بخشی از مقاله
مقدمه
روستانشینی شکل ویژه ای از استقرار و معیشـت انسـان و جلوه بارزی از حیات اقتصادی- اجتماعی است کـه بـا نظـامی کم و بیش پایدار در طی قرون متمـادی دوام یافتـه اسـت، بـه طوری که طبـق سرشـماری 1385، 31/3 درصـد از جمعیـت کشور ساکن روستاها بودهانـد .[6] فعالیـت کشـاورزی و روش بکارگیری از نهادههای کشاورزی، از مظـاهر توسـعه روسـتایی می باشد، توسعه به معنی تـلاش بـرای بهبـود زنـدگی، همـراه تاریخ بشر بوده است ولی توسعه به مفهوم امروزی امری فراتـر از رشد اقتصادی میباشد.[1]
تأمین نیازهای غذایی در جهـان امـروز یکـی از مشـکلات اساسی بشر است، به گونهای که امنیت غذایی به عنوان یکی از اهداف مهم سرلوحه برنامه دولتها قـرار گرفتـه اسـت. بـدون شک به منظور نیل به امنیت غذایی علاوه بر اتخـاذ سیاسـت-های مطلوب و برخورداری از منابع کافی، باید تولید کشـاورزی به گونه ای باشد که تمامی نیازهای جامعـه را بـرآورده کنـد. از سوی دیگر از نظر کمـی و کیفـی شـرط لازم تولیـد اسـت. در تولید کشاورزی مطلوب و بهینه وجود همه عوامل و هماهنگی عوامل تولید در کنار یکدیگر لازم و ملزوم هم میباشند .[5]
آنچه که بخش کشاورزی را از سایر بخشهـای اقتصـادی متمایز می سازد، وجود مخاطرات و حوادث طبیعـی اسـت کـه همه ساله زیانهایی را به تولیدکنندگان وارد مـی سـازد، بـروز این زیانها که به نوسانات زیاد در تولیـد و قیمـت محصـولات منجر میشود ، تهدیدی برای درآمد و جریـان سـرمایهگـذاری در این بخش محسوب میشـود. لـذا همـواره لـزوم بکـارگیری دقیق و مؤثر جهت حمایت و تأمین امنیت اقتصـادی جمعیـت فعال در این بخش و در نتیجه افزایش قدرت تولید و بالا بردن سطح زندگی آنان احساس مـی شـود. در ایـن خصـوص، بیمـه محصولات کشاورزی سازوکاری مناسب بـرای کـاهش ریسـک اقتصادی و حفظ امنیت غذایی بـرای کشـور مـیباشـد. اصـولاً بیمه کشاورزی از سوی دولتها برای حل دو مشـکل اساسـی؛ درآمد بسیار پـایین و بـیثبـاتی در درآمـد، مـورد توجـه قـرار میگیرد .[2]
-3 بیان مساله
کشاورزی از مهمتـرین فعالیـتهـای اقتصـادی در جهـان است. بخش کشاورزی در ایران با تأمین 15/11 درصـد تولیـد ناخالص داخلی، یک پنجم اشتغال کشور، 23 درصـد صـادرات غیرنفتی، 82 درصد غذای مصـرفی کشـور و 90 درصـد مـواد
اولیه صنایع تبدیلی کشـاورزی بـه عنـوان یکـی از محورهـای اصلی برنامههای توسعه اقتصـادی - اجتمـاعی کشـور شـناخته می شود .[6] لیکن کشاورزی و جامعه روسـتایی مـا بـه دلیـل وابســتگی تنگاتنــگ طبیعــت و شــرایط آب و هــو ایی، بــویژه نوســانات جــوی (ســیل، خشکســالی و ...)، بیمــاری در هنگــام کشت و نیز عوامل اقتصادی با آسیب های زیادی مواجه اسـت. کشاورزان به دلیل نداشتن اطمینان از درآمـد سـالانه همـواره نگران پرداخت هزینههـای تولیـد خـود مـی باشـند. عـده ای از کشاورزان باتجربه راههایی را برای کـاهش خطـر یافتـه انـد، از جمله تنوع در کشت محصولات زراعی، تنـوع درآمـد از منـابع غیرکشاورزی، حتی در سالهای سانحه بار با اقداماتی ازجملـه فروش زمین، دریافت وام از مراجع رسمی و غیررسـمی موقتـاً به چاره جویی می پردازند که همیشه کارآمد نبوده است. دیگـر نهاده های کشاورزی تسهیلاتدهنده نیز درصـدد راهحـل هـایی
برای کاهش خطر بازپرداخت تسهیلات خـود مـیباشـند. دوره زمانی تولید در فعالیتهای کشاورزی، از هنگامی کـه تصـمیم به انجام مراحـل کاشـت گرفتـه مـی شـود تـا زمـان برداشـت محصول، چند مـاه طـول مـیکشـد و طـی ایـن دوره فعالیـت کشاورزی همراه با ریسک است.
در همین راستا، صنعت بیمـه محصـولات کشـاورزی کـه صنعتی نوپا و جدید تلقی میشود، در اغلب کشـورها خصوصـاً کشورهای توسعه یافته راهکاری زیربنایی و اقتصادی و یکی از اهرم های توسعه کشاورزی به شمار می آیـد. بـه عبـارت دیگـر بیمه محصولات کشاورزی به عنوان روشی نوین قادر به کاهش و یا حذف نوسانات درآمدی کشاورزان میباشد. از سوی دیگـر، گســترش بیمــه محصــولات کشــاورزی بــرای کــاهش ریســک زارعین خرده پا که با آسیب پذیری بیشتری مواجهند و تقویـت انگیزه سرمایه گذاری در بخش کشاورزی مطرح شده است. زیرا می توان از طریق پس اندازهای انـدکی کـه از انبـوه کشـاورزان بابت حق بیمه دریافت میشود، به یاری کشاورزان آسیبدیـده شتافت و امنیت بیشتری برای تولیدکننـدگان فـراهم سـاخت
.[3]
-4 اهمیت و ضرورت تحقیق
با توجه به اهمیت بخش کشـاورزی جهـت تـأمین غـذا و فرایند بیمه به عنوان یک راهکار حمایتی، دستیابی به پایداری نظام بیمه نیازمند پذیرش گسترده از سوی کشاورزی میباشد، یکی از مؤلفههای اساسی جهـت ایجـاد پایـداری، نظـام بیمـه
2
محصولات، آسان سازی پذیرش بیمه از سوی طیف گسترده ای از کشاورزان است.
کشاورزی در میان بخشهای اقتصادی صنعت و خـدمات، یکی از مخاطره آمیزترین فعالیت های اقتصادی به شمار می آید. در تولید محصولات کشاورزی انبوهی از عوامل کنتـرل ناپـذیر، مانند عوامل جوی، آفت ها، بیماریها، خطرات مربوط بـه بـازار اثرگذار هستند. بنابراین بکارگیری راهکارهای گوناگون جهـت کاهش اثرات منفی ریسک ضروری می باشد. واضـح اسـت کـه محصولات کشاورزی، در از بین بـردن خطـرات نقـش ندارنـد، بلکه به منظور کاهش ریسک و سرشکن کردن خطر در زمان-های مختلف بکار گرفته می شود. به همـین جهـت بیمـه را در راســـتای تـــأمین و ایجـــاد امنیـــت بـــرای تولیدکننـــدگان می شناسند.[8] در استان ایلام بخش عمده جمعیت روسـتایی به کشاورزی مشغولند و اقتصاد کشـاورزی در تقسـیم فضـایی فعالیت رکن اصلی را در این خطه ایفا میدن.مایـلـذا نیـل بـه
اهداف توسعه بلندمدت اسـتان در گـرو ارتقـاء کمـی و کیفـی بخش کشاورزی و بهبود شرایط زیستی روستائیان نهفته است.
بیمه محصولات کشاورزی
بیمه محصولات کشاورزی یکی از مهمتـرین سـازوکارهای ایجاد امنیت سرمایهگذاری در این بخش میباشـد، بـه عبـارت دیگر مهمترین ابزار حمایتی برای تبـدیل مـدیریت بحـران بـه مدیریت ریسک است. بیمه کشاورزی از طریق جمعآوری حـق بیمه های تولیدکنندگان و بهره گیری از یارانه های دولت تحـت عنوان کمک دولت به حق بیمه اقـدام بـه تـأمین منبـع مـالی مهمی نموده که از آن برای پرداخـت خسـارت هـای احتمـالی کشاورزان بیمه گذار استفاده مـیکنـد و در واقـع بـا مشـارکت واقعــی خودشــان از منــافع و حیــات اقتصــادی آنــان حفاظــت میکند.[4]
نقش کشاورزی در توسعه
کشاورزی از قدیمی ترین شکل فعالیت اقتصادی و تولیدی جامعه استصولاً.ا تمدنهای عمده ای حول محور کشاورزی و زراعت شکل گرفتهاند. هنوز هم در بسیاری از کشورها، بخـش اعظم تولید کشاورزی در مناطق روسـتایی صـورت مـی گیـرد. براساس یک برآورد 75 درصد تولیدات کشـاورزی در کشـورها از روستاهای کوچک (زیر 50 خانوار) بدست مـیآیـد. علیـرغم تنوع پذیری فعالیتهای اقتصادی در بخش شـهری و پیشـرفت فعالیت های غیرکشـاورزی، از قبیـل خـدمات و صـنعت، هنـوز نقش بخش کشاورزی در فرایند توسعه نمایانتر است .[7]
3
کشاورزی پایدار
کشاورزی پایدار، توسعه سیاستها و عملیـاتی اسـت کـه توانایی مردم را برای تولید غذا و پوشاک تضمین میکند بدون اینکه منابع طبیعـی تخریـب شـود و در عـین حـال وضـعیت اقتصادی و تجارت کشـاورزی و ارزشـهای اجتمـاعی را حفـظ کنــد. مهــمتــرین پیــام توســعه پایــدار، پایــداری در بخــش کشاورزی است.[9]
