بخشی از مقاله
چکیده فارسی:
در شرایط کنونی استفاده از برونسپاری برای ارایه خدمات با کیفیت بهتر، مدنظر سازمانها قرار گرفته و موضوع برونسپاری از اهمیت خاصی برخوردار شده است. برونسپاری برای سازمان امکان دستیابی به تخصص، دانش و قابلیتهای موجود در بیرون را فراهم می-آورد.
از سوی دیگر تجارب گذشته نشان میدهد که نیروهای مسلح از پیشروترین سازمانها در عرصههای مختلف علمی، فنآوری، تجهیزاتی و ... هستند. بر این اساس در کنار اثرات مالی و اقتصادی برونسپاری، شرایط ویژه کشور پس از تحریمها و همچنین منویات مقام معظم رهبری راجع به اقتصاد مقاومتی سبب میگردد که توجه به برونسپاری در سازمانها به عنوان بستری جهت بهبود وضعیت مالی-اقتصادی، ارتقای اثربخشی، دستیابی به بهرهوری بالاتر و همچنین اهداف اقتصاد مقاومتی مورد توجه ویژه قرار بگیرد. در این پژوهش نیز سعی گردید اثرات مالی و اقتصادی برونسپاری بر اساس 5 متغیر شامل نسبت سود به درآمد، نرخ بازده دارییها، نرخ بازگشت سرمایه، جریان نقد ناشی از عملیات و کمک به اقتصاد مقاومتی در سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح به عنوان یک سازمان نظامی مهم بررسی گردد.
این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ابزار گردآوری اطلاعات توصیفی است. برای دستیابی به اهداف تحقیق با مطالعه نظری مدلی برای بررسی تاثیرات برونسپاری تخصصی در این سازمان ارائه گردید. پس از بررسی معناداری متغیرها با آزمون میانگین، شاخصهای به دست آمده مورد سنجش قرار گرفته و پس از تایید عوامل مختلف مورد استفاده در پژوهش، مدل نهایی معادلات ساختاری برای بررسی عوامل و اثرات برونسپاری تخصصی در سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح ارائه گردید.
1. مقدمه:
امروزه سازمانها به طور وسیعی جهت افزایش توان رقابتی و کسب سود و تمرکز بر روی مزیت رقابتی خود به دنبال برونسپاری هستند. دستیابی به مزیت رقابتی از طریق افزایش راهبرد تمایز، چالش بزرگی است که سازمانها با آن مواجه هستند و باید با افزایش کارایی، استفاده از فناوریهای جدید و کسب مهارتهای مدیریتی به آن دست یابند. بنابراین به منظور دستیابی به مزایای بیشتر بسیاری از سازمانها به برونسپاری فعالیتهای خود اقدام نموده و بهبود کیفیت محصولات و خدمات خود را مدنظر قرار دادهاند.
برونسپاری پدیدهای رو به رشد بوده و نیازمند آن است که از نقطه نظر وسیع سنجیده شود. با توجه به روند افزایشی بودجه اختصاص یافته به امور پیمانکاری و قراردادی در اغلب شرکتها و سازمانهای کشور در سالهای اخیر، میتوان نتیجه گرفت که شتاب استفاده از برونسپاری افزایش یافته است، اما هیچگاه نتایج حاصل از این برونسپاریها بررسی نشده است.
دیدگاه رایج سازمانها به برونسپاری به عنوان وسیلهای برای کاهش هزینه میباشد، اما مزیت مهمتر برونسپاری، بهبود کیفیت فعالیتها و محصولات و اثربخشی بیشتر کارکنان سازمان میباشد. برونسپاری کلیه فعالیتهای غیراصلی سازمان، منجر به کاهش فعالیتهای کاری مدیریت ارشد سازمان شده و از این طریق تمرکز بر مزیت رقابتی مدیریت افزایش مییابد. سازمانها فعالیتهای منابع انسانی خود را با هدف کاهش هزینه، کاهش حجم فعالیتهای مدیریت و حذف بروکراسی و مقررات اداری پیچیده و زمانبر برونسپاری میکنند.
تجارب گذشته نشان میدهد که نیروهای مسلح به دلیل مسئولیتهای خاص خود نیاز به حفظ اشراف اطلاعاتی بر حوزه ماموریتهای خویش، از پیشروترین نهادها در عرضههای علمی، فنآوری، تجهیزاتی و ... بودهاند. به طور معمول بسیاری از علوم مدیریت و فناوری-های پیشرفته، در ابتدا از این سازمانها سرچشمه گرفتهاند؛ چراکه بیشتر عرضههای علوم و فنون، در نیروهای مسلح کاربرد داشته و استفاده از هر تدبیر و علم جدید؛ مزیتی را در برابر رقیبان و حفظ یا افزایش اشراف اطلاعاتی بر محدوده فعالیت را برای این نهادها به همراه دارد. برخی فرماندهان و مدیران سازمانهای نظامی بر پشتیبانی و ارائه خدمات عمومی و اختصاصی بر نیروهای نظامی تاکید داشته و معتقدند با این روش میتوان خدمات بسیاری را ارائه نمود. این موضع تا به حدی پیشرفته است که امروزه سازمانهای نظامی زیادی در موضوعهای گوناگون مانند ساخت و ساز و خدمات مهندسی و عمرانی، حمل و نقل، نگهداری و تعمیرات، خدمات رفاهی و بهداشتی، تغدیه و ... از توانمندیهای بخشهای خصوصی و پیمانکاری استفاده میکنند.
یکی از روشهای استفاده از تخصص و توانمندیهای بخش خصوصی، واگذار کردن بخشی از فعالیتهای نظامی به این بخشها و به عبارتی دیگر برونسپاری می باشد(عیسایی و همکاران، .(1389 سازمانهای نظامی به دلایل زیر نمی توانند و نباید از مقوله برون-سپاری به سادگی بگذرند:
(1 برای آنکه بتوانند از توانمندیهای سایر بخشهای جامعه(خدمات و فناوری) نیز بهرهمند گردند. (2 با برونسپاری می توانند به بهبود کیفیت امور بیاندیشند.
(3 برونسپاری عاملی موثر برای صرفهجویی در هزینههای سازمانی نیروهای مسلح است. (4 مدیریت مجدد هزینهها با برونسپاری بهتر محقق میگردد.
5( برونسپاری راهی برای کوچک سازی یگانها و سازمانها و ایجاد قدرت انعطاف بیشتر در خلق تغییرات سریع در موارد بحران میباشد.
6) با برون سپاری به مولفههای چابکی، چالاکی، تحرک وکیفیسازی منطقی، علمی و کارآمد میتوان دست یافت.
(7 کوچکسازی سازمانی به عنوان یکی از نتایج برونسپاری، منجر به افزایش چابکی میگردد و میتواند مشتمل بر حذف فیزیکی نیروهای مازاد بر نیاز واقعی و تغییر ساختار سازمانی باشد.
8( برونسپاری کارکردها موجب میشود سازمان نظامی بر فعالیت ذاتی خود تمرکز کرده و فناوریهای جدید دست یابد(حجامی، جهانفر، .(1391
در کنار این موضوع در سال های اخیر و با شدت یافتن تحریمهای یک جانبه و غیرانسانی غرب علیه جمهوری اسلامی، واژهی جدید »اقتصاد مقاومتی« به ادبیات اقتصادی کشور اضافه و به فراخور حال و روز اقتصاد کشورمان مورد بحث قرار گرفته است.
این واژه اولین بار در دیدار کارآفرینان با مقام معظم رهبری در شهریور سال 1389 مطرح گردید. در همین دیدار، رهبر معظم انقلاب » اقتصاد مقاومتی « را معنا و مفهومی از کارآفرینی معرفی و برای نیاز اساسی کشور به کارآفرینی نیز دو دلیل »فشار اقتصادی دشمنان« و »آمادگی کشور برایی جهش« را معرفی نمودند.1
مطابق سخنان رهبری در مجموعه سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی، در واقع الگویی بومی و علمی، برآمده از فرهنگ انقلابی و اسلامی و متناسب با وضعیت امروز و فردای کشور است.2
بر اساس رهنمودهای رهبری تاکنون در عرصههای اقتصادی، کمتر به حضور و امکانات مردم بها داده شده است، در حالیکه باید زمینه استفاده از توان نیروهای بیپایان مردمی اعم از فعالان اقتصادی، کارآفرینان، مبتکران، صاحبان سرمایه و افراد صاحب مهارت فراهم و از آنان حمایت شود.
از جمله ویژگیهای نتایج مقاومت اقتصادی میتوان به شاخص هایی همچون رشد اقتصادی، تولید ملی، عدالت اجتماعی، اشتغال، تورم
æ رفاه عمومی اشاره نمود که همه اینها ناشی از بهبود فضای کسب و کار، اصلاح امور، جلوگیری از اصراف و کاهش هزینهها می باشد. از طرفی با توجه به موضوع تحریم و فشارهای همه جانبه غرب می بایست به بومیسازی، خود کفایی در مباحث مهم و استراتژیک توجهای خاص نمود که این موضوعات نیز به خوبی در بیانات رهبری راجع به مقاومت اقتصادی قابل درک است. 3 با در کنار هم قرار دادن مسائل فوق میتوان به این باور رسید با برونسپاری عاقلانه و بومی شده و تکیه بر نیروی انسانی ایرانی و درک
æ باوری تولید ملی میتوان به هدف عالی مقاومت اقتصادی دست پیدا کرد و به عبارتی با ترکیب اقتصادی مقاومتی و برونسپاری در نهایت دستیابی به استقلال اقتصادی در همه ادوار(تحریم و غیر تحریم) قابل حصول است.4
.1.1 برون سپاری در نیروهای مسلح
در سازمانهای نظامی نیز موضوع برونسپاری از سابقهای به نسبت طولانی برخوردار است. در خلال جنگ مکزیک در سال 1850، فرمانده تدارکات جنگ به طور وسیعی از خدمات پیمانکاران خارج از ارتش برای حمل و نقل استفاده نمود، ولی تنها یک دهه پس از جنگ ویتنام بود که مفهوم برنامهریزی برای استفاده از پیمانکاران در زمان جنگ شکل گرفت.
برخی فرماندهان و راهبردپردازان نظامی بر پشتیبانی و ارائه خدمات بخش شهری و خصوصی به نیروهای نظامی تاکید داشته و معتقدند که این بخش می تواند خدمات بسیاری را در طول جنگ به سربازان برساند. این موضوع در حال حاضر تا به حدی پیشرفته است که امروز سازمان های نظامی زیادی در موضوعات گوناگون مانند ساخت و ساز و خدمات مهندسی، حمل و نقل، نگهداری و تعمیرات، خدمات رفاهی و بهداشتی و تغذیه از توانمندی های بخش خصوصی و پیمانکاری استفاده می کنند.
در مجموع دو نوع برونسپاری در سازمانهای امنیتی و نظامی میتوان تصور کرد: (1 برونسپاری وظایف خدماتی
1 بیانات مقام معظم رهبری در دیدار جمعی از کارآفرینان سراسر کشور، شهریور 1389
2 بیانات مقام معظم رهبری در دیدار صدها نفر از مسئولان دستگاههای مختلف، فعالان اقتصادی و مدیران مراکز »علمی، رسانه ای، نظارتی«، اسفند 1392
3 مطابق بیانات رهبری معنی واقعی خودکفایی به شرح این شرح است:" کشور در مسائل حیاتی و اساسی باید خودکفا باشد. نه اینکه از دیگران بکلی بی نیاز باشد، نه؛ اما اگر به کسی یا کشوری، در چیزی احتیاج دارد، طوری روابطش را تنظیم کند که اگر خواست آن را به دست آورد، دچار مشکل نشود؛ او هم چیزی داشته باشد که مورد نیاز آن کشور است؛ خودکفایی یعنی این..." (آبان (1385 از طرفی ایشان توجه ای خاص به مسائل دانش بنیادن دارند به شکلی که ایشان راجع به مسایل دانش بنیان بیان کرده اند که:
"... ما باید این مسئله را جدی بگیریم؛ یعنی به مسئلهی علم و تکیهی به علم در کشور اهمیت بدهیم؛ یعنی این را اساس کار قرار بدهیم. حرف ما در این چند ساله همین است. اگر چنانچه علم در بخشهای مختلف جدی گرفته شد، آن وقت این شرکتهای دانشبنیان که بر مبنای علم کار میکنند، تولید میکنند و ثروتآفرینی میکنند، خواهند توانست بتدریج اقتصاد کشور را به شکوفائی واقعی برسانند."
4 ما تا به کار ایرانی و سرمایهی ایرانی احترام نگذاریم، تولید ملی شکل نمیگیرد؛ و اگر تولید ملی شکل نگرفت، استقلال اقتصادی این کشور تحقق پیدا نمیکند؛
و اگر استقلال اقتصادی یک جامعهای تحقق پیدا نکرد – یعنی در مسئلهی اقتصاد نتوانست خودش تصمیم بگیرد و روی پای خود بایستد – استقلال سیاسی این کشور تحقق پیدا نمیکند؛ و اگر استقلال سیاسی یک جامعه ای تحقق پیدا نکرد، بقیهی حرفها، جز حرف، چیز دیگری نیست. تا یک کشور اقتصاد خود را قوی نکند، پایدار نکند، متکی به خود نکند، مستقل نکند، نمیتواند از لحاظ سیاسی و فرهنگی و غیره تأثیرگذار باشد. (اردیبهشت (1391
(2 برونسپاری وظایف ذاتی (امنیتی و نظامی) سازمانهای نظامی به دلایل مشروحه ذیل نمیتوانند و نباید از مقوله برونسپاری به سادگی بگذرند.
