بخشی از مقاله
چکیده
تعهد سازمانی یک نگرش مهم شغلی و سازمانی است که در طول سالهای گذشته مورد علاقه بسیاری از محققان رشتههای رفتار سازمانی و روانشناسیخصوصاً روانشناسی اجتماعی بوده است. هدف این پژوهش بررسی تاثیر رضایت شغلی بر روی تعهد سازمانی کارکنان بیمارستان امام سجاد(ع) رامسر است. تحقیق حاضر بر اساس هدف از نوع کاربردی و بر اساس ماهیت و نحوه گردآوری داده ها از نوع توصیفی همبستگی است. جامعه مورد مطالعه این تحقیق کلیه کارکنان بیمارستان امام سجاد(ع) رامسر بود که یک نمونه 226 از آنها انتخاب گردید. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بود. پایایی این پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ و با مقدار 0/873 مورد تایید قرار گرفت. دادههای گردآوری شده با استفاده نرم افزار SPSS21 و AMOS تجزیه و تحلیل گردید. یافتههای مطالعه نشان دادند که برازش مدل پیشنهادی مناسب است و رضایت شغلی بر تعهد سازمانی تأثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین تأثیر معنادار رضایت شغلی بر روی ابعاد تعهد سازمانی (تعهد عاطفی، هنجاری، مستمر) نیز تأیید گردید.
واژههای کلیدی: رضایت شغلی، تعهد سازمانی، بیمارستان امام سجاد(ع) رامسر.
The effect of job satisfaction on organizational commitment Imam Sajjad Hospital staff of Ramsar
Abstract Organizational commitment and organizational work is an important attitude during the last years the interest of many researchers in the field of organizational behavior and psychology, social psychology has been specifically. The aim of this study was The effect of job satisfaction on organizational commitment Imam Sajjad Hospital staff of Ramsar. The present study, based on objective and based on the nature of the application, and how to collect data cross correlation. The population of this research, staff on Imam Sajjad Hospital of Ramsar, a sample of 226 subjects were examined. The questioner was. The reliability of the questionnaire, the Cronbach's
alpha, was approved by the 0/873 Data were collected using software SPSS21 and AMOS, were analyzed. Study
findings showed that the proposed model is significantly positive effect on organizational commitment and job satisfaction. Also significant impact on dimensions of job satisfaction and organizational commitment (affective
commitment, normative, continuous) was confirmed.
Keywords: Job satisfaction, organizational commitment, Imam Sajjad Hospital of Ramsar.
-1 مقدمه
تعهد سازمانی یک نگرش مهم شغلی و سازمانی است که در طول سالهای گذشته مورد علاقه بسیاری از محققان رشتههای رفتار سازمانی و روانشناسی خصوصاً روانشناسی اجتماعی بوده است (رکنی نژاد، .(1386 این نگرش در طول سه دهه گذشته دستخوش تغییراتی شده است که شاید عمده ترین این تغییر در قلمرو مربوط به نگرش چند بعدی به این مفهوم تا نگرش یک بعدی به آن بوده است (رکنی نژاد، .(1386 باتوجه به تحولات اخیر در حیطه کسب و کار از جمله کوچک سازیها و ادغامهای شرکتها در یکدیگر عده ای از صاحبنظران را بر آن داشته تا اظهار کنند که اثر تعهد سازمانی بر دیگر متغیرهای مهم در حوزه مدیریت از جمله ترک شغل، غیبت و عملکرد کاهش یافته است و به همین جهت بــررسی آن بی مورد است (ساغروانی ،.(25 :1388 اما عدهای دیگر از محققان این دیدگاه را نپذیرفته و معتقدند که تعهد سازمانی اهمیت خود را از دست نداده است و همچنان می تواند مورد توجه قرار گیرد (فرهنگی، .(76 :1384 با توجه به برخی اختلاف نظرها درباره میزان تاثیر تعهد سازمانی بر رفتار کارکنان در سازمان، بررسی موضوع میزان تعهد سازمانی کارکنان بیمارستان امام سجاد(ع) رامسر برای مدیران این سازمان ضروری به نظر میرسد. (سلاجقه،(1380
1
مهمترین عوامل موثر بر ایجاد و حفظ تعهد سازمانی مدیران سطوح مختلف را در قالب 3 متغیر رضایت شغلی، عوامل بهداشتی و وجود عوامل محیطی دستهبندی و سپس ارتباط آنها را با تعهد سازمانی مورد آزمون قرارداد. یافتههای تحقیق وی نشان داد که بین میزان رضایت شغلی ، عوامل نگهدارنده بهداشتی و وجود عوامل محیطی از یک طرف و میزان تعهد سازمان مدیران از طرف دیگر رابطه خطی مثبت وجود دارد. بین میزان رضایت شغلی و میزان تعهد سازمانی رابطه معناداری وجود دارد. از اینرو با توجه به اهمیت بررسی تعهد سازمانی و عوامل موثر بر آن در این مطالعه رابطه بین رضایت شغلی و تعهد سازمانی در بین کارکنان بیمارستان امام سجاد(ع) رامسر بررسی میگردد.
-2 بیان مسأله تحقیق
امروزه از نیروی انسانی به عنوان یکی از مهمترین منابع سازمانی یاد میشود که در دستیابی به بهرهوری در سازمان و در نهایت، در کل جامعه نقش محوری بر عهده دارد. از این رو آگاهی از مفاهیم و سازههای مربوط به نیروی انسانی ضروری به نظر میرسد .(Chandan, 1997) یکی از عمدهترین مفاهیمی که از یک سو تلاشهای نظری و بنیادی بسیاری را به خود معطوف داشته و از سوی دیگر در تمامی سطوح مدیریت و منابع نیروی انسانی سازمانها اهمیت یافته است، رضایت شغلی1 کارکنان است .(lowson and shen, 1998) اهمیت توجه به رضایت شغلی دلایل فراوانی دارد. اسپکتور از جنبه کرامت انسانی به موضوع مینگرد و یاداور میشود کارکنان حق دارند که مورد رفتار احترامآمیز قرار گیرند .(Spector, 1997) از جنبه مطلوبیت، رضایت شغلی روی رفتار افراد اثر میگذارد، این رفتار نیز روی کارکرد سازمان تأثیر میگذارد. بهرهوری، غیبت و ترک خدمت، کنارهگیری، تأخیر در کار، تحلیل رفتگی شغلی، سلامت جسمی و روانی، تعهد سازمانی و رضایت از زندگی تحت تأثیر رضایت شغلی قرار دارد ( Spector, 1997;
.(robbins, 2002; adeyinka, 2007
اسپکتور معتقد است که رضایت شغلی نگرشی است که چگونگی احساس مردم را نسبت به مشاغلشان به طور کلی و یا نسبت به حیطههای مختلف آن نشان میدهد .(Spector, 1997) براساس تعریف لوتانز رضایت شغلی شامل ادراک فرد از برآورده شدن انتظارش از شغل تلقی میشود ( Luthans, .(2002 در واقع، عکسالعملها و پاسخهایی که سازمان در مقابل درخواستهایی کارکنان فراهم میآورد، احساس مثبت یا منفی کارکنان نسبت به شغل خود (رضایت یا نارضایتی شغلی) را به وجود میآورد. بنابراین، رضایت شغلی، نشاندهندهی رابطهی توقعات کارکنان با پاداشهایی است که سازمان فراهم میآورد .(willem, 2002) اسمیت، کندال و هالین2 پنج بعد شغل را که میتوانند معرف خصوصیات برجسته رضایت شغلی باشند، بیان میکنند که عبارتند از: رضایت از کار (قلمرو وظایفی که فرد انجام میدهد جالب باشد و فرصتهایی برای آموزش و یادگیری فراهم میکند)، رضایت از مافوق (توانایی فنی و مدیریتی مدیران و ملاحظاتی که آنان برای علایق کارکنان از خود نشان میدهند)، رضایت از همکاران ( میزان صلاحیت فنی و حمایتی که همکاران از خود نشان میدهند)، رضایت از ترفیع (دسترسی به فرصتهای واقعی برای پیشرفت)، و رضایت از حقوق (میزان حقوق دریافتی، برابری ادراکی در مورد حقوق و روش پرداختی به کارکنان) (حسین زاده و صائمیان، .(2002 یکی از پیامدهای مهم رضایت شغلی، تعهد سازمانی عنوان شده است بنابراین، پس از رضایت شغلی، دومین متغیر مهم نگرش شغلی که توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود معطوف داشته، تعهد سازمانی3 است .(Allen, 2007) شواهد پژوهشی بیانگر این است که تعهد سازمانی یکی از عوامل مؤثر و پیشبینیکننده قوی برای رفتار سازمانی بوده و از سوی دیگر در اثربخشی سازمانی نقش مؤثری دارد .(Dee et al, 2006) به اعتقاد پری4 اگر سازمان بخواهد با برخوداری از رسالتی روشن، راهبردهایی مطلوب، ساختارهای سازمانی کارآمد و طراحی شغلی مناسب، به طور کامل به هدف خود دست یابد، نیازمند نیروی انسانی توانمند و متعهد به سازمان است (رضائیان، .(2007 مدیران سازمانها بایستی سطح تعهد سازمانی کارکنان خود را افزایش دهند. چرا که تعهد سازمانی با پیامدهایی از قبیل رضایت شغلی، حضور، رفتار سازمانی فرا اجتماعی5 و عملکرد شغلی رابطه مثبت و با تمایل به ترک شغل رابطه منفی دارد (فرهنگی، (18 :2003 و میتواند به عنوان یک شاخص مهم، جهت تأثیر اثربخشی کارکنان یک سازمان باشد .(Chow and Holden, 1997) تعهد سازمانی، نگرش مثبت یا منفی افراد نسبت به کل سازمان (نه شغل) است که در آن مشغول کارند .(Allen, 2007) مودی، پورتور و استیرز6، تعهد سازمانی را عبارت از تعیین هویت شدن با یک سازمان میدانند که شامل یک باور قوی و پذیرش اهداف و ارزشهای یک سازمان، میل به صرف تلاش قابل ملاحظه به خاطر سازمان و آرزوی شدید برای ماندن در عضویت سازمان میشود .(Kaneshiro, 2008)
تاکنون چند رویکرد اصلی نگرشی،رفتاری، هنجاری و چند بعدی در مفهوم سازی وتبیین تعهد سازمانی مورد توجه بوده است. اما رویکرد جدید به تعهد سازمانی، رویکرد چند بعدی است. یکی از مدلهای چند بعدی که پذیرش عام یافته و در پژوهشهای سازمانی دهههای اخیر مورد استفاده قرار گرفته است مدل سه بعدی آلن و مییر میباشد (فرهنگی، .(4 :2003 به اعتقاد آلن و مییر تعهد سازمانی، حالتی روانی است که بیانگر نوعی تمایل، نیاز و احترام به منظور ادامه اشتغال در سازمان، و در بر گیرنده تعهد عاطفی، تعهد مستمر و تعهد هنجاری است » .(Allen and Meyer, 1991)تعهد
1 Job Satisfaction 2 Smith, Kendall & Hullin 3 Organizational Commitment 4 Perry
5 Meta Social Organization Behavior 6 Mowdy, Porter & Steers
2
عاطفی« به وابستگی احساسی فرد در سازمان اشاره دارد، »تعهد مستمر« مربوط به تمایل باقی مانده در سازمان به خاطر هزینههای ترک سازمان یا پاداشهای ناشی از ماندن در آن میشود و سرانجام »تعهد هنجاری« احساس تکلیف به باقی ماندن به عنوان یک عضو سازمان را منعکس میکند .(Chang et al, 2007) در تجزیه و تحلیل عوامل مؤثر بر موفقیت سازمان، تعهد سازمانی متغیر مهمی است. این متغیر مهم تحت تأثیر عوامل متعددی قرار گرفته است و سازمانها میتوانند با آگاهی از مفهوم تعهد سازمانی و شناخت عوامل مؤثر بر آن و بهینهسازی آنها، تعهد کارکنان و در نتیجه عملکرد خود را بهبود بخشند. ماتیو و زاجاک1 عوامل تأثیر گذار بر تعهد سازمانی را شامل ویژگیهای شخصیتی، خصوصیت فرد، خصوصیت شغلی، روابط گروهی و روابط با رهبران سازمان، ویژگیهای سازمانی و وضعیت نقش برشمردهاند .(Khanka, 2010) شواهد پژوهشی مبین آن است که عوامل فردی، شغلی، سازمانی و فراسازمانی بر تعهد سازمانی مؤثرند از جمله، رضایت شغلی بر تعهد سازمانی کارکنان تأثیر زیادی دارد ( Tezeng, .(2002 مطالعه حاضر به منظور تعیین رابطه رضایت شغلی با تعهد سازمانی کارکنان بیمارستان امام سجاد(ع) رامسر طراحی شده است.
-3 پیشینه تحقیق
-1-3 پیشینه داخلی
حسینی زاده (1379) عوامل مؤثر بر رضایت شغلی کارمندان دانشگاه تربیت مدرس را بررسی کرد. نتایج تحقیق او نشان داد که مشخصات فردی در نحوه پاسخگویی به سؤالات پرسشنامه تاثیر ندارد و به عبارت دیگر، کارمندان، خصوصیات فردی متفاوتی دارند، اما دیدگاه ها و اندیشههایشان مشترک است و عواملی که به رضایت یا عدم رضایت شغلی منجر می شود، در آنان تاثیر یکسانی دارد. تفرشی و دریابگیان (1390)، به بررسی رابطه بین رضایت شغلی، تعهد سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان یک شرکت نیمه خصوصی در استان هرمزگان پرداختند. نتایج این پژوهش نشان داد که ارتباط بین رضایت شغلی و تعهد سازمانی، رضایت شغلی و رفتار شهروندی، تعهد سازمانی و رفتار شهروندی معنادار است. همچنین بین رضایت شغلی و تعهد سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی نیز رابطهی چندگانه دارد که رضایت شغلی و تعهد سازمانی 21 درصد از واریانس رفتار شهروندی را پیشبینی میکنند. امین بیدختی و صالحپور (2007)، رابطه رضایتمندی شغلی و تعهد سازمانی را در کارکنان آموزش و پرورش شهر مشهد مورد بررسی قرار داند. براساس نتایج رضایت از نوع کار، رضایت از حقوق و مزایا و سپس رضایت از همکاران بیشترین تأثیر را بر تعهد سازمانی دارند. رستمی و همکاران (2009)، در پژوهشی به تبیین رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه تهران براساس ابعاد شخصیت، تعهد سازمانی و رضایت شغلی آنان پرداختند. نتایج نشان داد، رابطه رفتار شهروندی سازمانی با رضایت شغلی و ابعاد آن (ماهیت کار، شناسایی، موفقیت و مسئولیت)، تعهد سازمانی و مؤلفههای آن رابطه منفی معناداری دارد. تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی نشان داد که مؤلفه مسئولیت از رضایت شغلی، تعهد عاطفی از تعهد سازمانی و ابعاد وظیفه شناسی، سازش پذیری و گشودگی از شخصیت،رفتار شهروندی سازمانی را پیشبینی میکنند. شاکرینیا و نبوی (2010)، در پژوهشی نشان دادند رضایت شغلی و تعهد سازمانی در کارکنان پلیس راه و راهور استان گیلان بیشتر از حمایت سازمانی ادراک شده است. همچنین بین حمایت سازمانی، رضایت شغلی و تعهد سازمانی آنها، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. رضایت شغلی کارکنان تعهد سازمانی آنها را پیشبینی میکرد. کارکنان به لحاظ حمایت سازمانی و تعهد سازمانی و رضایت شغلی با یکدیگر تفاوت معناداری داشتند. امیرزاده و اردستانی (2011)، در پژوهشی به عوامل اثرگذار بر رضایت شغلی در کارمندان منطقه 2 تهران پرداختند. نتایج نشان داد که ارتباطات بین فردی و دستمزد و مزایا، بیشترین تأثیر را بر رضایت شغلی داشته اند.
-2-3 پیشینه خارجی
راس و مکنلی((1995، رابطه بین تعهد سازمانی و رضایت شغلی را با استفاده از تعدیل کنندههای تجربه، جنسیت، و عملکرد مورد مطالعه قرار دادند و نتیجه گرفتند که بین رضایت شغلی و تعهد سازمانی رابطه وجود دارد. سیکورسکا-سیمونز ، در تحقیق خود رضایت شغلی، فرهنگ سازمانی و تحصیل پیشبینی کنندههای قوی تعهد سازمانی هستند و بر روی هم 58 درصد از واریانس تعهد سازمانی را تبیین میکنند. سطوح بالای تعهد سازمانی با ادراکات بسیار مطلوب کارکنان از فرهنگ سازمانی و رضایت شغلی بالا همراه است(.(Sikorska-Simmons, 2005 ویلیامز (2005)، در پژوهشی رابطه تعهد سازمانی کارکنان پرستاری را با برخی از شاخصهای عملکرد کارکنان مورد بررسی قرار داد. نتایج پژوهش وی نشان داد تعهد، رابطه معکوسی با میزان ترک خدمت کارکنان و رابطه مستقیمی با رضایتمندی بیماران دارد. وانگ و ستوود و لاک، به بررسی پیشبینیهای رضایت شغلی و تعهد سازمانی و نقش واسطهای خرده فرهنگهای سازمانی پرداختند و نتیجه گرفتند که رابطه معنیداری میان سبک رهبری و تعهد وجود دارد. همچنین رضایت شغلی بر روی تعهد سازمانی تاثیر دارد و به عنوان یک عامل واسطه ای عمل میکند(.(Wang et al, 2007 عثمان و انوگراه، در پژوهشی با عنوان بررسی ارتباط تعهد و موفقیت شغلی و نقش واسطهای تعهد در ارتباط با هوش هیجانی-موفقیت شغلی انجام دادند و به این نتیجه رسیدند که تعهد سازمانی، رضایت شغلی را پیشبینی مینماید و تعهد واسطهی ارتباط بین هوش هیجانی و رضایت شغلی است( Othman and
.(Anugerah, 2009
1 Mathew & Zajac
3
-4 فرضیههای پژوهش
فرضیه اصلی: رضایت شغلی بر روی تعهد سازمانی کارکنان تأثیر مثبت و معناداری دارد.
فرضیه فرعی اول: رضایت شغلی بر روی تعهد هنجاری کارکنان تأثیر مثبت و معناداری دارد.
فرضیه فرعی دوم: رضایت شغلی بر روی تعهد عاطفی کارکنان تأثیر مثبت و معناداری دارد.
فرضیه فرعی سوم: رضایت شغلی بر روی تعهد مستمر کارکنان تأثیر مثبت و معناداری دارد.
