بخشی از مقاله
خلاصه
هدف از پژوهش حاضر تاثیر ورزش همگانی در گذراندن اوقات فراغت کارکنان مرکز بهداشت شهر کهگیلویه بود. 400 نفر از کارکنان مرکز بهداشت به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمارهای توصیفی و استنباطی استفاده شد. جهت گرد آوری اطلاعات از یک پرسشنامه که محقق ساخته استفاده گردید. نتایج نشان داد میانگین اوقات فراغت کارکنان روزانه 4 ساعت بود که از نظر زمان صرف - تماشای تلویزیون، گوش دادن به موسیقی و... - پرداخته میشود. ورزش در اوقات فراغت مردان در رتبه اول و زنان در رتبه نهم قرار دارند. 2/26درصد زنان و 5/11درصد مردان اصلا" ورزش نمیکردند. در نتیجه فعالیتهای غیر حرکتی سهم عمدهی در اوقات فراغت دارند و نقش ورزش بسیار کم رنگ میشود، عواملی مانند وضعیتهای فرهنگی و اجتماعی باعث شده تا فعالیتهای فراغتی بین کارکنان مرکز بهداشت شهر کهگیلویه متفاوت باشد.
مقدمه
در دنیای معاصر، ورزش به عنوان پدیدهای موثر در همهی جوامع جایگاه ویژهای پیدا کرده است. ارتباط فعالیتهای ورزشی گروهی با علوم مختلف زمینههای جدیدی را برای مطالعهی انسان فراهم کرده و گستردگی مطالب و مسائل مرتبط با ورزش به حدی است که نیاز به علوم تخصصی و مطالعات ویژه ای را ایجاد کرده است. یکی از مسائل بسیار مهمی که در زندگی همه ی انسانها در کنار و فعالیتهای روزانه از اهمیت ویژهای برخوردار است، اوقات فراغت و چگونگی گذراندن آن است. اوقات فراغت ساعتی است که برای تمدبد قوا، رفع خستگی، استراحت، تفریح و لذت از زندگی به کار گرفته میشود. از لحاظ تاهل نیز باید گفت افرادی که هنوز تشکیل زندگی ندادهانداز زمان بیشتری برخوردار هستند و بهتر میتوانند برای فراغت خود برنامهریزی کنند. ولی افراد متاهل به دلیل اینکه از وقت کمتری برخوردار هستند. پس این گروه باید فعالیتهای را انتخاب کنند که لطمه ای به زندگی خانوادگی آنها و فرزندانشان وارد نکند .[1] براساس مطالعات انجام شده میانگین زمان فراغت افراد بزرگسال 19تا 64 سال در آمریکا در سالهای 1965 تا 1995 از 34/8 ساعت به 41 ساعت افزایش یافت .[2] همچنین در پژوهشی مشابه اعلام شد که میانگین ساعت فراغت مردان بین سالهای 1965تا 2003 به 6/4 ساعت درهفته و برای زنان 3/8 ساعت افزایش یافته است .[3] جورج موتا و همکاراندر سال - 2011 - در پژوهش خود به این نتیجه دست یافتند که دختران بیشتر به وظائف و فعالیتهای هنری شخصی در طول اوقات فراغت اهمیت میدهند، در حالی مه پسران بیشتر درگیر ورزش، کامپیوتر و تماشای تلویزیون بودهاند .[4] پیک مزو ویک و همکاران در سال - 2011 - در کار تحقیقی خود در بین دانشجویان دانشگاه بلگراد به این نتیجه دست یافتند که بالاترین نمره مقیاس کیفیت زندگی مربوط به عملکرد جسمانی بوده، و در بین دانشجویان، دانشجویان دانشکده علوم پزشکی کمترین نمره را در این مقیاس داشتند.
همچنین دانشجویانی که در با خانواده خود زندگی میکردند بیشتر در فعالیتهای بدنی اوقات فراغت خویش شرکت می کردند .[5] عبدلی در سال - 1386 - عنوان کرد که ورزش به عنوان یکی از روشهای گذراندن اوقات فراغت در جذب ارزش های فرهنگی موثر است. در ورزشهای گروهی افراد تلاش میکنند تا برای جذب بهتر در گروه، رضایت سایر افراد را به دست آورد و از این طریق ملاکهای سازگاری در جمع را در خود ایجاد نماید. از دیدگاه جامعه شناسی گذراندن توقات فراغت با ورزش از غیر پویا شدن و به انحراف رفتن توانایی های افراد جامعه به ویژه جوانان جلوگیری میکند و در مقابل قابلیت تولید و بهرهوری آنها در قالبهای مختلف اجتماعی و اقتصادی را هر چه بیشتر تقویت مینماید .[6] در زمینه دیدگاه دینی به اوقات فراغت رسول اکرم - ص - میفرماید: - آلهوا ولعبو فانی تیری فی دینکم غلطه - یعنی تفریح و بازی کنید زیرا دوست ندارم که در دین شما خشنوتی دیده شود. براساس حدیث شریف از پیامبر اکرم - ص - مکی فرماید: - خلتان کثیر من الناس فیها مفتون الصحه و الفراغ - یعنی بیشتر مردم در دو خصلت دچار گمراهی و ضلالت هستند، یکی در مورد سلامت و صحت و دیگری در مورد فراغت میباشد. از این رو، رقم ناچیز رویکرد مردم ایران به ورزش همگانی اساسا" به کاستی های سازمانی، کمبود امکانات، عدم برنامهی راهبردی مدرن، عدم مطالعه ورزشهای مطلوب جامعه و عدم استقبال جامعه از ورزش همگانی وابسته است. از سوی دیگر سهم کم هزینههای تفریحات و سرگرمی در سبد هزینههای خانوار 2/54 درصد در مقایسه با مصرف دخانیات 3/3 درصد نشان دهنده کم توجهی و اقبال کم خانوادهای ایرانی از ورزش و تفریحات است .[7] بنابراین به نظر میرسد گسترش ورزش همگانی در اوقات فراغت نیازمند افزایش سطح آگاهی از طریق آموزش و همچنین برنامهریزی و مدیریت صحیح و امکانات مناسب است. در نتیجه به عنوان اولین قدم در رفع مشکلات باید ابتدا در مورد مسایل و محدودیتهای موجود شناخت پیدا کرد . پژوهش انجام شده در مورد تاثیر ورزش گروهی در گذراندن اوقات فراغت کارکنان مرکز بهداشت شهر کهگیلویه بوده که موجب شناخت برخی از مسایل و مشکلات گردیده است و در این خصوص با توجه به گستردگی موضوع انجام پژوهشهای مشابه بر روی گروههای گوناگون ضروری به نظر میرسد. بنابراین این پژوهش با هدف بررسی و مقایسه گذراندن اوقات فراغت کارکنان مرکز بهداشت شهر کهگیلویه در پی دستیابی به اطلاعاتی در مورد وضعیت موجود در اوقات فراغت و فوق برنامه تربیت بدنی که طرح و اجرا گردید.
روش شناسی
پژوهش حاضر به بررسی تاثیر ورزش گروهی در گذراندن اوقات فراغت کارکنان مرکز بهداشت شهر کهگیلویه میپردازد، بنابراین این پژوهش از نوع تحقیقات توصیفی بوده و به شکل میدانی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را کلیه کارکنان مرکز بهداشت شهر کهگیلویه تشکیل میدادند. برای نمونه گیری از روش تصادفی استفاده شد و با استفاده از فرمول تعیین حجم نمونه که از بین کلیه کارکنان مرکز بهداشت شهر کهگیلویه 400 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. جمع آوری دادهها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته انجام شد که دارای 47 پرسش بسته در این حیطهها بود: اطلاعات فردی 2 - پرسش - ، مرکز بهداشت و فراغت و فعالیتهای فوق برنامه 21 - پرسش - ، فراغت و ورزش 15 - پرسش - ، امکانات و محدودیتها 9 - پرسش - که زمان پاسخ به پرسشنامه 20 دقیقه بود. در برخی از پرسشها پاسخ دهنده باید پاسخ را به ترتیب اولویت شماره گذاری میکرد. برای تعیین اولویت در مجموعه فعالیتها به شکلی عمل شد که به انتخاب اول پنج امتیاز و به انتخابهای اولِ، دوم، سوم، چهارم و پنجم به ترتیب چهار، سه، دو و یک امتیاز داده شد. سپس برای تعیین جایگاه هر انتخاب میانگین امتیاز کسب شده محاسبه گردید. اعتبار پرسشنامه نیز با استفاده از پژوهش آزمایشی و روش آلفای کرونباخ - ra=0.79 - تعیین شد. در این پژوهش برای به دست آوردن میانگین، انحراف استاندارد و روابط میان متغییرها از روشهای آماری توصیفی و استنباطی مانند آزمون ناپارامتریک - - مجذورکا - - و - - مان ویتنی - - استفاده گردید. کلیه کارهای آماری از طریق نرم افزار SPSS انجام شد.
نتایج
نتایج به دست آمده در فعالیتهای فراغتی آزمودنیها نشان داد که فعالیتهای فراغتی بر اساس مقیاس پنج ارزشی - MAX=5 , MIN=1 - توسط کارکنان مرکز بهداشت نمره گذاری شده و میانگین و امتیاز در هر فعالیت با تقسیم مجموعه نمرات بر تعداد آزمودنیها به دست آمده است. نتایج نشان میدهد فعالیتهای فراغتی کارکنان مرکز بهداشت فعالیت مطالعه غیر درسی در مردان 2/ 60 میانگین امتیاز و در زنان 1/59 میانگین امتیاز میباشد . فعالیت هم صحبتی با دوستان در مردان 0/95 میانگین امتیاز و در زنان 1/25 میانگین امتیاز می باشد. فعالیت تماشای تلویزیون در مردان 1/07 میانگین امتیاز و در زنان 1/30 میانگین امتیاز میباشد. فعالیت شنیدن موسیقی در مردان 1/69 میانگین امتیاز و در زنان 1/36 میانگین امتیاز میباشد. فعالیت دیدار اقوام در مردان 0/64 میانگین امتیاز و در زنان 0/58 میانگین امتیاز میباشد. فعالیت قدم زدن و گردش کردن در مردان 0/34 میانگین امتیاز و در زنان 0/31 میانگین امتیاز میباشد. فعالیت استفاده از رایانه در مردان 0/64 میانگین امتیاز و در زنان 0/38 میانگین امتیاز میباشد. فعالیت تماشای ویدئو در مردان 0/43 میانگین امتیاز و در زنان 0/33 میانگین امتیاز میباشد. فعالیت ورزش کردن در مردان 1/61 میانگین امتیاز و در زنان 0/50 میانگین امتیاز می باشد. فعالیت کارهای هنری در مردان 0/92 میانگین امتیاز و در زنان 1/12 میانگین امتیاز میباشد. فعالیت حل جدول در مردان 0/51 میانگین امتیاز و در زنان 0/33 میانگین امتیاز میباشد. فعالیت قرائت قرآن در مردان 0/83 میانگین امتیاز و در زنان 0/86 میانگین امتیاز میباشد. همچنین نتایج ویژگی های آزمودنیها تحقیق از لحاظ وضعیت تاهل %70 درصد مجرد و %30 درصد متاهل بودند. از لحاظ وضعیت مسکن %8 درصد دارای منزل شخصی و % 22 درصد دارای منزل استیجاری و %70 درصد دارای منزل پدری بودند. میانگین مدت فراغت کارکنان مرکز بهداشت 5 ساعت در روز بود. همچنین موقعه فراغت 74/3 درصد کارکنان مرکز بهداشت در عصرها و شب و محل گذراندن این اوقات 75/8 درصد در منزل پدری و در اماکن ورزشی 19/8 درصد بوده است. همچنین نتایج نشان میدهد در رشتههای مورد علاقه کارکنان مرکز بهداشت به ترتیب در مردان - فوتبال با میانگین 3/24، والیبال با میانگین 3/12، بسکتبال با میانگین 2/45، فوتسال با میانگین 2/23، کشتی با میانگین 1/14، دومیدانی بامیانگین 0/98، هندبال با میانگین 0/74، شنا با میانگین 0/63، کوهنوردی با میانگین 0/46، بدنسازی با میانگین - 0/31 بودند. اما در رشتههای مورد علاقه کارکنان مرکز بهداشت به ترتیب در زنان - پیاده روی با میانگین 2/45، هندبال با میانگین 2/24، والیبال با میانگین 1/19، فوتبال با میانگین 0/87، کوهنوردی با میانگین 0/67، شنا با میانگین 0/55، بدمینتون با میانگین 0/42، بسکتبال با میانگین 0/32، قایقرانی با میانگین 0/19 و تنیس روی میز با میانگین - 0/10 بودند.
بحث و نتیجهگیری
هدف از این پژوهش حاضر بررسی تاثیر ورزش گروهی در گذراندن اوقات فراغت کارکنان مرکز بهداشت شهر کهگیلویه بود. این پژوهش به منظور ارائه راهکارهای اثر بخش در جهت گذراندن اوقات فراغت و ارتقاء سطح سلامت روح و
