بخشی از مقاله
چکیده
چچم ( ( Lolium از تیره Poaceae داراي 6 گونه در ایران است که در زیستگاههاي مختلف پراکنده اند. این تحقیق در مورد علفهرز Lolium perenne در استان مازندران در طی سالهاي 1386 -87 صورت گرفته است. در این تحقیق پراکنش جغرافیایی، گونههاي گیاهی همراه، فنولوژي، ویژگیهاي فیزیکوشیمیایی خاك، بررسیهاي اقلیمی و سایر فاکتورهاي موثر بر پراکنش این گونه اعم از تغییرات ارتفاعی مورد بررسی قرار گرفتند. تحقیقات در 9 زیستگاه انتخابی اکولوژیکی از استان مازندران در نظر گرفته شد ( بهشهر، بابل و رامسر و ...). نتایج بررسیها حاکی از آنست که L.perenne در برخی ایستگاهها حضور داشته و دامنه پراکنش آن از ارتفاع ) -22 در بابلسر) آغاز و تا ارتفاع ) 1700 در ارتفاعات گلوگاه) است. همچنین درصد حضور این گونه در مناطق پایین دست مازندران نسبت به ارتفاعات بیشتر است. این گیاه در نواحی داراي اقلیمهاي مرطوب و نیمه مرطوب، کوهستانی و مدیترانه اي سرد حضور دارد. برخی از گونههاي همراه با آن به طور مشترك در اکثر نواحی دیده شده که مهمترین آنها عبارتند از : Aegilops crassa, ، Hyperium perforatum ، Medicago lupulina، Poa annua ، Cynodon dactylon ، .Artemisia annua , Trifolium repense در بررسی فنولوژي، زمان آغاز دوره رویشی، مرحله تشکیل سنبله، مرحله گلدهی و تشکیل بذر آن در نواحی پایین دست و بالا دست تعیین شد.
واژههاي کلیدي: علفهرز ، چچم دائمی، پراکنش جغرافیایی.
مقدمه
علفهاي هرز براي جذب آب ، مواد غذایی ونور با گیاهان زراعی و باغی رقابت کرده وموجب کاهش کمیت وکیفیت محصول وگاها سبب افزایش خسارت توسط آفات وبیماریها میگردند. شرایط خاص وویژه آب وهوایی حاکم بر مناطق شمالی کشور سبب گردید تا علفهاي هرز از تنوع وتراکم بالایی برخوردار بوده و در این میان یکی از مهمترین علفهاي هرز این استان گونه چچم دائمیمی باشد.| جنس ( ( Lolium L. متعلق به قبیله Poeae و زیرخانواده Pooideae از خانواده گرامینهمی باشد که در دنیا 8 گونه دارد . این جنس در ایران داراي 6 گونه است که در مازندران ، همدان ، جنوب ، جنوب شرقی ، شمال شرقی ، آذربایجان ، تهران و اطراف آن و گیلانمی رویند . در فلورایرانیکا 4 گونه از آن در استان مازندران معرفی شده است که عبارتند از :
061 بیولوژي علفهايهرز
L.rigidum Gaudin L.temulentum L. ، L.persicum Boiss & Hohen ، L.perenne L.
شایان ذکر است که گونه Lolium perenne یا چچم دائمی گیاهی است که در کنار جویها ، جادهها ، منازل و یونجه زارها فراوان دیدهمی شود ومی تواند بعد از مدتی یونجه را از رشد باز دارد. چچم دائمی در منازل و پارکها و زمینهاي ورزش به عنوان چمن کاشتهمی شود. این گیاه با ارزش از نظر چرا و علوفه انباري ، ایجاد چراگاه و مرتع خوبیمی کند . و از جنبه تولید علوفه در شرایط محیط هاي معتدله در سراسر جهان ارزش اقتصادي دارند L.perenne. یک گیاه چند ساله است .
مواد و روش ها
مطالعه بر روي پراکنش این گونه بر اساس عملیات میدانی ، مشاهده مستقیم جمعیتهاي گوناگون و جمع آوريهاي گسترده از ارتفاعات مختلف که توسط مولفین در سالهاي 1386-87 صورت گرفته استمی باشد .براي ارزیابی عوامل اکولوژیکی در استان مازندران ، این منطقه به دو ناحیه مرتفع و پایین دست تقسیم شد و از هر منطقه تعدادي زیستگاه که حتی الامکان بازتاب و الگویی از واقعیت انتشار و رشد و نمو جنس Lolium در طبیعت باشد ،انتخاب شد .
نوع اقلیم با توجه به روش آمبرژه ارزیابی شد .در هر زیستگاه یک نمونه خاك از عمق 0 تا 20سانتی متر برداشته شد و pH ، هدایت الکتریکی ، نوع بافت خاك و میزان کربن آلی خاك در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت . مراحل فنولوژي این گیاه ، با توجه به مشاهدات و عملیات صحرایی در برخی زیستگاهها تعیین شد . تعداد 10 پایه در هر یک از مناطق مورد بررسی این گونه بصورت تصادفی انتخاب و مراحل مختلف فنولوژي آن تعیین شد .
