بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی مراحل فنولوژي خارشتر، آزمایشی در سال 1387 در دو شهرستان یزد و تفت (چم) در استان یزد، به اجرا درآمد. با شروع رشد خارشتر در بهار، مراحل فنولوژي آن در هر دو منطقه مورد مطالعه، از زمان شروع رویش خارشتر از سطح خاك تا زمان بذردهی آن ثبت گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که، سپري نمودن 7 مرحله فنولوژي خارشتر در یزد، 211 روز که معادل 4049 درجه- روز رشد میباشد به طول میانجامد، این در حالی است که در منطقه چم- تفت، این مدت به 200 روز و 3503/45 درجه- روز رشد کاهش مییابد. در هر دو منطقه (یزد و چم)، کوتاهترین دوره فنولوژي خارشتر، مرحله غنچهدهی 22) روز) و مرحله رسیدن بذر 90) روز) طولانیترین مرحله فنولوژي خارشتر ثبت گردید. همچنین کوتاهترین فاصله زمانی از آغاز یک مرحله تا آغاز مرحله بعد در هر دو منطقه، بین شروع مرحله رویش خارشتر از سطح خاك تا ظهور اولین ساقه اصلی و طولانیترین فاصله زمانی بین آغاز مرحله میوهدهی تا شروع مرحله رسیدن بذر بود.
واژگان کلیدي: درجه- روز رشد، رشد و نمو
مقدمه
خارشتر گیاهی است بوتهاي و چندساله که رقابتی شدید با سایر گیاهان دارد و به سختی ریشهکن میشود .(8) فنولوژي مطالعه حوادث زیستی به صورت دورهاي است که میتواند در سطوح مختلف مانند اندام، بافت و یا سلول روي دهد .(5) فنولوژي گیاه، بررسی مراحل مختلف از استقرار گیاهچه (زمانیکه گیاهچه، مستقل از ذخیره بذر شده باشد) تا مرگ آن است .(7) طبق تعریفی دیگر، بررسی آثار حیاتی و تغییرات مورفولوژیکی یک گیاه را در طول یکسال، فنولوژي یا پدیدهشناختی میگویند .(4) به عنوان مثال، سیمارد و همکاران به نقل از بومیک، مراحل فنولوژي علف شیر (Asclepias syriaca) را به 9 مرحله، سبزشدن اندام هوایی، غنچهدهی، ظهور گلآذین، شروع گلدهی، گلدهی کامل، پایان گلدهی، ظهور میوههاي کوچک، رسیدگی میوهها و رسیدن بذور تقسیمبندي کردند .(6) استفاده از روشهاي پیشگویانه یک عنصر مهم در سیستم مدیریت تلفیقی علفهاي هرز میباشد. فنولوژي علفهاي هرز (از جمله نمو و طول مدت چرخه زندگی) یکی از مهمترین عوامل تعیینکننده نتیجه رقابت علفهرز-گیاه زراعی است .(1) بطور کلی مطالعات فنولوژیکی این امکان
سومین همایش علوم علفهايهرز ایران، بهمنماه 131 1388
را ایجاد میکند که تخمین صحیحتر زمان رقابت علفهاي هرز و اثر آنها روي عملکرد محصولات به خصوص در سیستمهاي زراعی امکانپذیر شود. با این شیوه میتوان روشهاي کنترل مخصوص براي هر کدام را گسترش داد .(2) درجه حرارت محیط، شدت نور و دوره نوري، سه فاکتور مهم محیطی مؤثر بر فنولوژي گیاهان محسوب میشوند .(3) هدف از این آزمایش، بررسی مراحل فنولوژي خارشتر در شرایط اقلیمی یزد بوده است.
مواد و روشها
به منظور بررسی مراحل مختلف فنولوژي علفهرز خارشتر، دو بررسی جداگانه، در مرکز تحقیقات کشاورزي و منابع طبیعی استان یزد با طول جغرافیایی 54 درجه و 17 دقیقه و 12 ثانیه شرقی و عرض جغرافیایی 31 درجه و 54 دقیقه و 0/79 ثانیه شمالی و ارتفاع 1230 متر از سطح دریا و دیگري در روستاي چم از توابع شهرستان تفت، با طول جغرافیایی 54 درجه و 14 دقیقه و 4 ثانیه شرقی و عرض جغرافیایی 31 درجه و 45 دقیقه و 47 ثانیه شمالی و ارتفاع 1450 متر از سطح دریا، صورت گرفت. با شروع رشد خارشتر در بهار، مراحل فنولوژي آن در هر دو منطقه، از تاریخ 21 اسفند ماه 1386 تا 31 شهریور ماه 1387، از زمان سبز شدن ریزومها از سطح خاك تا انتهاي رشد گیاه، هر هفته مشاهدات و اندازهگیري شد و مراحل فنولوژي خارشتر تشخیص و به 7 مرحله سبز شدن (ظهور) اندامهاي هوایی از ریزومها از سطح خاك، رویش شاخههاي اصلی، ایجاد انشعاب فرعی، غنچهدهی، گلدهی، میوهدهی و رسیدن بذر گروهبندي گردید.
