بخشی از مقاله
خلاصه
بررسی مسکن مرتفع امروزی نشان می دهد که حذف فضای باز خصوصی واحد ها، سبب شده تا این آپارتمان ها دریک فرآیند کاهنده در مقایسـه با خانه های حیاط دار، ناقص تصور گردد. به همین دلیل فضاهای باز خصوصی تحت عنوان تراس یا بالکن برای واحدهای مسکونی به وجود آمدنـد اما به دلیل طراحی نادرست ، به عنوان فضایی برای زندگی استفاده نمی شوند و به فضاهایی ناکارآمد مبدل گشته اند.
لذا طراحی فضای باز در ارتفاع و استفاده از آن و کیفیت هایی که باید به نوع آن بخشید تا در تبدیل تراس به حیاط های خصوصی در ارتفاع موفق باشند، باید مورد توجه معماران و طراحان قرار گیرد دراین تحقیق سعی شده است به بررسی الگو های تراس های بزرگ آپارتمانها(حیاط) با توجـه به تاریخچه پیشرفت شکلی حیاط پرداخته شده وعوامل مهمی که تاثیر آنرا بیشتر مینمایند شناسائی شوند.
واژه های کلیدی:آپارتمان، حیاط، زندگی شهری خانه ، آپارتمان ، حیاط ، الگو ، مسکن ،
-1 مقدمه
با توجه به کمبود مسکن و سیاست های اخیر برای تامین آن مطابق الگـوی مصـرف مسـکن در کشـور، فضـای بـاز یـا خانـه از برنامـه طراحـی واحـدهای مسکونی مستقل حذف یا بسیار محدود شده است. از آن جمله می توان به آپارتمان های مسکونی شهرها اشاره کرد که طراحان و معماران فقط جنبه کـار آمدی و زیبایی نما را در طراحی خود مد نظر قرار می دهند و از میزان تاثیر فضای باز چشم پوشی می کنند. با توجه به اهمیت ارتباط بـا طبیعـت و فضـای باز در محیط های مسکونی که تاثیرات مهمی بر کیفیت خانه و ایجاد منظر و همچنین می توان به تاثیرات زیست محیطی اقتصادی و روانـی آن نیـز اشـاره کرد می گذارد می توان حیاط را جزو فضا های جدا ناپذیر از خانه دانست . با توجه به طرح موضوع این تحقیق بـا اسـتفاده از روش کتابخانـه ای و توصـیفی( (Descriptive Method و ازنوع ارزشیابی وموردی وروش تجربی( Experimental Method )انجام شده است.(دیوید وانگ، لیندا گروت )
The 9th Symposium on Advances in Science and Technology (9thSASTech), Mashhad, Iran. 9thSASTech.khi.ac.ir
-2 منشا خانه های حیاط دار
ساختمان های مسکونی مورد بررسی به واسطه وجود فضای بـاز بـدون حصـار دز اطـراف و فقـدان درب خروجـی ، از سـاختمان هـای ردیفـی مرسـوم و همچنین منازل ویلایی ، متمایز میباشد از این نظر می توان به امکان تلفیق آنها در هر سمت و ایجاد مجموعهای با تراکم بالا اشـاره نمـود خانـههـای بـدوی اتالیکا و ساختمان های مسکونی کاملتر به نام دوموس بر اساس مکاشفات حاصل از حفاری ها و مطالعـات باسـتان شناسـی بـه عمـل آمـاده در روم قـدیم . مربوط به شهرهای پپیی و آّر کولانو . از مشهورترین نمونههای شایان ذکر به شمار میآیند
یونان ( 13) رم ( 13) بغداد(( 13
حضور انواع ساختمان انهای مزبور در سرزمینهای دور نظیر هند چین و آمریکا نیز صحت فرضیه روند یکسان ایجاد منازل خصوصی . بـر مبنـای احـداث اولیه دیوار های بیرونی و ساخت متعاقب اتاق ها . گرد فضای داخلی در طی زمان را تایید مینماید. به جز استقرار دیـوارهـای محیطـی در اطـراف فضـای مرکزی ، ارتباط دیگری فی مابین منازل حیاط دار در مورد بررسی و خانههای مربوط به زمانهای خیلی پیش به نظر نمیرسد
هوگو هرینگ ( الگوی (I
اولین پیشنهادات ، در خصوص خانههای تک خانواری جدید در در مورد بررسی ، در ساله 1924 ، به پـروژه یـک طبقـه بـدون پنجـره ارائـه شـده توسـط هوگو هرینگ ، مربوط میشود ( شکل زیر ) تمامی محیط پیرامون ، از نمای یکسانی برخوردار است. تهویه و نور سرویس ها، با استفاده از دریچههای بـاز ، نصب شده در سقفهای شیشهِ صورت می گیرد. راه حل مزبور ، مرهون درک هرینگ از چگونگی عملکرد سهگانه پنجره ، برای تـأمین هـوا، دیـد و نور است بدین معنی که محدوده نشیمن فقط به دیده خارجی و سایر فضاها به تهویه و نور نیاز دارند. هرینگ در سـاله 1928 اصـلاحاتی در نحـو تلفیـق منازل به عمل آورد، بدین ترتیب که ضمن قرار گیری پهنای واحدها به موازات محور خیابان حد فاصله آنها را بـه طـاق شیشـهِ پوشـاند، بنـابر ایـن فضـای باغچه به محیط خصوصیه رو باز و مجزا مبدل گردید محلی که ارتباطی با فضای خارج ندارد .
The 9th Symposium on Advances in Science and Technology (9thSASTech), Mashhad, Iran. 9thSASTech.khi.ac.ir
نمونه ای از خانه هایی با تیژولوژی I شکل ( هوگو هرینگ ) ( 13)
در بخش معماری مدرسه عالیه ساختمان باوهاوس که لدویک هیلبرزایمر و هانس میر به ترتیب کرسی اسـتادی طـرحهـای سـاختمانی و سـمت مـدیر بـه علاوه مسئولیت رشته معماری را به عهد داشتند ، تعدادی از پروژه ها به فرم L طرح گردید طرح منازل معلمین مربـوط بـه پـروژه مدرسـه سـندی کـایی برنو که از ساله 1928 لغایت 1930 به مرحله اجرا رسید و همچنین طرح توسعه یه محل نیمه کشاورزی تـورتن از توابـع منطقـه دسـو کـه در سـاله 1926 توسط گیریپیوس آغاز گردیده بود تحت سرپرستی هانس میر توسط دانشجویان صورت گرفت. در طرح های ارائه شده در ساله 1928 به بعد کـه بخشـی از آنها به مرحله اجرا رسید ، دو نوع ساختمان مسکونی یک طبقه مشاهده گردیده است یکی مشابه طرح های اولیه هرینگ و دیگری به فـرم L کـه یـک باله آن به موازات خیابان است.
طرح منازل معلمین مربوط به پروژه مدرسه سندی ( 13)
لدویک هیلبرزایمر ( الگوی (L
مطالعات مربوط به طرح منازل مسکونی گوشه ای ( ...... شکل ) از سال 1929 توسط لدویک هیلبرزایمر ادامه و تکمیل یافت به میزانی که گسـترش محـل اسکان با توجه به زحمات وی میسر گردید هم زمان با موضوعی که در سالهای اول دهه 1930 مبتنی بر تخصیص زمینهای قابل ساخت به افـراد بیکـار و تأمین مصالح ساختمانی به منظور ساخت منازل توسط آنها در ردیف برنامههای عمومی وین و برلین قرار داشت او به مطالعـه مراحـل گسـترش خانـههـای تک خانواری یک طبقه پرداخت. طرح،بدواً با ایجاد حدعقل امکانات، نظیر نشیمن سرویس و اتاق خواب شکل گرفت که قابلیـت گسـترش آتـی را در طرفین هسته اولیه در امتداد دو بال عمود بر هم دارا بود . بدین نحو زایش طرح .... تحقق یافتپدیدهِ که به طور اجتنـاب نـه پـذیر سـر مشـق پـروژههـای
The 9th Symposium on Advances in Science and Technology (9thSASTech), Mashhad, Iran. 9thSASTech.khi.ac.ir
بعدی گشت . نشیمن و محل خواب در بالها قرار دارند، سرویسها در ناحیه بیرونی کنج احداث میشوند و ناحیـه داخلیـه گوشـه بـه ورودی اختصـاص میاد
هیلبر زایمردر ژانویه 1931 طی مقاله ای مندرج در نشریه باوهاوس شرح مبسوطی پیرامون دلایل و نتایج حاصل از مطالعات خود ، تامین حد عقـل فضـای زندگی در بناهای مسکونی با وجود تبلیغات قبلی در مورد ویلا نتیجه غیر مترقبه حاصل از نظر سنجی پیرامون ( برتـری ویـلا یـا آپارتمـان ) نشـان دهنـده علاقه یک سوم مصاحبه شوندگان به ویلا بوده است در حالی که شماره طرفداران آپارتمان های مسکونی در بردارنـده فضـاهای مناسـب داخلـی بـه بـه حدود دوسوم میرسید
گسترش تئوریهای هیلبر زایمر
نتیجه بارز مقاله هیلبرزایمر نمایانگر عدم وجود ارتباط فی مابین منازل مسکونی گوشـهای و خانـههـای حیـاط دار قـدیمی مرسـوم در شـرایط گونـاگون جغرافیایی بوده است . هلبرزایمر با تمرکز بر روی مطالعه ساختمانهای اجرا شده در فاصله زمانی دو جنگ جهانی احداث ساختمانهای ...... شـکل را در قالب خانه های ردیفی پیشنهاد نمود. او در نمونه جدید مسکن بهترین حالت جهت یابی را پای ریـزی نمـود، بـر اسـاس نظـر او نیمسـاز زاویـه داخلـی گوشه، متوجه جنوب می باشد به نحوی که اتاق خواب در جنوب شرقی و اتاق نشیمن در سمت جنوب غربی واقع میگردد. وی طرح های معینـی را ارائـه نمود که از نظر دارا بودن فضاهای متعدد داخلی ، متمایز بودند. در برخی از طرح ها تعدادی از فضاهای داخلـی بـه طـرف بیـرون بـاز مـیشـدند یـا اینکـه برخی دیگر از طرح ها در بردارنده حیاط ورودی بودند
پلان L شکل طراحی شده توسط لودویک هیلبر زایمر
میس وندروهه
میس وندروهه پس از احراز سمت ریاست باوهاوس در ساله 1930 نیز به مدت چندین سال مطالعات خود را بر روی پروژه خانههای یک طبقـه ادامـه داد در طرح وی دیوار های پیرامون زمین ساختمان را در مقابل زوایای دیده خیابان محافظت مینمایند، دور تا دور بنا را جدارههای شیشه ای بـزرگ میپوشـاند و برای ایجاد شفافیت در فضاها داخل ساختمان فاقد پارتیشن بندی است . پیشنهاد ایجاد و استفاده از منازل مزبور به صـورت انبـوه در آن زمـان نـا ممکـن بود، در این گونه منازل ایجاد بنا با ابعاد قابل توجه همراه با استفاده حد عقل از فضا میباشد، و از این بابت از راستای اهداف مـورد نظـر در تحقیـق منـازل L شکل فاصله می گیرد. منازل مورد اشاره به هیچ وجه در رده منازل لوکس قرار ندارند و کاربرد المانهای سـاده تـر بـه کـاهش هرچـه بیشـتره هزینـههـا می انجامد . اختصاص فضای خالی بیشتر به محل سکونت برای ایجاد احساس آزادی حرکت و عمل در محیط زندگی از دیگر ویژگـیهـای طـرح مـورد بررسی میباشد.
The 9th Symposium on Advances in Science and Technology (9thSASTech), Mashhad, Iran. 9thSASTech.khi.ac.ir
پلان طراحی شده توسط میس وندروهه
گسترش خانههای حیاط دار طی سالهای 1950 الی ) 1960 الگوی (Z
امر تحقیق در باره ساختمان های L شکل در زمان قبل از جنگ به طور پراکنده و به ندرت انجام میشـد و فعالیـت در زمینـه خانـههـای حیـاط دار بـه دو نمونه طرح های ساخته شده توسط آنتون برنر استاد معماری مدرسه باوهاوس مربوط به مجتمعهای مسکونی وین و پروژهای ارائه شـده بـه وسـیله اویـوا کالیو در مسابقه خانه سازی مراکش و همچنین نمونه انجام یافته توسط هیلدینگ اکل اوند محدود میگردید و در بر دارنده منـازل یـک طبقـه بـود کـه برای محدود نمودنِ میزان دید اعضا بیرون به درون حیاط به انجام تغیرات در آرایش فضاها در پلان مبادرت می شد. در فاصله سالهای 1950 الـی 1960 فراوانی نمونههای ساختمانی پیشنهادی مزبور افزایش یافت که به کاربرد آنها در پروژههای عمومی منجر شد
طرح خانه های حیاط دار ( هیلدینگ اکل اوند )
واحد تحقیقات معماری ادین برگ یک مرکز دانشگاهی بررسی و طرح ساختمانهای مسکونی ، مطالعات خود را از سال 1960 بر روی انواع خانـههـا بـه تو طور بی وقفه و منظم متمرکز نمود. مرکز مزبوربدواً فعالیت اجرایی خود را در قالب 45 منزل آزمایشی در منطقه پرسن پارس در اسکاتلند آغـاز نمـود سپس با انتشار نتایج حاصل از پرسش نامه هایی که توسط متقاضیان مسکن تکمیل شده بود در ساله 1965 بر اساس طرح ارائه شده توسط اسـتیل و شـرکا نمونه ...... مبادرت به اجرای خانههای حیاط دار نمود. نمونه اخیر امکان پیش بینی خانههای بـه فـرم .... در بردارنـده دو قسـمت بـاز و خـالی را فـراهم نمود که با گسترش حیاط ورودی در خانههای ..... شکل پدید می اید.
پلان U شکل و حیاط مسدود ، جرن اتزن
The 9th Symposium on Advances in Science and Technology (9thSASTech), Mashhad, Iran. 9thSASTech.khi.ac.ir
سایر مطالعات انجام یافته بر روی منازل U شکل ، مرهون کوششهای جرن اتزن است که در مسابقه معماری ساله 1953 دانمارک بـا ارائـه طـرح پـروژه مسکونی خود دارای حیاط 4 ضلعی طویل و قابل گسترش تا حد کاملا مسدود مقام اول را کسب نمود. چنان طرحـی بـه دلیـل کـاربرد انحصـاری آن در منازل بسیار بزرگ و همچنین دشواریه اختصاص فضاها در محدوده قابل پذیرش به منظور ایجاد گردشی روان و ممانعت از تداخل در ما بقیه قسمتهـای محل زندگی ، چندان مورد استقبال مواجه نشد. جیمز استرلینگ در ساله 1969 مجددا ایده مزبور را در مسابقه معماری ONA پرو برای ایجاد خانـههـای بزرگ به منظور حل مساله مسکن خانواده های پر جمعیت پیشنهاد نمود که عملی نگردید. در برخی موارد که تعداد سرویسهـای مـورد لـزوم بـالا بـود و آرایش استقرار آنها به نحوی است که تمامی بال را به خود اختصاص میدهند ساختمانهایی به فرم Uاجـرا گردیـد. تعـدادی از خانـههـای U شـکل در ساله 1958 در منطقه هانزا در برلین توسط ادوارد لدویک ساخته شد و چند تای دیگر بین سالهای 1960 و 1962 مطابق نمونه زیـر در کـارلز روهـه و نیـز در ساله 1963 در تایپولا احداث گردید
نمونه ای از منازل U شکل ( 13)
خانههای دارای حیاط خطی
این گونه حیاط ها که جدیدترین دستآورد سرگی کرمایف میباشد طی تحقیقات او در سالهای 1953 الی 1962 انجام شد کـه در ایـن گونـه خانـههـا از حیاط به عنوانه عایق صوت استفاده میشود و با وجود فاصله فیزیکی ارتباط بصری با دیوارهای شیشهای بزرگ تامین میشود
نمومه ای از منازل حیاط خطی ( 13)
حیاط در ارتفاع
مطالعات کاندیلی ژوزیک و وود از اوایل سال های 1950 با ارائه پیشنهاداتی در مورد کشور های مسـلمان نشـین خـود را از سـایر پـروژه هـای مسـکونی متمایز ساختند . مطالعات مزبور در راستای ترکیب ساختمان های حیـاط دار و کوشـش در حفـظ مشخصـه هـای فرهنگـی بـه منظـور ایجـاد پـروژه هـای مسکونی توده ای قرار دارند. نمونه ای از پیشنهادات را می توان در پروژه اجرا شده در منطقه سانترال در کازابلانکا شکل پایین با ترکیب منازل حیاط دار
