دانلود مقاله بلوغ

بخشی از مقاله

بلوغ

مقدمه
در طول زندگي يك فرد، وقايعي، رخ مي دهند كه از اهميت خاصي برخوردارند و به عنوان نقاط عطفي در زندگي از آنها ياد مي شود، يكي از اين وقايع بلوغ است. از نظر لغوي، بلوغ يعني كامل شدن و به حد كمال رسيدن، بلوغ دوره بحراني انتقال از مرحلة كودكي به بزرگسالي و زمان كسب قدرت باروري است. در اين دوره تغييرات ديناميك در مغز و غدد بدن باعث تغييرات جسماني، رواني و رفتاري مي شود. ثبات و تكوين شخصيت نوجوان در اين دوره صورت مي گيرد. بلوغ يك مرحله

بحراني است كه در گذر از اين دوره، زيربناي زندگي بزرگسالي فرد پي ريزي مي شود و ممكن است بسياري از مشكلات رواني، بيماري هاي عفوني، ازدواجهاي ناموفق، حاملگي هاي زودرس و مخاطره آميز، صدمات و مرگ مير مادر و كودك و در نهايت مشكلات عديدة جسمي و روحي رشته در اين دوران داشته باشند.
سن شروع بلوغ:

با توجه به ابعاد مختلف جسماني، رواني و اجتماعي بلوغ سن شروع و مسائل خاص هر يك از آنها نيز داراي مشخصه خاص خود مي‌باشد كه قابل بررسي و پيگيري است كه در زير مورد بررسي قرار مي گيرد:
بلوغ جسمي: از 10 تا 12 سالگي بلوغ جسمي آغاز مي شود.
بلوغ رواني: تقريباً 2 تا 4 سال بعد از بلوغ جسمي نيز بلوغ رواني بوجود مي آيد.
بلوغ اجتماعي: دو سال بعد از بلوغ رواني هم بلوغ اجتماعي ايجاد مي شود.
حدود سنين 9 تا 10 سالگي، پير، دختر و پسر از نظر جسمي بجز اختلاف در اندامهاي جنسي، تفاوت زيادي وجود ندارد، اما با شروع بلوغ و كامل شدن آنها يك نوجوان پسر، شكل مردانه و يك نوجوان دختر شكل زنانه پيدا مي‌كند.
عوامل تأثيرگذار در سن بلوغ، وراثت: وراثت يكي از عوامل مهم در سن شروع بلوغ مي‌باشد است. محيط: انگيزاننده هاي محيطي نظير ارتباطات اجتماعي، رسانه هاي فرهنگي و تبليغي، تغذيه، تماس با نور و…) در شروع آن تأثير دارند. سن شروع بلوغ در دو جنس دختر و پسر متفاوت است بطوريكه:
سن شروع بلوغ در پسرها: در پسرها تغييرات جسمي بلوغ 3 سال ديرتر از دخترهاست. دامنه سن، شروع بلوغ در پسران 10 تا 14 سالگي است و طول مدت رشد در پسرها نيز طولاني تر از دختران بوده و قد پسرها نيز معمولاُ بلندتر از دختران است.

سن شروع بلوغ در دختران: در دختران نيز شروع بلوغ از 8 تا 12 سالگي است.
تغييرات جسمي دوران بلوغ، بلوغ جزئي از فرايند و نمو است و در اين دوره از حيات انساني، مجموعه اي تغييرات جسمي و رواني گرديده مي شوند. در اين بخش فقط تغييرات جسمي بلوغ توضيح داده مي شوند، بروز اين تغييارت معمولاً با بروز نگرانيها و سؤالاتي در فرد شروع مي شود از قبيل اينكه
آيا من طبيعي هستم؟
چه اتفاقي دارد براي من مي افتد؟
آيا گاهي اين تغييرات در افراد ديگر هم اتفاق مي افتد؟
خودآگاهي از چنين تغييرات جسمي و پاسخگويي درست و مناسب به سؤالات نوجوان، باعث خواهد شد تا حد زيادي از نگرانيهاي كه نوجوان در مورد تغييرات بدن خود دارد،

كاسته شود.
تغييرات جسمي پسران در دوران بلوغ:
تغييراتي كه در دوران بلوغ يك پسر اتفاق مي افتد به ترتيب عبارتند از:
افزايش ناگهاني قد
بزرگ شدن بيضه ها
رشد موهاي ضخيم و ريز در ناحيه شرمگاهي (زهار)
احتلام و انزال (خروج مني از آلت تناسلي)
افزايش ناگهاني قد و رشد اندامها، رشد تنه، رشد آلت تناسلي
تغيير صدا(كلفت شدن)
رويش موهاي زيربغل و افزايش مو در سرتاسر بدن
فعال شدن غدد چربي و عرق موجود در پوست
روش مو در صورت
حال به توضيح هر كدام از موارد فوق مي پردازيم:
رشد بيضه ها
بيضه ها غدد جنسي و توليدمثل مرد مي باشند. اين غدد سلول زاياي مذكر (اسپرم) و هورمون مردانه (تستوسترون) را توليد مي كنند. توليد اسپرم از زمان بلوغ شروع تا آخر عمر ادامه دارد. بدين ترتيب يك مرد تا آخر عمر توانايي باروري دارد، شروع بلوغ پسران، با بزرگ شدن قابل توجه بيضه هاي آنها مشخص مي شود بطوري كه در عرض سه سال حجم آنها تا 8 برابر افزايش مي يابد. اين رشد از سن 10 تا 13/5 سالگي شروع مي شود. بطور طبيعي بيضه سمت راست كمي بالاتر از

بيضه سمت چپ مي‌باشد، ممكن است بعضي اوقات شخص احساس كند كه بيضه هاي پائين تر از مواقع قبل قرار دارد. علت اين امر آن است كه آنها در دمايي كمتر از دماي بدن بهتر فعاليت مي كنند، لذا هنگامي كه درجه حرارت شخص بالا مي رود و يا هوا گرم مي شود آنها از بدن فاصله گرفته، و وقتي هوا سردتر مي شود، به بدن نزديكتر مي شوند. آنچه مهم است، اين است كه فرد بايد بتواند آنها را بخوبي لمس كند و در صورتي كه يكي از آنها را لمش نكند، يا در لمس آنها علاوه بر بيضه ها توده اي ديگر بدست او برخورد كند، حتماً بايد به پزشك مراجعه نمايد.

رويش موهاي زهار (ناحيه شرمگاهي)
اين موها ابتداي بلوغ در سن 15 تا 20 سالگي و قبل از انزال ظاهر مي شوند و زمان رويش آنها در ارتباط نزديك با زمان افزايش حجم بيضه ها مي‌باشد. اين موها بزرگتر و ضخيم تر از موهاي ساير قسمتهاي بدن مي باشند. بهتر است اين موها بطور مرتب برطرف شوند و بهداشت اين ناحيه رعايت گردد.
احتلام و اولين انزال(خروج مني)
در قسمتي از دستگاه تناسلي، محلي براي ذخيره مني وجود دارد. مني مايعي حاوي سلولهاي زاياي مردانه (اسپرم)و ترشحات غدد دستگاه تناسلي است، با تحريك جنسي، آلت تناسلي، افزايش حجم پيدا كرده، بزرگ و سفت مي شود.
علت اين امر احتباس و تجمع خون در آن مي‌باشد. به اين حالت نعوظ گفته مي شود. بعد از نعوظ ممكن است بطور غير ارادي، مني خارج شود كه به آن انزال گفته مي‌شود. اولين انزال معمولاً حدود يك سال بعد از شروع رشد بيضه ها اتفاق مي افتد، معمولاً انزال (احتلام) در هنگام خواب يك نوجوان بالغ رخ مي‌دهد. ممكن است يك فرد مذكر، در طول خواب نعوظ هاي مكرر و بدون انزال داشته باشد حتي گاهي در هنگام بيدار شدن نيز نعوظ داشته باشد كه امري طبيعي است و نشانه سلامت دستگاه باروري او است. نوجوان پسر ممكن است با بروز اولين انزال كه به آن احتلام نيز گفته مي شود متعجب يا نگران شود. او بايد بداند اين پديده آيت و نشانه اي از قدرت پروردگار يكتاست كه با ايجاد دستگاه تناسلي و بروز اين حالت در دوران بلوغ، نويد آمادگي پدر شدن را به منظور بقاي نسل به او مي‌دهد.

افزايش قد و رشد اندامها (رشد تنه، رشد آلت تناسلي)
جهش قدي، در پسرها ديرتز از دخترها و در سن 11 تا 13 سالگي اتفاق مي افتد، سن متوسط افزايش قد 14 سالگي است. در طول سالهاي رشد، ممكن است در طول يكسال 13 سانتيمتر به قد يك نوجوان اضافه شود بطوري كه يك نوجوان پسر در 16 سالگي 98% رشد قدي خود را بدست مي آورد. اما انداها يكسان رشد نمي كنند بطوريكه ابتدا پاها به حداكثر رشد خود رسيده، كشيده تز مي شوند. و تقريباً يكسال بعد طول و عرض و تنه افزايش مي يابند. همچنين قسمتهاي مختلف پا نيز همزمان رشد نمي كنند ابتدا خود پا (تا مچ پا) سپس ساقي و بعد رانها رشد مي كنند. اين نوع رشد، باعث مي شود كه يك نوجوان در ابتداي دوران رشد نمي كنند ابتدا خود پا (تا مچ پا)

سپس ساق و بعد رانها رشد مي كنند. اين نوع رشد، باعث مي شود كه يك نوجوان در ابتداي دوران رشد خود ظاهر ناموزوني داشته باشد و در انجام كارها به گونه اي دچار عدم تعادل و بي دقتي شود كه اين امر مي تواند موجب نگراني او شود، در پسرها بر خلاف دخترها شانه ها سريعتر از لگن رشد كرده و پهن تر و عريض تر از لگن مي شوند، بدن و اندامهاي پسرها نيز

عضلاني تر از دخترها مي شوند. رشد قابل توجه آلت تناسلي، در پسرها بطور طبيعي از سن 10/5 تا 14/5 سالگي شروع مي شود. بنابراين سن شروع رشد آن در بين افراد مي تواند متفاوت باشد. يكي از نگرانيهايي كه ممكن است در اين زمينه ايجاد شود اندازه آلت تناسلي است، اندازه آن مانند ساير اندامها از فردي به فردي ديگر متفاوت است و اين تفاوت در اندازه، تأثيري در مردانگي و قدرت باروري فرد ندارد.
تغيير صدا (كلفت شدن صدا)
كلفت شدن صدا به علت بزرگ شدن جنجره و رشد طنابهاي صوتي است. اين امر بعد از ظاهر شدن موهاي زير بغل و حداكثر رشد اتفاق مي افتد و نوجوان پسر به تدريج صداي مردانه پيدا مي‌كند. بنابراين ممكن است در ابتداي اين تغيير، او صداي ناهنجار و خشن داشته باشد.
رويش موي زيربغل، افزايش موي بدن، رويش مو در صورتگ

رويش اين موها معمولاً بعد از ظهر موهاي زهار اتفاق مي افتد، و معمولاً رويش موي زيربغل و صورت همزمان صورت مي گيرد، بعضي پسرها پر مو تر از ديگران هستند و در بعضي ممكن است موهاي روي قفسه سينه زياد نباشند يا اصلاً مويي رشد نكند، لازم است زير بغل و ناحيه شرمگاهي تميز نگاه داشته شده و ضمن برطرف كردن موهاي زايد بهداشت آنها نيز رعايت گردد.
افزايش فعاليت غدد چربي و عرق
از ديگر تغييرات بدن پسرها كه تحت تأثير هورمون جنسي مردانه (تستوسترون) روي مي دهد، افزايش فعاليت غدد چربي و عرق پوست بدن است. اين تغييرات در دخترها نيز بوجود مي آيند، در اين حالت ترشح آنها زيادتر شده و منافذشان بزرگتر مي شوند، در نتيجه پوست بدن چرب و بدن بوي خاصي مي گيرد.

جوش جواني يا آكنه:
در اثر افزايش فعاليت غدد چربي ممكن است جوشهايي روي پوست بدن ظاهر شوند كه به آنها آكنه گفته مي شود، بنابراين توصيه مي شود به هيچ عنوان دستكاري شوند. زيرا در غير اينصورت ممكن است بعد از بهبودي فرورفتگي هايي در محل آنها باقي بماند، در صورت التهاب و يا حركي شدن و يا تعداد زياد آنها فرد به پزشك مراجعه كند، در صورت ابتلا به اين جوشها، بهتر است از غذاهاي چرب و شيريني جات كمتر استفاده شود و به ورزش بيشتر پرداخته شود و شستشو بطور مكرر انجام گيرد.

بلوغ رواني و اجتماعي:
يكي از ابعاد بسيار مهم بلوغ، بلوغ رواني و عاطفي است كه تقريباً 3 تا 4 سال بعد از بلوغ جسمي يعني در حدود سنين 14-18 سال بوقوع مي پيوندد. منظور از بلوغ رواني دانستن رشد عاطفي و عقلي است، فرد در اين سنين از نظر عاطفي مي تواند احساسات خود را بشناسد و توانايي كنترل آن را داشته باشد، احساسات قوي در اين سنين معني دارند از دوره هاي قبلي است،

گريه، خشم، محبت و شادماني و… او توسط خودش با آگاهي و كنترل در مي آيد، نوجواني كه از نظر عاطفي و رواني بالغ شده باشد با شكست هاي كوچك و يا به كوچك ترين انتقاد ديگران پرخاش، داد و فرياد، گريه و يا قهر نكرده بلكه سعي در كنترل اوضاع دارد، بنابراين با بلوغ عاطفي، احساسات نوجوانان نشيب و تمايل هاي عاطفي عالي و مخصوص اين سن، زودرنجي، حساس و پرتوفعي و… از ويژگيهاي بارز مي باشد، نوجوان در اين مرحله بلوغ به خودآرايي، فعاليت و جنب و جوش بيشتر، پذيرفته شدن در جمع دوستان و همسالان، يافته دوستان جديد و تمايل به جنس مخالف، حضور بيشتر در جمع همسالان و… اهميت مي‌دهد.

بلوغ عقلي:
اما در مورد بلوغ عقلي بايد چنين بحث كرد كه نوجوان در سنين بين 14-18 سال بايستي توانايي درك، فهم، تفكر، پيش بيني، تجريه و تحليل و نتيجه گيري از وضهيت و موقعيتهاي مختلف را كسب كرده باشد، همچنين با اتكاء به تفكر و مهارت تجزيه، تحليل و استنباط درست بتواند تا حدود زيادي آينده را پيش بيني و نسبت به تعيين اهداف زندگي آينده و تعيين راهكارهاي منطقي و مورد نياز براي رسيدن به آنها اقدام نمايد. البته لازم به يادآوري است كه رشد عقلي و بلوغ فكري در مسير زمان و مواجه را موقعيتها و تجربه آنها به صورت تدريجي و كم كم تكميل مي گردد، باز تأكيد مي شود كه طي سالم اين مرحله نياز به هدايت منطقي و راهنمايي افراد صالح و مجرب و معتمد دارد وگرنه شكل انحرافي پيدا مي‌كند و سلامت رواني نوجوان به مخاطره مي‌افتد.

بر اساس نظر مراجع ديني، پسر پس از اتمام 15 سال قمري بالغ مي شود اما اگر قبل از رسيددن به 15 سالگي محتلم شود و يا موي ريز در ناحيه آلت تناسلي او پيدا شود باز مكلف است. آري او اينك وارد مرحله جديدي از زندگاني خود شده است و در پيشگاه حضرت حق تعالي مقام و منزلت ويژه اي دارد. او پا به عرصه تكليف نهاده پس نماز و روزه بر او واجب و احكام الهي بر او جاري مي شوند. براي اجراي احكام ديني نوجوان بالغ ضمن بررسي بايستي از يك مجتهد جامع الشرايط تقليد نمايد. پس از تقليد و مراجعه به رساله عمليه فرد مورد نظر خود نسبت به انجام واجبات ديني اقدام نمايد.
بعد از احتلام مستحب است فرد ادرار نمايد و واجب است جهت پاكيزگي و خواندن نماز غسل نمايد غسل را به دو صورت ترتيبي و ارتماسي مي توان انجام داد:
الف- غسل ترتيبي: در غسل ترتيبي بعد از نيت كردن ابتدا سر و گردن سپس نيمه راست و بعد از آن نيمه چپ بدن شسته مي شوند.

ب- غصل ارتماسي: در غسل ارتماسي تمام بدن يكباره زير آب قرار مي گيرد.
موارد منع شده براي فرد محتلم:
خواندن و لمس كتاب خدا، حضور در مساجد، خواندن نماز و… براي فرد محتلم است و فرد محتلم بايد نسبت به غسل و تطهير مطابق رساله مرجع تقليد خود اقدام نمايد.
تغذيه در دوران بلوغ
تغذيه در دوران نوجواني و بلوغ اهميت زيادي دارد. زيرا نوجوانان و جوانان به دليل سوخت و ساز بالاي بدن و فعاليت زياد به انرژي بيشتري نياز دارند، البته لازم به ذكر است كه پرخوري زياد در اين دوران سبب چاقي بيش از حد نوجوان خواهد شد، تا جايي كه، گاهي نوجوان براي حفظ تناسب اندام ناچار به رژيم گرفتن مي شود.

بنابراين در صورتي كه تغذيه مناسب باشد تمام مواد لازم به بدن برسد، هم انرژي مورد نياز نوجوان به حد كافي تأمين خواهد شد و هم نيازي به رژيم خاص غذايي وجود نخواهد داشت، صبحانه وعده غذايي مهمي براي نوجوانان است، زيرا صبحانه ناكافي يا كم كالري گاهي مي تواند زمينه ساز كمبودهاي تغذيه اي شود. توصيه مي شود كه در برنامه غذايي نوجوانان سه گروه اصلي مواد غذايي شامل: چربي ها، مواد قندي و نشاسته اي و پروتئين ها حتماً وجود داشته باشد. البته مصرف زياد قندهاي ساده مثل نوشابه هاي گازدار، شكلات، آب نبات و ساير موادي كه فقط انرژي زا هستند و ارزش غذايي ندارند بايد محدود شوند و به جاي آنها از مواد نشاسته اي مانند برنج، نان و سيب زميني استفاده شود، همانگونه كه اشاره شد يكي از مواد مورد نياز بدن، پروتئين (حيواني و گياهي) است. نياز به اين ماده در دوران بلوغ به دليل سريعتر شدن رشد و افزايش حجم عضلات بيشتر مي شود. پروتئين هاي حيواني در تخم مرغ، گوشت، پنير و شير و پروتئين هاي گياهي در غلات و حبوبات وجود دارد. مصرف روزانه 45 تا 73 گرم پروتئين توصيه مي شود.
اهميت تغذيه دختران:
دختران امروز مادران فردا و كليد سلامتي نسل كنوني و آينده مي باشند، تمام مطالعات انجام شده نشان داده است كه بسياري از مشكلات دوران بارداري و تولد نوزادان نارس ارتباط مستقيم با وضع تغذيه مادر در زمان قبا از بارداري و سنين قبل از ازدواج دارد. بطور كلي، دختراني كه زندگي خود را با تغذيه ناكافي در دوران كودكي همراه با بيماري شروع كرده و به دوره نوجواني پا مي

گذارند، از يك طرف به علت كمبودهاي تغذيه اي با كاهش قدرت يادگيري، افت تحصيلي، افزايش ابتلا به بيماريها و كاهش توانمندي ذهني و جسمي مواجه هستند و از سوي ديگر، پس از ازدواج نمي‌توانند دوران بارداري شيردهي خوبي داشته باشند. زيرا در دوران بارداري و شيردهي ذخاير بدني مادر مصرف مي شود و سوء تغذيه او تشديد يافته و علاوه بر مادر سوء تغذيه گريبانگير فرزندش نيز مي شوند، بطور كلي مطالعات انجام شده نشان داده است