بخشی از مقاله
چکیده
هدف از مطالعه حاضر بررسی رابطه بین حمایت اجتماعی و سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری در بیماران مبتلا به فشار خون بود. این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه بیماران مراجعه کننده به بیمارستان البرز شهرستان کرج است که توسط متخصصین، بیماری فشارخون برای آنها تشخیص داده شده است که طبق آمار رسمی بیمارستان تعداد 126 نفر بودند. در پژوهش حاضر با توجه به ماهیت موضوع پژوهش و جامعه آماری مورد مطالعه از فرمول تعیین حجم نمونه کوکران در سطح 0/05 تعداد 95 نفر به روش نمونه گیری در دسترس مورد مطالعه قرار گرفتند. تعداد 25 نفر به دلایل مشکل در پاسخگویی و لذا نامعتبر بودن پرسشنامه ها از تحقیق خارج شدند و در نهایت 70 نفر مورد مطالعه قرار گرفتند که از این تعداد همه آنان را مردان تشکیل دادند.
از پرسشنامههای حمایت اجتماعی آلن و همکارا - - 1986 و مقیاس سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری ی لوراند و داگوتیس - - 1990 برای جمع آوری دادهها استفاده شد. از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون برای تحلیل دادهها استفاده شد. یافتهها نشان داد که بین حمایت اجتماعی و سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری با بیماری رابطه منفی و معنیداری در سطح 0/01 وجود دارد. همچنین رگرسیون همزمان تبیینسازگاری روانی- اجتماعی با بیماری بر اساس حمایت اجتماعی را نشان داد که مدل فوق 45/1 درصد تغییرات سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری توسط حمایت اجتماعی تبیین میکند و حمایت اجتماعی سهم معنیداری در تبیین سازگاری روانی-اجتماعی در جهت منفی دارد.
کلمات کلیدی: حمایت اجتماعی، سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری، فشار خون.
.1 مقدمه
یکی از جدی ترین اختلالات روانی فیزییولوژیایی و مهم ترین عوامل خطرزا برای بیماری قلبی عروقی فشار خون بالا است. در ایجاد فشارخون بالا، عوامل محیطی، روانی و اجتماعی نقش بسزایی دارند. عوامل روانی مانند شخصیت، سبک مقابله، استرس، اعتماد به نفس، خشم فرو برده شده، تیپ شخصیتی و عوامل اجتماعی مانند شغل، میزان درآمد، وضعیت تاهل، تنهایی و انزوای اجتماعی موثر هستند. با توجه به سیر مزمن فشار بالا در مردان سازگاری روانی-اجتماعی با این بیماری در مردان اهمیت دارد - فقهی، سعادت جو و دستجردی، . - 1392 سازگاری به خصوصیات فردی که هر شخص برای مدیریت روانی -اجتماعی برای بهبود زندگی خود به کار میگیرد اطلاق میشود. فرایند سازگاری با یک بیماری مزمن فرایندی پویا است که دائما تحت تاثیر محرکهای فردی و محیطی قرار میگیرد.
در این فرایند فرد مبتلا بایستی با چالشهای فردی و محیطی مقابله نماید تا به سطح قابل قبولی از سلامت و کارکرد جسمی، روانی و اجتماعی رسیده و در نتیجه به سازگاری موفق دست یابد. سازگاری روانی -اجتماعی با بیماری یک عامل مهم در جهت جلب مشارکت بیمار در درمان و کمک به فرایند تصمیمگیریهای درمانی مراقبتی میباشد - فقهی، سعادت جو و دستجردی، . - 1392 از جمله عوامل پیش بینی کننده سازکاری روانی-اجتماعی با بیماری در بیماران مبتلا به فشار میتواند حمایت اجتماعی باشد. منظور از حمایت اجتماعی ادراک شده میزان دسترسی و ادراک فرد از دسترس بودن حمایت خانواده، دوستان و دیگران، در صورت نیاز به کمک است - فریدلندر، رید، شوپاک و کریبی، . - 2007
این مفهوم یعنی حمایت اجتماعی در واقع بازگو کننده برداشت فرد از تبادلات بین فردی در میان اعضای شبکه اجتماعی است که برای فرد، مفید و سودمند شناخته میشود - هوگان، لیندن و نگاریان، . - 2002 نظریه تاثیر مستقیم یا تاثیر کلی حمایت اجتماعی در تبیین و توضیح چگونگی تاثیر حمایت اجتماعی بر روی سلامتی فرد می باشد. مطابق این مدل نظری، برخورداری از حمایت اجتماعی برای سلامتی مفید است. حمایت اجتماعی، صرف نظر از اینکه فرد تحت تأثیر فشار و فشارهای روانی باشد یا نه، باعث میشود فرد از تجارب منفی زندگی پرهیز کند و این امر، اثرات سودمندی بر سلامتی دارد - سارافینو، 1998؛ نقل از کلدی و سلحشوری، . - 1391
حمایت اجتماعی از عوامل مؤثر در پیروی از رژیمدرمانی در بیماران مبتلا به پرفشاری خون میباشد. نتایج نشان داده است که حمایت اجتماعی باید بهعنوان یک مؤلفه اثرگذار بر میزان پیروی از رژیمدرمانی و سلامت بیماران با پرفشاری خون موردتوجه قرار گیرد. در نظر گرفتن حمایت اجتماعی میتواند منجر به بهبود وضعیت پیروی از رژیمدرمانی در بیماران مبتلا به پرفشاری خون گردد - طاهر، ابره دری، کریمی، عابدی و شمسی زاده، . - 1393 لذا بر اساس آنچه گفته شد سوال پژوهش این است که آیا بین ناگویی هیجانی و سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری در بیماران مبتلا به فشار خون رابطه وجود دارد؟
.2 روش پژوهش
این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه بیماران مراجعه کننده به بیمارستان البرز شهرستان کرج است که توسط متخصصین، بیماری فشارخون برای آنها تشخیص داده شده است که طبق آمار رسمی بیمارستان تعداد 126 نفر بودند. در پژوهش حاضر با توجه به ماهیت موضوع پژوهش و جامعه آماری مورد مطالعه از فرمول تعیین حجم نمونه کوکران در سطح 0/05 تعداد 95 نفر به روش نمونه گیری در دسترس مورد مطالعه قرار گرفتند. تعداد 25 نفر به دلایل مشکل در پاسخگویی و لذا نامعتبر بودن پرسشنامه ها از تحقیق خارج شدند و در نهایت 70 نفر مورد مطالعه قرار گرفتند که از این تعداد همه آنان را مردان تشکیل دادند. از پرسشنامههای حمایت اجتماعی آلن و همکارا - - 1986 و مقیاس سازگاری روانی اجتماعی با بیماری لوراند و داگوتیس - - 1990 برای جمع آوری دادهها استفاده شد. از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون برای تحلیل دادهها استفاده شد.
-1-2ابزارهای پژوهش
-1-1-2پرسشنامه حمایت اجتماعی
آزمون حمایت اجتماعی توسط آلن و همکاران - - 1986 ساخته شده است. این مقیاس با 23 عبارت براساس این اندیشه شکل گرفته که حمایت اجتماعی در صورتی حمایت به شمار می رود که فرد به وجود آن اعتقاد داشته باشد. این ارزیابی شخصی با سلامت روانی نیز ارتباط دارد. مقیاس ارزیابی حمایت اجتماعی نظر فرد در مورد میزان محبت، علاقه و احترام و اینکه تا چه حدی با خانواده ، دوستان و دیگران رابطه صمیمانه دارد را مورد بررسی قرار می دهد. شیوه نمرهگذاری به صورت کاملا موافق، موافق، مخالف و کاملا مخالف می باشد. همچنین ضریب آلفای پرسشنامه در تحقیق حاضر 0/80 برآورد شده است که ضریب قابل قبول و مناسبی برای این ابزار است.
-2-1-2پرسشنامه سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری
مقیاس سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری توسط لوراند و داگوتیس - - 1990 جهت ارزیابی چگونگی سازگاری روانی اجتماعی با بیماری، در جریان بیماری طبی و یا تاثیزات باقیمانده از بیماری طراحی شده است. مقیاس سازگاری روانی اجتماعی با بیماری آزمون روانشناختی دیگری است که اختصاصا برای ارزیابی بیماران ساخته شده است. این آزمون فقط 46 ماده دارد و بیماران به هر ماده با مقیاسی درجه بندی شده با 4 حالت، پاسخ می دهند: ابدا، به طور خفیف، به طورمتوسط، کاملا. این مقیاس برای سنجش هفت خصوصیت روانی اجتماعی که برای سازگاری یافتن بیمار مهم هستند، تدوین شده است - فقهی، سعادتجو و دستجردی، . - 1392
خصوصیات روانی اجتماعی بیماران که با مقیاس سازگاری روانی اجتماعی با بیماری به دست می آید عبارت است از: آشنایی با مراقبتهای بهداشتی، محیط حرفهای، محیط زندگی، روابط جنسی، روابط در خانوادههای گسترده، محیط اجتماعی و ناراحتیهای روانشناختی. نتایج بعضی از پژوهشها حاکی از توانایی این ابزار در سنجیدن مشکلات سازگاری یافتن بیماران مبتلا به بیماریهای شدید همچون امراض کلیوی، فشار خون بالا و سرطان است.. روایی سازه پرسشنامه تایید و روایی همگرایی آن نیز حاکی از اعتیار مطلوب این ابزار است - خالقی دلاور، . - 1392 همچنین این مقیاس از روایی و پایایی مطلوبی برای استفاده در ایران برخوردار است - افلاک سیر، رئوفی، ملازاده، خرمائی و فرمانی، . - 1394 در این پژوهش ضریب آلفای کل پرسشنامه 0/78 به دست آمد.
-3-2روشها و ابزار تجزیه و تحلیل دادهها
در این پژوهش به منظور تجزیه و تحلیل دادههای پژوهش از شاخصهای آماری توصیفی شامل شامل میانگین، انحراف و همچنین روشهای آماری استنباطی شامل آزمون تحلیل همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره برای تحلیل فرضیهها با رعایت مفروضههای آن با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 23 استفاده شد.
.3 یافتهها جدول
