري برخوردار باشد كه نوع علائق نيز شناسايي شود با توجه به عدم برنامه ريزي دقيق براي پركردن اوقات فراغت از طرف اقشار مختلف مردم از جمله معلمان، اجراي اين پژوهش چگونگي گذراندن اوقات مردم معلوم مي‌گردد. انچه فكر مرا به خود مشغول كرده اين است كه آيا مردم با برنامه ريزي اوقات فراغت خود را مي‌گذراند و يا اصول برنامه خاصي براي گذراندن اين اوقات ندارند.

چه كار بايد كرد تا اين كه به نحو مطلوب و ارزنده اين امكانات را فراهم آورده و آ‎موزش لازم را براي افراد جامعه داد تا بتوانند با استفاده شايسته از اوقات فراغت خود با روحيه‌اي شاداب آماده زندگي شده و تواناييهاي بالقوه خود را به فعل در آورند.

اهداف تحقيق و فرضيات:
هدف اين پژوهش آن است كه ميزان و نحوه گذران اوقات فراغت دانشجويان در مقاطع مختلف در دانشگاه آزاد منطقه كرمان را مشخص كنيم تا از اين طريق بتوان به برنامه ريزي جهت استفاده بهينه از وقت فراغت اقدام كرد.

هدفهاي جزئي:
1- تعيين ميزان اوقات فراغت دانشجويان دانشگاه آزاد كرمان.
2- تعيين نحوه گذراندن اوقات فراغت دانشجويان از نظر مذكر يا مؤنث بودن.
3- تعيين نحوه گذراندن اوقات فراغت دانشجويان در سنين مختلف.
4- تعيين نحوه گذراندن اوقات فراغت دانشجويان با مدرك مختلف.
5- تعيين نحوه گذراندن اوقات فراغت دانشجويان متأهل.
6- تعيين نحوه گذراندن اوقات فراغت دانشجويان مجرد.
7- تهيه و ارائه برخي پيشنهادات در جهت استفاده مناسب تراز اوقات فراغت دانشجويان دانشگاه آزاد واحد كرمان.

فرضيات تحقيق:
1- به نظر مي‌رسد كه بين سن و برنامه ريزي اوقات فراغت رابطه معنا داري وجود دارد.
2- به نظر مي‌رسد كه بين جنس و برنامه ريزي اوقات فراغت رابطه معنا داري وجود دارد.
3- به نظر مي‌رسد كه بين مقطع تحصيلات و برنامه ريزي اوقات فراغت رابطه معنا داري وجود دارد.
4- به نظر مي رسد كه بين متأهل و مجرد بودن و برنامه ريزي اوقات فراغت رابطه معنا داري وجود دارد.
تعاريف عملياتي متغييرها:
1) متغيير وابسته: برنامه ريزي اوقات فراغت دانشجويان داشنگاه آزاد واحد كرمان.

1- سن
2- جنس
2) متغيرهاي مستقل
3- مقطع تحصيلات
4- متأهل يا مجرد

تعاريف نظري متغيرها:
1- سن: تعداد سالهايي كه از عمر يك شخص مي‌گذرد.
2- جنس: جنس آن است كه شامل انواع باشد و جنسيت حالت يا ماهيت جنس را گويند. (عميد، 1364:6 و 7)
3- مقطع تحصيلات: ميان تحصيلات علم و دانشي كه هر فرد در طول زندگي كسب مي‌كند.
4- تأهل: زن گرفتن، زن خواستن (معين، 1378:1018)
تعاريف عملي متغيرها (عملياتي كردن)

كد 1: 22-20 كد 1: مجرد
1) سن كد 2: 25-23 2) وضعيت تأهل كد 2: متأهل
كد 3: 28-26 كد 3: متعلقه
كد 4: متاركه

كد 1: كارداني كد 1: زن
3) مقطع تحصيلات 4) جنس
مد 2: كارشناسي كد 2: مرد

مفهوم فراغت:
فراغت در فارسي به معني آسودگي، آسايش، آسودگي از كار و شغل گويند (فرهنگ عميد) معادل لاتين و جامعه شناسي نه فراغت (Leisure) مي باشد كه مترادف انگليسي آن Easerest و نظاير آن است و برخي لغت نامه‌هاي لاتين كلمه school يا skel را مترادف leisure معرفي مي‌كنند براي مفهوم فراغت در لغت نامه‌هاي مختلف فارسي، بيكاري، استراحت، آسايس، آرامش، تفريح در لغت داده شده، رهايي از اشتغال، فرصت و مجال به پايان بردن كاري، فراموش كردن بيان شده است و مترادف عربي آن اضطراب داشتن بيان شده است تعابير و تعاريف مختلفي از فراغت شده است كه به چند نمونه آن اشاره مي‌وشد مؤلف كتاب (فلسفه فراغت و تفريحات سالم) فراغت را اوقاتي از زندگي انسان مي‌داند كه از كاركردن آزاد زماني را به تفريحات دلخواه مي‌گذراند. نويسنده كتاب (سازمان تفريحات سالم و جامعه) فراغت را بخشي از زندگي بشر مي‌داند كه او با تفريحات سالم، علاقه و نگرش فرهنگ خود را بيان مي‌كند مؤلف فرهنگ جامعه شناسي، فراغت را وقت آزادي مي‌داند كه پس از انجام وظايف و تكاليف لازم باقي مي‌ماند.

اوقات فراغت را به عنوان يك فرصت سود بخشي بايد غنيمت شمرد تفريح و سرگرمي در زندگي بشر يك فرصت حياتي است كه در دوران كودكي به صورت بازيهاي كودكانه انجام مي شود و به واسطه محيط خانواده و اجتماعي كه در آن زندگي مي‌كند به شكلهاي مختلفي شكل مي‌گيرد و ميل به تفريح در تمام طبقات و سنين لذت بخش و مايه شادي روح انسان مي‌شود كه در كشور ما بعضي‌ها عادت كرده اند كه فقط يك روز تعطيل هفتگي را با افراد خانواده دور هم جمع شوند و به پارك و جاي ديدني بروند و اين مسئله در مورد خانواده‌هاي روستايي كه بيشتر فعاليت اقتصادي انجام مي‌دهند فرق مي‌كند و اين تحقيق مي‌تواند نقش مهمي را در رشد و اصلاح شخصيت فرزندان و خانواده و جامعه به ما بدهد و ما را راهنمايي كند.

مروري بر مطالعات و تحقيقات انجام شده
از ميان كتابهاي فارسي به طور مشخص مؤلفان “مقدمه جامعه شناسي”
براي نحستين بار مسأله فراغت تحت عنوان جامعه شناسي فراغت را مورد توجه قرار دادند و از ديدگاههاي مختلفي چون فراغت گروهها و طبقات مختلف، تاريخچه تفريحات در ايران پاتولوژي تفريحات و ......... آنرا مورد بررسي قرار دادند متأسفانه تأليفاتي كه به طور مشخص دال به توجه به اوقات فراغت و نحوه گذران آن باشد و ارائه كننده تجربيات جديدتر علمي در اين زمينه باشد وجود ندارد تحقيقات و بررسي‌هاي پايان نامه‌ها و طرحهاي تحقيقاتي سازمانهاي مختلف كه به نوعي به مسأله گذران اوقات فراغت مربوط مي‌شوند نيز عمدتاً در سه حوزه انجام شده است:

- مسائل و مشكلات جوانان و بررسي نيازمنديهاي آن.
- چگونگي گذران اوقات فراغت در گروههاي سني خاص.
- توجه به عواقب اجتماعي و فرهنگي ناشي از كمبود امكانات مناسب جهت گذران اوقات فراغت و تأثير آن در گرايش به كجروي.
- اين دسته از پژوهشهاي بيشتر بررسي‌هاي پراكنده در شهر تهران و چند شهر ديگر وجود دارد كه اكثريت قريب به اتفاق اين مطالعات مربوط به دهه 1350 است كه اگر حتي از نظر روش داراي اعتبار قابل قبولي باشند از لحاظ جامعه آماري بسيار محدودند و نمي‌توان آنها را به كليه افراد گروه سني و اجتماعي خاص تعميم داد يا از خلاق آنها مظاهر گويايي از نحوه گذران اوقات فراغت مشاهده كرد در دهه 1360 محدود پرسش‌هايي در زمينه اوقات فراغت در مراكز تحصيلات صدا و سيما مركز پژوهشهاي اجتماعي نهاد رياست جمهوري انجام گرفته است كه ضمن اين كه محدوديت جامعه آماري (عمدتاً شهر تهران) را دارد نتايج آن لزوماً براي تعيين وضعيت كنوني قابل استناد نيست و تنها در مطالعات تطبيقي كاربرد دارد.

تازه‌ترين كارهاي پژوهش در اين زمينه سلسه مطالعاتي است كه پس از تشكيل شوراي عالي جوانان به هدف تأمين نيازهاي اطلاعاتي شوراي عالي و كميسيون ذيربط توسط بخش پژوهشي دبيرخانه شوراي عالي جوانان براي تحقيق بودجه زمان صورت گرفته است.

تاريخچه اوقات فراغت در ايران:
در كشور ما ينز اوقات فراغت از سوي دولت از زمان قاجاريه مورد توجه قرار گرفته و بعد از آن ايجاد سازمانها و مؤسسات مختلفي نظير، سازمان تربيت بدني كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان و جوانان مشغول سياست گذاري بوده‌اند با پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي، در زمينه امكان مربوط به اوقات فراغت از يك سو و سياست گذاري اوقات فراغت توسط دولت از طرف ديگر تحولاتي پديدار شد و مراكز فساد و فحشا تخريب كننده شخصيت نسل جوان، برچيده شد و با تدبير مهم از مكتب انسان ساز اسلام، سازمان تربيت بدني و كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان و غيره جاني تازه گرفت و تلاشهاي گوناگون در بهره برداري از اوقات فراغت بخصوص نسل جوان، آغاز شد ولي محدوديت امكانات و افزايش سريع جمعيت به ويژه جواني جمعيت مجال و فرصت را از مسئولان و دست اندركاران مي ربود.

تحقيقات اوقات فراغت در ايران
در ايران تحقيقات مربوط به جامعه شناسي اوقات در اواسط دهه 1340 يعني مدتي بعد از شروع به كار تلويزيون و گسترش ساير وسايل جمعي آغاز شده بيشتر اين تحقيقات در مؤسسه مطالعات و تحقيقات اجتماعي وابسته به دانشگاه تهران انجام شده در اين تحقيقات و تحقيقات بعدي ما، در مورد نحوه گذران اوقات فراغت طبقات و گروههاي خاص اطلاعاتي گردآوري مي‌شد كه در جاي خود با اهميت و قابل استفاده بود. اما پژوهشهايي كه جنبه‌هاي كالبدي پديده اوقات فراغت توجه كند وجود نداشت، تا اينكه در سال 1372 توسط شهرداري اولين خانه فرهنگ محله تأسيس شد. واژه محله تاحدي هدف و دامنه فعاليتهاي اين مراكز را از خانه‌هاي فرهنگي كه در گذشته فعاليت مي‌كردند متمايز مي‌سازد و به آن بعدي محلي و اجتماعي مي‌بخشد خانه فرهنگ محله با توجه به دو هدف مهم تأسيس شده است.

1- تقويت روابط همسايگي و اجتماعي و مشاركت دادن مردم در حل مشكلات محله و برنامه ريزي براي آينده.
2- پركردن زمان اوقات فراغت شهروندان كه البته اين دو هدف از اهم جدا نمي‌باشد زيرا همانطور كه در مباحث نظري ذكر كرديم اوقات فراغت فقط زمان براي سرگرمي نيست بلكه مشاركت در اين فعاليت اجتماعي عام المنفعه نيز مي‌تواند روشي براي گذارن اوقات فراغت معتقدند كه خانه فرهنگ حتي المقدور بايد در جايي مكان يابي شود كه مركز تبادلات اجتماعي محله باشد اين مركز مي‌تواند جايي در كنار مراكز خريد يا مراكز آموزشي يا مسجد محله و حتي در كنار يا داخل پارك محله باشد و خانه فرهنگ را مي‌توان از ابتدا بنا كرد و يا اينكه خانه‌هاي قديمي را بازسازي و مورد استفاده قرار داد بازسازي و تبديل خانه‌هاي قديمي به خانه فرهنگ محله علاوه بر اين كه موجب كاهش هزينه‌ مي شود بعد فرهنگي اين مركز را تقويت مي‌كند.

اوقات فراغت و انواع آن

اوقات فراغت: ساعاتي و ايامي فراغت تلقي مي‌گردد كه فرد براي فعاليت و تلاش از هرگونه اجبار، الزام و وظيفه بري بوده باشد فراغت ساعات و ايامي را در برمي‌گيرد كه طي آن فرد فرصت مي‌يابد كه به فعاليتهاي اختياري و داوطلبانه بپردازد و از فعاليت‌هايي كه عموماً در جهت رضايت نفس و ارضاي خويش بوده و حالتي لذت جويانه دارد.
اوقات فراغت لحظه‌اي مانند وقتي كه فرد پشت چراغ قرمز متوقف شده است اوقات فراغت ساعتي، گاهي اوقات شرايط كار افراد به گونه‌اي است كه بين دو زمان انجام كار ساعتي فراغت دارد.

اوقات فراغت روزانه: بعد از ساعت كار اداري، روزانه فرد داراي اوقات فراغتي است كه ممكن است به كارهايي نظير تماشاي تلويزيون، مطالعه كتاب، ورزش، معاشرت با دوستان و فاميل پرداخته شود.

اوقات فراغت فرهنگي : در آخر هفته، يكي، دور روز تعطيل براي كارمندان وجود دارد كه ممكن است به كارهايي مانند گردش و تفريح، رسيدگي به امور منزل، ديدار با اقوام، سفرهاي داخل استاني پرداخته شود.

اوقات فراغت سالانه: در اول هر سال مثلاً در كشور ما تعطيلات نوروزي يا مرخصيهايي كه فرد مي‌تواند از آنها در حلول سال استفاده نمايد وجود دارد كه اوقات فراغت سالانه را شامل مي‌شود.

صور گذراندن اوقات فراغت: صور گذراندن اوقات فراغت در هر جامعه متأثر از توسعه فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي آن جامعه مي باشد و گذران اين اوقات دوره‌اي به دوره ديگر و از جامعه‌اي به جامعه ديگر متفاوت از يكديگر است ابزارها و وسايل و شكل گذران اوقات فراغت نيز در جوامع مختلف متمايز از يكديگر مي باشد. در اين تحقيق صور امكان گذران اوقات فراغت انواع بسياري را در بر مي‌گيرد تماشاي تلويزيون، مطالعه، ورزش، مهماني‌هاي دوستانه و خانوادگي و از عمده‌ترين انواع اشكال گذارن اوقات فراغت در اين تحقيق است.

اسلام و اوقات فراغت: دين مبين اسلام با اين كه هدف تكامل و تعالي انسان را براي رستگاري، و دنبال كرده و برنامه‌هاي عبادي و الهي آن هدف در راه رسيدن به آن را ابلاغ نموده است اما به هيچ وجه از برنامه‌هاي زندگي اين جهان انسان غفلت نورزيده است در آيين مقدس اسلام تمايل به تفريح مانند ساير خواهشهاي بشر دقيقاً مورد توجه واقع شده و در بعضي از روايات دست يافتن به لذايذ مشروع در رديف امور مربوط به معاد و معاش قرار گرفته است. در تقسيم بندي اوقاتي كه در اسلام موجود است به تنظيم برنامه ريزي شبانه روزي دعوت و از او خواسته شده است كه اوقات گرانبهاي خود را به بطالت نگذرانيد.

حضرت علي (ع) در نهج البلاغه مي‌فرمايد:
براي مؤمن سه ساعت است (يعني شبانه روز خود را بايد سه قسمت كرد) ساعتي كه در ان با پروردگارش راز و نياز مي‌كند (هشت ساعت خود را در كار خدا صرف كند) ساعتي كه در ان معاش خود (نيازهاي زندگي) را بدست مي‌آورد (هشت ساعت آن را به داد و ستد و صنعت يا ساير موارد بپردازد) و ساعتي كه بين خويش و بين لذت و خوش آنچه حلال و نيكوست آزاد گذارد (هشت ساعت ديگر هم در خواب و خوارك و استراحت به سر برد. ناگفته نماند منظور از اختصاص هر قسمت به عملي آن نيست كه پي در پي آن را به جا آورد بلكه مراد آن است كه در هر شبانه روز ثلث وقت را اختصاص به كار دهند و براي خردمند روانيست كه سفر كند مگر در سه امر:
اصلاح معاش يا گام نهادن در امر معاد يا لذت و خوشگذراني در آنچه حرام و ناروانيست نمونه‌هايي از صور و اشكال گذارن اوقات فراغت از ديدگاه اسلام ارائه مي‌شود.
1- رسول اكرم (ص) فرموده است مسافرت كنيد تا صحيح و سالم بمانيد.
2- در اسلام از دو نوع ورزش و بازي كه موجب ساخته شده انسان مي‌شود به كرار از زبان ائمه اطهار و معصومين (ع) سخت رفته است مثلاَ اسب سواري و تيراندازي براي روحيه سلحشور و مقاومت نه تنها توصيه شده بلكه شرط بندي نيز در اين دو مورد جايز شمرده شده است و پيامبر اكرم (ص) نه تنها مردم را به در برگزاري برنامه‌هاي ورزشي تشويق مي‌كرد بلكه خود شخصاً در اين مسابقات شركت مي‌نمود.

3- از ديگر مواردي كه جاي تفريح و وقت آزاد را مي‌تواند پركند معاشرت و دوستي، صله رحم به ديگران است. انسان خواه نا خواه در اجتماع زندگي مي‌كند از معاشرت با مردم گريزي ندارد ولي بي ترديد معاشرت براي اين است كه انسان وضع اجتماعي خود را حفظ كند همنشني و معاشرت با دوستان و خويشان و نزديكان اگر به نحو صحيح و معقولانه‌اي باشد آثار عميقي بر روابط انسان‌ها خواهد گذاشت و بااطبع نشاط نيروهاي دروني را برمي‌انگيزد. پيامبر بزرگ اسلام نقل كرده است پيوند خويشاوندي را حتي با جرعه‌اي از آب محكم كن.

4- سينما و تأتر و كليه مراكز فرهنگي، هم اينك نقش فوق العاده مهمي را در جوامع ايفاد مي‌نمايند در اين مورد ما به سخن رهبر كبير و بنيان گذار جمهوري اسلامي حضرت امام خميني (ره) اكتفا مي‌كنيم كه فرمودند ما با سينما مخالف نيستيم ما با فحشا مخالفيم.
5- كتابخانه و مطالعه اخبار و رويدادهاي و سرگذشت بزرگان و نيز مطالب اعتقادي و علمي و اخلاقي و غيره از صورتهاي بسيار ارزنده‌اي است كه جوامع مخصوص جوامع پيشرفته كم و بيش بدان چنگ زده‌اند.