بخشی از مقاله
چکیده : از آن جایی که بخش کشاورزی، خطر پذیرترین بخش فعالیت های اقتصادی محسوب می شود، یکی از راهکارهایی که دولتها جهت حمایت از این بخش که غذای مستقیم و یا غیرمستقیم انسانها را فراهم مینماید، تاسیس صنعت حمایتی بیمه کشاورزی میباشد.
مواد و روش : به منظور بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش بیمه، در مورد دو محصول مهم منطقه جهرم - گندم و جو - ،پرسشنامه ای در بین 97 نفر از گندمکاران این شهرستان، توزیع و توسط آن ها تکمیل شد. همچنین مصاحبه حضوری نیز به عمل آمد. جهت بررسی داده ها از مدل رگرسیون با نرم افزارSPSSو Eviewsاستفاده شد
.یافته ها :نتایج حاصله نشاندادکه سن کشاورز، مبلغ حق بیمه، سختگیری ناظر صندوق بیمه، سطح تحصیلات، تعداد اعضای خانواده، به سهولت پرداختن غرامت، مقدار زمین در مالکیت کشاورز، منبع درآمد غیر از زراعت، میزان خسارت در سال قبل، آموزش و اطلاع رسانی از مزایای بیمه، بر پذیرش بیمه رابطه معنیدار دارد. همچنین فاصله کشاورز تا محل کارگزار و عوامل تحت پوشش بیمه، رابطه معنیداری بر پذیرش بیمه ندارد.
-1×مقدمه
به طور کلی کشاورزی، فعالیتی پرخطر است و تولید کنندگان این بخش، همواره با خسارات ناشی از بروز حوادث گوناگون مواجهاند. لذا بیمه محصولات میتواند راهکارهای مناسب، جهت حمایت از سرمایه گذاران این بخش باشد، نظر به اینکه درجه موفقیت و کارایی سیاست بیمه، به میزان گرایش کشاورزان به بیمه کردن زمینهایشان بستگی دارد، شناسایی تأثیر نسبی عوامل گوناگون اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر تقاضای بیمه گندم اهمیت خاصی درجهت نظام برنامهریزی و سیاستگذاری بخش کشاورزی برخوردار است. با توجه به اینکه قشر زیادی از جمعیت روستایی و شهرنشینی استان فارس به کشاورزی میپردازند و زمینه مساعد برای کشت از جمله زمین، آب و درآمدزایی آن، در این استان فراهم میباشد، کشاورزی از اهمیت خاصی در این استان برخوردار است. بیمه محصولات در این استان نیاز به توجه ویژه دارد .بیمه محصولات کشاورزی به عنوان تکنولوژی جبران خسارت کمک شایانی به کشاورزان مینماید و از اهمیت فراوانی برای جبران خسارات احتمالی وارد شده به کشاورزان برخوردار است. بسیاری از کارشناسان معتقدند که توسعه بیمه محصولات کشاورزی میتواند یکی از راههای مهم برای کاهش خطرپذیری شغل کشاورزی در کشور باشد. به گونهای که مسئولان با تحت پوشش قرار دادن محصولات کشاورزی میتوانند امنیت را برای کشاورزان فراهم آورند به طوری که باید علاوه بر افزایش بازدهی کار کشاورزی، کشاورز نیز از تضمین کافی برای ادامه شغل و زندگی خود برخوردار باشد. بنابراین با توجه به خطر بالایی که کشاورز تحمل می کند، علاوه بر استفاده و بهرهگیری بیشتر و علمیتر از منابع آب و خاک، باید با بیمه کردن محصولات کشاورزی برای اقتصادی کردن و تضمین بخشیدن به کار کشاورزی، اقدام کرد البته این در حالی است که خسارت ناشی از خشکسالی، چندین برابر خسارات سیل و زلزله است که بیمه محصولات کشاورزی، تضمین کننده محصولات کشاورزی می باشد که با به کارگیری نیروهای ماهر و متخصص در امور مربوطه و ایجاد اشتغال، بهرهوری کار را هم افزایش میدهد. به هرحال آن چه گسترش و توسعه بیمه محصولات کشاورزی را توجیه میکند، ناپایداری و مخاطره آمیز بودن شرایط تولید در کشاورزی است.
خدماترسانی بیمه محصولات کشاورزی در سالهای اخیر، با فراز و نشیبهایی همراه بوده و عوامل اقتصادی اجتماعی متعددی بر پذیرش و تقاضای بیمه از سوی کشاورزان تأثیر گذاشته است. لذا تغییرات ساختاری در بخش کشاورزی و سیاستگذاری مناسب، از سوی دولت میتواند در گسترش بیمه محصولات کشاورزی بسیار مفید باشد. بیمه محصولات کشاورزی در کشورهای مختلف، براساس یکی از روشهای هزینه تولید و یا در نظر گرفتن نسبتی از بازده محصول و وام پرداخت شده به کشاورز، صورت میگیرد. در اصل بیمه کشاورزی از سوی دولتها، برای حل دو مشکل اساسی، درآمد پائین و درآمد بیثبات، مورد توجه قرار میگیرد. برای پذیرش بیمه از سوی کشاورزان، باید سطح آگاهیهای عمومی آنان را نسبت به بیمه بالا برد. تعیین نسبی اثر عوامل گوناگون اقتصادی، اجتماعی و فنی و به خصوص عامل خطرپذیری کشاورزان بر فرآیند تصمیم گیری آنان نسبت به تقاضا و پذیرش بیمه کشاورزی بسیار مهم است .به طور کلی بر اساس یک تعریف، بیمه قراردادی است که به موجب آن، یک شخص حقیقی، حق بیمه را پرداخت میکند و در مقابل، یک شخصیت حقوقی دیگر، با قبول پرداخت خسارت اجتماعی، به او تأمین میدهد. در این فرآیند فردی که خطر را منتقل میکند، بیمه گذار و قبول کننده خطر را، بیمهگر گویند. بیمهگذار وجهی را به بیمهگر میپردازد که حق بیمه و موضوعی که باعث آن عقد بیمه منعقد میگردد، موضوع یا مورد بیمه میگویند و حق بیمه ، وجهی است که بیمهگذار در قبال خرید بیمه یا به عبارت بهتر، انتقال خطر، به بیمهگر پرداخت میکند. با پرداخت حق بیمه، مسئولیت مدنی و تعهد جبران خسارت از بیمهگذار منتقل شده و بیمهگر متعهد میگردد .در این مقاله به بررسی عوامل مهم و تاثیر گذار بر پذیرش بیمه محصولات زراعی گندم و جو در شهرستان جهرم خواهیم پرداخت.
-2پیشینه تحقیق
راجرز و همکاران - - 2012درمطالعه ای که در آلمان انجام شد،عوامل مؤثربرتقاضای بیمه چندمنظوره محصول بررسی شد و نتیجه گرفته شد که عملکردسال قبل،رابطهای معکوس باتقاضابرای بیمه درسال بعدخواهد داشت وافزایش زمینهای اجارهای،موجب افزایش تقاضای بیمه میشود. دراینتحقیق،همچنین ارزش زمین،میانگین اندازه مزرعه ودرصدزمینهای کشت شده توسط شرکتها،اثرمثبتی برتقاضای بیمه داشتند. اسمیت - - 2010در بررسی تقاضای بیمه مونتانا،به این نتیجه رسیدندکه متغیرهایی هم چون میزان تحصیلات کشاورزان،سابقه مواجه باخطر، میزان بدهی به مؤسسات اعتباری وبانکها،نوسانهای میزان محصول تولیدی و نرخ حق بیمه در مشارکت کشاورزان در طرح بیمه گندم،مؤثراست .
ونر و همکاران - - 2010درتحقیقی که درباره تاثیرات برنامه بیمه محصولات کشاورزی دولت فدرال امریکا بروسعت زمینهای گندم انجام گرفت به ا ین نتیجه دست یافتندکه یارانه های بیمه محصولات کشاورزی در تصمیمگیریهای کشت تأثیردارد که این هم برتولیدات کشاورزی وقیمتهای آنها تأثیرمیگذارد. واکر و همکاران - - 2010تحقیق انجام شده در ویتنام نشان میدهد که ویژگیهای کشاورزان، بر تصمیم آنها در بیمه کردن محصولات، اثر میگذارد. هم چنین نتایج این تحقیق نشان داد کشاورزان بیشتر گرایش به بیمه کردن محصول با هزینههای کمتر دارند. تحلیل اقتصاد سنجی نیز نمایان ساخت که کشاورزان با درآمد بالاتر، بیشتر تمایل به مشارکت داشتهاندیامیدی و همکاران - - 1390 در بررسی در زمینه ویژگیها و دیدگاههای جوانان روستایی، پیرامون عوامل مؤثر بر پذیرش بیمه محصولات کشاورزی در شهرستان کرمانشاه انجام داد. پژوهش به روش توصیفی- همبستگی و از راه پیمایش انجام شد و جامعه آماری آن تحقیق، 36184 نفر بودند. نتایج به دست آمده از تحقیق نشان داد جوانان در پذیرش بیمه محصولات کشاورزی از سایر طبقات، پذیرندهتر بودند قربانی - - 1389در مطالعهای در زمینه عوامل مؤثر بر پذیرش بیمه محصولات کشاورزی که در گیلان انجام شد مشخص شد که
افزایش عوامل تحت پوشش بیمه و کاهش مبلغ حق بیمه میتواند نقش مهمی در زمینه تشویق کشاورزان به بیمه کردن محصولاتشان داشته باشد. برآورد مدل لجسستیک کشاورزان نشان داد که داشتن عملکرد منظم در مورد بیمه محصولات، در توسعه این صنعت بسیار سودمند است و خطر احتمالی را کاهش میدهد . دهقانی و همکاران - 1390 - در مطالعه ای دیگر مشخص شد که احتمال پذیرش بیمه محصول از سوی افرادی که زمین زراعی شخصی بیشتری دارند، از دیگران بیشتر است. آنها در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که مشکل عمده خطرپذیری کشاورزان را میتوان با افزایش سطوح پوشش بیمه محصولات مختلف و همچنین عملکرد درست صندوق بیمه، در پرداخت غرامتها و خسارتها کاهش داد و زمینه سرمایهگذاری در بخش کشاورزی را فراهم آورد. از سوی دیگر، باید با استفاده از فعالیت های ترویجی تغییرات ساختاری در رفتار کشاورزان برای بهبود توسعه بیمه در بخش کشاورزی پدید آورد .
-3سیمای زراعی شهرستان جهرم
بیش از نیمی از مساحت شهرستان جهرم را، باغات تشکیل داده که مساحت کل باغات شهرستان، چیزی حدود 29400 هکتار میباشد. بیشتر محصولات باغی را، خرما و مرکبات - لیموشیرین، لیموترش، نارنگی و پرتقال - تشکیل میدهد که این محصولات به خارج از استان و حتی در بستهبندیهای مناسب و مطلوب به خارج از کشور هم صادر میشوند. علاوه بر این محصولات، درختان انار، انجیر، انگور و غیره نیز در مناطق مختلف با توجه به شرایط آب و هوایی به چشم میخورد. علاوه بر باغات میوه، مساحتی معادل 34373 هکتار شهرستان، زیر کشت محصولات زراعی است که 20352 هکتار آن به صورت دیم و
