بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش به منظور بررسی اثرات فضاهای باز مجموعه های مسکونی بر محیط اطراف آنها میباشد. پیشینه پژوهش در طراحی محیط نشان میدهدکه ویژگیهای کالبدی فضاهای باز مسکونی میتواند بر میزان مطلوبیت آنها تأثیرگذار باشد و کیفیت زندگی اجتماعی سا کنین را تحت تأثیر قرار دهد. یافته ها و بررسی های بعمل آمده از بسیاری فضاهای باز مجموعه های مسکونی نشان میدهد که تفاوت بخصوصی بین الگوهای انعطاف پذیری و خوانایی طرحها وجود ندارد ولی در بحث کیفیت بصری طرح، تفاوت بالقوه و معناداری در بین سه مورد فوق وجود دارد.
بطور کلی ساکنین بسیاری از مجموعه های مسکونی فضای باز محل زندگی خود را پاسخگوی نیازها ی خود نمیدانند.در اصل ممکن است بدلیل نوع ساخت مجموعه های مسکونی و توجه بیشتر سازندگان و طراحان به جنبه های مادی و همچنین کم کردن هزینه های ساخت کمتر به مقوله کیفیت محیط پیرامون و فضاهای باز و جمعی مجموعه های مسکونی توجه گردد.با طراحی فضاهای باز معنا گرا که به مقوله کیفیت و توجه به نیازهای ساکنین میپردازند میتوان تاثیرات مطلوبی را بر روی محیط اطراف و استفاده کنندگان و ساکنین اینگونه مجموعه ها بوجود آورد.
مقدمه
گرچه، احداث شهرهای جدید به عنوان برنامه ای در جهت تحقق بخشی سیاست دولت ها در عرصه کالبدی سابقه ای طولانی دارد، با این حال، توسعه گسترده آنها در قرن بیستم و بویژه پس از جنگ جهانی دوم به کشور انگلستان برمی گردد. بروز انقلاب صنعتی، تمرکز جمعیت و صنایع در شهرها، منجر به کمبود مسکن، نیاز به جابجایی جمعیت و صنایع از شهرهای بزرگ به شهرهای کوچک و سکونتگاه های شهری جدید شد
توسعه رسمی شهرهای جدید در ایران، در سال 1364 ، آغاز گشت و وزارت مسکن و شهرسازی به عنوان مسؤول مستقیم سیاست گذاری و مجری این مقوله مهم تعیین شد. پس از گذشت نزدیک به سه دهه از آن تاریخ 14شهر جدید به مرحله جذب جمعیت رسیده و 11 شهر جدید دیگر در مرحله مطالعه و اجرای مقدماتی طرح می باشند
با این حال، باید دانست که اغلب شهرهای جدید کشور در مرحله جمعیت پذیری، با مسائل و مشکلات متعددی مواجه می باشند. بیشتر مجموعه های مسکونی شهرهای جدید، صرفنظر از ناچیز بودن اشتغال، درآمد و زیرساخت های شهری، فاقد فضاها، امکانات، خدمات و تجهیزات شهری مناسب برای تامین نیازهای روزانه و ضروری هستند. سکنه، معمولا با تحمل فشارهای روحی، جسمی و اجتماعی برای تامین نیازهای خویش به شهرهای همجوار رجوع می کنند. این در حالی است که در اثر بکارگیری سیاست انبوه سازی وکوچک سازی در جوامع شهری بزرگ، مسکن سنتی یا کلاسیک معنا و مفهوم خود را از دست داده و به دنبال کاهش عملکردها، بیش از هر چیز به یک سرپناه تقلیل می یابدو مجتمع های مسکونی بدون تامین عناصر و فعالیت های مکمل، گسترش می یابندو با تعبیر معماری و شهرسازی به مثابه خانه سازی، خدمات و امکانات و همینطور کیفیت فضاهای جدید نادیده انگاشته می شود
گرچه این واقعیت برای آن دسته از افرادیکه در اثر فشارهای اقتصادی عمدتا به تامین نیازهای اولیه خویش اندیشیده و دانسته یا نادانسته نیازهای اجتماعی و فرهنگی را تبعی تلقی می کنند، ممکن است چندان مسئله حادی نباشد، لیکن با گذشت زمان و تامین مشکل سرپناه به یک مسئله اساسی در عرصه زیست - اجتماعی منجر می گردد
توجه به پیشینه تحقیق در مطالعات محیطی، کیفیت فضای باز میان بلوکه را در مجموعه های مسکونی، که به آن محیط بیرونی گفته می شود، با مطلوبیت طرحهای مسکونی و رضایتمندی سا کنین آنها رابطه دارد. در این تحقیق، پاسخدهی محیطی یکی از عوامل تأثیرگذار بر مطلوبیت محیطی در نظر گرفته شده است، که می تواند کیفیت زندگی و رضایتمندی سا کنین مجموعه های مسکونی را تحت تأثیر قرار دهد. در پیشینه مطالعات محیطی، ادعا شده است که قابلیت اثرگذاری هر محیط، با وجوه طراحی آن در ارتباط است، به گونه ای که این اثرگذاریها رضایت و کیفیت زندگی کاربران را تحت تأثیر قرار می دهد
هدف این تحقیق، بررسی تأثیر فضاهای باز مجموعه های مسکونی بر محیط اطراف آن ومیزان اثر بخشی آن میباشد.بنابراین، پرسش اصلی این است که آیا اقسام مختلف فضاهای بازمجموعه های مسکونی میتوانند تاثیرات متفاوتی بر خود مجموعه و یا حتی فضاهای پیرامون آن داشته باشند روش تحقیق بصورت کیفی و مطالعات کتابخانه ای میباشد.
-1 کارکردهای محیط های مسکونی
بر اساس اصول مطالعات محیطی بین کیفیت و نوع فضاهای داخلی بناها با محیط و فضای بیرونی از آن ارتباط مستقیم و تاثیر گذاری وجود دارد و میزان این کیفیت و ارتباط به نوع طرح فضای بیرونی بستگی دارد. در این زمینه گل معتقد است که از طریق طرح ریزی ،میتوان بر نوع الگوهای فعالیت های رایج در فضاهای بیرونی تأثیر گذاشت.از طریق همین اثر بخشی فضاهای بیرونی است که میتوان نوعی ارتباط و پویایی در محیط داخلی متاثر از فضای بیرونی ایجاد نمود.
-1-1 کارکرد فضاهای بیرونی
اولین وظیفه فضاهای بیرونی در مجموعه های مسکونی بیان و پاسخگویی به کارکردها میباشد زیرا فضاهای بیرونی به گونه ای طراحی میشوند تا بیانگر نوعی فعالیت خاص در آن محیط باشند بر اساس نظر گل از اصول اساسی تبدیل یک فضای مسکونی به محیطی زیبا و اثر گذار ایجاد ارتباط مستقیم با فضای بیرونی آن میباشد که بر این اساس نوعی پویایی و حس تعلق خاطر را در استفاده کنندگان آن بوجود میاورد فضاهای باز، بستری برای بیان فرهنگ عمومی و توسعه زندگی اجتماعی بوده و اعتقادات شخصی و ارزش های عمومی کاربران را انعکاس میدهد . - 2003 Francis, - بررسی محیط های بیرونی و نوع تاثیرات آنها بر نوع و میزان کیفیت وپایداری زندگی اجتماعی مردم در عصر حاضر تاثیر بسزایی دارد .
- گل 138، - 3 در کتاب زندگی در فضای میان ساختمان ها بیان میکند که با بکارگیری روش طراحی محیطی و با در نظر گرفتن برخی از محدودیت های موجود درمنطقه از جمله محدودیتهای اقلیمی و اجتماعی میتوان برتعداد استفاده کنندگان از محیط، و پایداری فعالیتها و بسط آنها اثر گذاشت بر این اساس ایشان فعالیتهای انجام گرفته در فضاهای بیرونی را بر اصول زیر طبقه بندی کرده
