بخشی از مقاله
چکیده
برونسپاری در سالهای اخیر یکی از رویکردهای پراهمیت معرفی شده است. بعضی از سازمانها به منظور بهبود کیفیت خدمات و محصولات، کاهش هزینه و زمان تولید، تمرکز بر روی مزیتهای اصلی رقابتی و به طور کلی افزایش اثربخشی سازمان، اقدام به برونسپاری برخی فعالیتهای خود کردهاند. لذا سازمان امور مالیاتی نیز به عنوان یکی از سازمانهای دولتی با ساختاری پیچیده، برای ارزشآفرینی در سازمان و کسب رضایت ارباب رجوعان در راستای اصل 44 قانون اساسی از فرآیند برونسپاری مستثنی نمیباشد.
حال سوال اساسی که مطرح میشود، این است که چه نوع فعالیتهایی را میتوان برونسپاری کرد؟ در پاسخ به این سوال، با مراجعه به سازمان امور مالیاتی استان کرمان و انجام مصاحبه و نظرخواهی از 13 کارشناس مالیاتی و استفاده از پیشینه پژوهش فرآیندهای قابل برونسپاری در این سازمان شناسایی گردید. سپس به منظور کاوش شبکه روابط علت و معلولی و تعیین میزان درجه تأثیرگذاری و تأثیرپذیری هریک از ابعاد، از رویکرد دیمتل فازی استفاده شد. بنابر نتایج بدست آمدهبُعد همسویی راهبردی بااهمیتترین بُعد و در عین حال تأثیر پذیرترین بُعد است و این نتیجه حاکی از آن است که نای بُعد نیازمند توجه ویژهای میباشد. همچنین محیط داخلی به عنوان اثرگذارترین بُعد شناخته شد لذا محیط داخلی سازمان بر سایر بُعدها اثرگذاری بیشتری دارد.
.1 بیان مسئله
امروزه پیچیدگی فضای کسب و کار، افزایش رقابت میان تولیدکنندگان، محدودیت منابع و بسیاری عوامل دیگر، سبب شده که سازمانهای تولیدی و خدماتی به سمت بکارگیری فرآیندها و تصمیمات بهینه در حرکت باشند تا از این مسیر، امکان بقای بالنده سازمان را تضمین نمایند - مهرگان و همکاران، . - 1390 بقا و پیشرفت در سازمان، معطوف به استفاده از فرصتهای زودگذر عصر حاضر است لذا سازمان جهت بهرهگیری از این فرصتها ناچار به ایجاد ساختار منعطف و بهرهمندی از امکانات بیرون از سازمان است.
در این راستا، کاهش فعالیتهای دولتی و حرکت به سمت کوچکسازی مانند مهندسی مجدد، خصوصیسازی، برونسپاری و پیمانکاری روشهای غالب است - خداپرست مشهدی و همکاران، . - 1389 بدیهی است که تخصصی شدن و در نتیجه محدود کردن حیطه فعالیتها، در صورتی مقدور خواهد بود که بخشی از وظایف به خارج از سیستم برونسپاری گردد - مهرگان و همکاران، . - 1390
برونسپاری در سالهای اخیر یکی از رویکردهای پراهمیت معرفی شده است. بعضی از سازمانها به منظور بهبود کیفیت خدمات و محصولات، کاهش هزینه و زمان تولید، تمرکز بر روی مزیتهای اصلی رقابتی و به طور کلی افزایش اثربخشی سازمان، اقدام به برونسپاری برخی فعالیتهای خود کردهاند. چنین به نظر میرسد که سازمانها، با برونسپاری فعالیتهای خود به سازمانهای تخصصی دیگر، بهتر میتوانند بر روی فعالیتهایی که ارزش افزوده بیشتری ایجاد میکنند، تمرکز کنند و بدین طریق اثربخشی و کارآیی فعالیتهای خود را به بیشینه برسانند - بیات و همکاران، . - 1395
طبق بررسیهای انجام شده در مورد برونسپاری، مشخص میشود که این موضوع عمدتاً در بخش تولیدی مورد استفاده قرار گرفته و رو به گسترش است - Cheshmberah et al, 2011, Ekelund & Pettersson, 2010 - و در بخش خدمات و سازمانهای دولتی که عامل رقابتپذیری در آنها مدنظر نیست، کمتر مورد توجه قرار گرفته شده است.
لذا با توجه به رشد بخش خدمات نیاز است که این مهم مورد توجه واقع شود و در اولویتهای کاری سازمانها قرار گیرد. علیرغم اینکه برونسپاری مفهوم جدیدی در دنیای صنعت و خدمات نیست، هنوز آنچنان که باید در ایران مورد توجه قرار نگرفته است. در گذشته، برونسپاری حاکی از ضعف سازمانها تلقی میشد اما امروزه سازمانهای موفق از این قابلیت جهت ارضای نیازهای مشتریان استفاده میکنند . - Rooney, 2009 - خوشبختانه، با بیشتر شدن اهمیت و سودمندی آن در محیط کسب و کار، امروزه بسیاری از کسب و کارهای اعم از خصوصی، دولتی، انتفاعی و ... بواسطه مزایای موجود در برونسپاری، استراتژی برونسپاری را در تمامی ابعاد سازمانی جزو اهداف کلان خود قرار دادهاند.
سازمان امور مالیاتی نیز به عنوان یکی از سازمانهای دولتی با ساختاری پیچیده برای ارزشآفرینی در سازمان و کسب رضایت ارباب رجوعان در راستای اصل 44 قانون اساسی از فرآیند برونسپاری مستثنی نمیباشد. پس از تحولات سازمانی »برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی؛ طرح جامع مالیاتی، قانون خدمات کشوری، اصل 44 قانون اساسی و جهانیشدن« برونسپاری فرآیندهای سازمان و تغییر و تحولاتی در این جهت، منطبق با سیاستهای بلندمدت و حرکت براساس چشماندازها، استراتژیها و اهداف سازمان شکل گرفته است - عالم تبریز و شایسته، . - 1390
شکلگیری فرآیند برونسپاری در سازمان مالیاتی از جمله مسائلی است که متأثر از عوامل گوناگونو بعضاً متناقض است. این امر لزوم بهرهگیری از الگوهای تصمیمگیری نظاممند و چند معیاره را در این باره بیش از پیش، روشن میکند. روشهایی که تصمیمگیر را توانمند میسازد تا با وزندهی به معیارهای گوناگون، اولویت قطعی گزینههای تصمیم را مشخص کند - قاضیزاده فرد و همکاران، . - 1390 در این راستا در پژوهش حاضر با توجه به پیچیدگی و تنوع فرآیندهای کاری در سازمان امور مالیاتی به بررسی قابلیت برونسپاری فعالیتها و فرآیندهای مالیات ستانی پرداخته شده است و با استفاده از تکنیک دیمتل فازی روابط علت و معلولی بین معیارهای تصمیمگیری مشخص شده است.
.2 چارچوب نظری
.1-2 پیشینه نظری
واژه برونسپاری ریشه در زبان آنگلوساکسون دارد و اختصار کلمات "OUTSIDE" و "RESOURCE" میباشد. برونسپاری اشاره به استفاده از منابع خارجی برای انجام وظایف اجرایی دارد. از دهه 1990، برونسپاری تحت جنبههای متفاوتی هم در محیط آکادمیکی و هم وظایف اجرایی مورد بحث قرار گرفته است - محمودی میمند و همکاران، . - 1389 بر طبق دیکشنری آکسفورد برونسپاری به معنی "عمل یا اقدامی به منظور فراهمآوری کالا یا خدمات به واسطه قراردادی از منابع خارجی" تعریف شده است . - Meng, 2005 -
مفهوم برونسپاری از دو واژه بیرون و سپردن تشکیل شده است. برای تعریف برونسپاری ابتدا باید معنی واژه سپردن و واگذاری کار و حقوق تصمیمگیری به شخص دیگر را بدانیم. عمل سپردن معمولاً به یک گروه بیرونی انجام میشود؛ یعنی نسبت به واحدی که عمل سپردن را انجام میدهد، بیرونی تلقی میشود لذا واژه بیرونی را بهکار میبریم - بیات و همکاران، . - 1395 عمل انتقال برخی از فعالیتهای داخلی و حق تصمیمگیری آن فعالیتها، طی قراردادی به تامینکنندگان بیرونی، را برونسپاری گویند . - Greaver, 1999 -
در واقع برونسپاری عبارت است از واگذاری بخشی از فعالیتهای محوری یا غیرمحوری سازمان بر مبنای تصمیمات اخذ شده، که منجر به کاهش نرخ یکپارچهسازی عمودی میشود. بطور سنتی تامین از بیرون سازمان، برونسپاری نامیده میشود؛ بیرون از سازمان در واقع به معنی کسب ارزش برای سازمان آن هم بدون حضور خود سازمان در فرآیند کسب ارزش است . - Yang et al, 2007 -
برون سپاری یک مسیر بالقوه برای کاهش قیمتها و افزایش انعطاف پذیری است و به شرکت اجازه می دهد بهای ثابت را به هزینه های متغیر تبدیل کند و صرفه جویی در هزینه ها را افزایش دهد . - Ellram, 2008 - برونسپاری دارای تاریخچهای طولانی میباشد. وجود ضربالمثلهایی نظیر "کار را به کاردان سپردن" و یا آیاتی از قرآن مجید مبنی بر گرفتن دایه برای فرزندان و نوزادان مصداقی از برونسپاری است - مهرگان و همکاران، . - 1390
به عنوان یک تجربه مدیریتی، تقریباً حدود 200 سال است که برونسپاری وجود دارد، اما در طی 15 سال گذشته به علت مسایل راهبردی و همچنین هزینه، این روش به صورت فعالیتی مدیریتی و عمومی توسعه یافته است . - Liston et al, 2007 - در واقع شاید بتوان گفت که ایده برونسپاری اولینبار در کتاب "آدام اسمیت" به نام "ثروت ملل" که در سال 1776 انتشار یافته، نمایان شده است . - Meng, 2005 -
آدام اسمیت در جمله معروف خود میگوید:"این اصطلاح درستی است که ارباب دوراندیش یک خانواده هرگز تلاش نمیکند چیزی را در خانه بسازد که میتواند برای وی هزینه بیشتری از خرید آن داشته باشد." - وکیلی، . - 1386 افرادی مانند شاو و فر - 1997 - 1، لاست و هرشم - 1993 - 2 برونسپاری را شکلی از فعالیت پیمانکاری میدانند که قبلاً در شرکت انجام میشده و اکنون انجام آن امور به دیگران واگذار شده است.
