بخشی از مقاله
چکیده
بمنظور بررسی چگونگی پراکنش و تنوع گونه اي موجود و شناخت گونه ها در مرتع ایستگاه تحقیقاتی عباس آباد مشهد این تحقیق در سال 1387 به اجرا در آمد. بدین منظور نمونه گیري از پوشش گیاهی در دو مقطع زمانی انجام شد. یکی در اواخر بهار زمانی که اغلب گونههاي زمستانه به گل نشسته اند و یا تشکیل بذر داده اند و دیگري در اواخر تابستان زمانی که مصادف با گلدهی گونههاي تابستانه بود. نوع نمونه برداري به صورت شبکه نقاط (گرید بندي) سیستماتیک بود و مشخصات جمعیتی علفهاي هرز به تفکیک گونه بررسی وثبت شد. شاخصهاي جمعیتی مانند فراوانی، تراکم و یکنواختی و غالبیت محاسبه گردیدند. 19 گونه از 9 خانواده گیاهی شناسایی شد. از لحاظ تنوع، بیشترین گونه ها را خانوادههاي Asteraceae با 9 گونه و Brassicaceae با 3 گونه به خود اختصاص دادند. بیشترین فراوانی متعلق به گونههاي ورك (Hulthemia persica) از خانواده Rosaceae؛ گلرنگ وحشی Carthamus lanatus)، گل گندم Centaurea) (depressa و خارلته (Cirsium arvense) از خانواده Asteraceae بود. ورك عمده ترین گونه مهاجم تشخیص داده شد.
واژههاي کلیدي: علفهرز، مرتع، تنوع گونه اي، پراکنش.
مقدمه
بسیاري از علفهاي هرز از نواحی جغرافیایی مختلف به یک منطقه وارد شده اند ویا گونههاي بومی فرصت طلبی هستند که به دنبال برخی دخالتهاي بشر در اکوسیستمها ظاهر شده اند (کوچکی و همکاران، .(1380 تراکم و تنوع گونههاي علفهرز تا اواخر قرن گذشته به دلیل عدم استفاده از علف کشها در حال افزایش بود، اما استفاده از فراوردههاي شیمیایی جهت کنترل آفات کشاورزي بخصوص علفهاي هرز باعث ایجاد گونه هایی از علفهاي هرز با سازگاري بالا شده است (وایز، .(1994 آگاهی از علفهاي هرز، امکان تغییر جمعیتها و جوامع گیاهی را به جهات دلخواه فراهم میآورد زیرا بینشی را ایجاد میکند که می تواند اثرات علفهاي هرز را در موقعیتهاي مورد نظر کاهش دهد. در حال حاضر بیشترین ضعف در برنامههاي مدیریت علفهاي هرز فقدان اطلاعات در زمینه شناسایی علفهاي هرز و زیست شناسی آنهاست. تنوع گوناگونی گسترده موجوداتی را که در جهان یافتمی شوند توصیفمی کند، تنوع دربرگیرنده روش هاي است که در آن تعداد گروهها (مثل گونهها) وفراوانی نسبی آنها در جا معه اي مشخص تعیین میگردد (بازوبندي و همکاران، .(1385 تنوع را به سادگیمی توان با شمردن تعداد گونههاي موجود ومقایسه فراوانی نسبی آنها اندازه گیري کرد، تنوع گونه اي درساده ترین شکل، آن عبارت است از تعداد گونههایی که درناحیه یا جامعه حضور دارند (آندریو، .(2002 شاخصهاي متعددي جهت اندازه گیري تنوع وجود دارد، به طور کلی جهت محاسبه شاخصهاي تنوع بیشتر از تراکم استفادهمی شود تا اندازه گیري بیوماس یا دیگر معیارهاي فراوانی،
442 اکوفیزیولوژي علفهايهرز
محاسبات آنها بر اساس تعدادي از متغیرها شامل فراوانی نسبی هر گونه (شاخص تنوع شانون_ وینر) واحتمال آمدن دو فرد از یک نمونه (شاخص غالبیت سیمپسون) است. دو ویژگی علفهاي هرز اهمیت ویژه اي در فهم پویایی رشد جمعیت آنها دارد (کوچکی و همکاران، .(1380 نخست اینکه علفهاي هرز به سرعتِِِِِِبهیک منطقه نفوذمی کنند و به روشهاي مختلف تعداد بسیار زیادي بذر تولید می کنند، (هالم و همکاران، .(1977 دوم اینکه بذر علفهاي هرز اغلب به مدت زیادي در خاك زنده میمانند، بذر اغلب علفهاي هرز خطرناك جهان معمولا چند صد سال در خاك زنده میمانند
