بخشی از مقاله
بهداشت جسمي و روحي در زندگي پيامبر اسلام (ص)
فهرست
عنوان صقحه
مقدمه 3
بهداشت جسمي و خوراك درزندگي پيامبر اعظم (ص) 4
بهداشت فردي درزندگي پيامبر (ص) 6
بهداشت چشم يكي ديگر از بهداشت جسمي 7
مسواك كردن 8
خلال كردن 8
استفاده از ظرف پاكيزه و سالم 9
بخش دوم 9
بهداشت تغذيه 9
غذاخوردن هنگام گرسنگي 10
استفاده از انواع غذاهاي مورد نياز 10
حجامت از توصيه هاي بهداشتي از ديدگاه پيامبر اعظم (ص) 11
بهداشت اجتماعي يكي ديگر از بهداشت روحي و رواني 12
بهداشت رواني 13
نتيجه 15
پيشنهاد 16
«مقدمه»
بهداشت جسمي و خوراك در زندگي پيامبر اعظم (ص):
آنچه پيش رو داريد مقاله‌ايي است تحت عنوان بهداشت جسمي و روحي در زندگي پيامبر اعظم (ص) يك بخش از اين مقاله مربوط به بهداشت جسمي است و بخش دوم آن مربوط به بهداشت روحي و تأثير آرايش ظاهر بر بهداشت روحي است.
البته در فراخوان مقاله عنواني با (توجه به آرايش ظاهر در سيره پيامبر اعظم (ص) بود كه ارتباطي تنگاتنگ با بخش دوم مقاله حاظر دارد كه نبايد از نظر پنهان بماند.
در شرايطي كه وضعيت عمومي مردم، فقر و محروميت بود پيامبر اعظم (ص) در غذاي خود و ساير نيازمنديهاي زندگي ، خود را با محرومان تطبيق مي دادند وسعي بر آن داشتند كه محرومان جامعه را نيز بي نياز گردانند
در نتيجه هيچوقت اصراف نمي كردند اين پيش درآمد را گفتيم تا نتيجه بگيريم كه عدم اصراف آنها دليل بر عدم بهداشت تغذيه آنها نبود بلكه از حداقل غذا ولي مفيد هم براي خود و هم براي نيازمندان تهيه كرده و تناول مي فرمودند.
پيامبر اعظم (ص) به حكم «كلوا من طيبات ما رزقناكم» همواره ، غذاي پاكيزه و حلال و در عين حال كم و ساده تناول مي كردند. كيفيت معنوي غذا را مد نظر داشتند. در كيفيت و كميت ظاهري آن نيز حد معمول را رعايت مي نمودند. خوراكشان همان خوردنيهاي معمول هر زمان يا كم بهاتر از آن بود كه در آن نه اسراف مي ورزيدند و نه به حقوق ديگران تجاوز مي كردند.
امام صادق عليه السلام فرمود:
شبي هنگام افطار پيامبر اعظم (ص) در مسجد «قبا» بود، فرمود:
آيا نوشيدني يافت مي شود؟
يكي از اصحاب براي آن حضرت عسل آميخته به شير آورد. حضرت آن را به دهان گذاشت (و چشيد) و كنارش زد و فرمود: دو آشاميدني است كه به يكي مي‌شود بسنده كرد
البته همانطور كه در مقدمه گفتيم بر مي آيد كه هر دوي آن نوشيدنيها مقوي بوده اند پس در صورت عدم خوردن يكي از آنها سوء تغذيه اي صورت نمي گرفت و همچنين اصراف هم نمي شد كه پيامبر اعظم (ص) هر دو جنبه را در نظر مي‌گرفتند و اينگونه نبوده كه يكباره هر دو را بخورند ولي چند روز پشت سر هم هيچ غذائي تناول نكنند هر چند اگر نيازمندي را مي ديدند تا چند وعده غذايي ، غذايشان را در اختيار آنها قرار مي دادند.
بهداشت فردي در زندگي پيامبر اعظم (ص):
قبل از اينكه به اين قسمت مقاله بپردازيم ابتدا مقدمه اي را براي تعاريف بهداشت و ضرورت آن مي پردازيم. سپس به اين قسمت از مقاله مي پردازيم. حفظ سلامتي بدن در برابر بيماريها و رعايت مقررات و نظم مربوط به پيشگيري و عدم ورود عوامل بيماريزا به بدن و رعايت تغذيه و پيشگيري مزمن را بهداشت گويند.
با توجه به تعاريف بهداشت با تعريف علمي امروز، بحث را با توجه به روايات و مراجع ادامه مي دهيم در آخر قضاوت با خواننده مقاله است كه چه مقدار پيامبر اعظم (ص) مفهوم بهداشت را با توجه به تعريف امروزي پس از گذشت بيش از 1400 سال در بين مردم جا انداخته بود و خود نيز به آن عمل مي كرد.
پيامبر اعظم (ص) و معصومين به تميزي و سلامتي جسم توجه زيادي داشتند و مصرف مال را در اين راه اصراف نمي دانستند. چنانچه بهداشت را كليد فعاليتهاي اقتصادي و اجتماعي و پيشرفت بشر مي دانستند.
و فوايد حاصل از رعايت آن را نصيب همه افراد جامعه اعم از مرد و زن و كوچك و بزرگ مي دانستند و ضربه هاي ناشي از عدم رعايت بهداشت را نيز ضربه اي بر تمامي پيكر جامعه تلقي مي كردند،
چرا كه بيماري يك نفر گاهي به ديگران سرايت مي‌كند و تعادل و آرامش و سلامت آن جامعه را مختل مي‌كند. همچنين موجب ضررهاي اقتصادي زياد مي گردد، علاوه بر آن ، راكد ماندن يك نيروي فعال اقتصادي در خانه و جامعه اثرات جبران ناپذيري را به دنبال دارد.
همانگونه كه گناه نكردن از توبه كردن آسانتر است، پيشگيري نيز به مراتب از درمان آسانتر است پس اگر به روايات و احاديث دقت كنيم مي بينيم پيامبر اعظم (ص) تمامي نكات گفته شده را رعايت مي كرده اند.
بهداشت فردي، استحمام و آداب آن:
شستشوي بدن از نظر رسول خدا از اهميت زيادي برخودار است و توجه به پاره اي مسائل كه همراه نظافت و شستشوي بدن است مانند وضو، غسل و موارد آن كه از سنتهاي موكد اسلام است.
بهداشت مو يكي ديگر ار بحث بهداشتي جسمي:
بهداشت مو شامل شستن آن و تميز نگه داشتن و كوتاه كردن و از بين بردن موهاي زائد بدن مي باشد. پيامبر اعظم (ص) موهاي سرش را با سدر مي شست و مي فرمود: كسي كه سر خود را با سدر بشويد خداوند وسوسه شيطان را از او دور مي‌كند و چنين كسي مرتكب معصيت نمي شود. و هر كسي معصيت نكند وارد بهشت مي‌شود.
بهداشت دست و صورت در مباحث بهداشت جسمي:
رعايت موارد ذيل براي پاكيزه نگه داشتن دست و صورت از ديدگاه پيامبر مناسب بوده و خود پيامبر نيز اينگونه عمل مي كردند.
گرفتن ناخنها يكي از سنتهاي پيامبر اعظم (ص) بوده كه توجه نكردن به آن عواقب دنيوي و اخروي در بر دارد.
امام صادق(ع) مي فرمايد:
وحي از رسول خدا قطع شد، مردم پرسيدند يا رسول الله چرا وحي از شما قطع شد؟ آن حضرت فرمود: چطور قطع نشود در حالي كه شما ناخنهاي خود را نمي گيريد و بوي بد را از آن دور نمي كنيد.
رسول خدا فرمود: هر كس مي خواهد از فقر درامان باشد واز درد چشم و پيسي و جنون ننالد، ناخنهايش را روز پنج شنبه هنگام عصر بگيرد و از انگشت كوچك دست چپ شروع نمايد.
بهداشت چشم يكي ديگر از بهداشت جسمي:
چشم نه تنها وسيله بينايي است بلكه وسيله رشد روح و روان نيز مي باشد از اين رو به مراقبت ويژه نياز دارد. شستشوي دست وصورت ، استفاده از حوله تميز و اختصاصي به اين امر كمك مي‌كند. بطوريكه پيامبر (ص) به بهداشت چشم خود اهميت فراوان مي دادند و براي سلامتي آن نكاتي را رعايت مي كردند.
رسول خدا در چشم راست سه مرتبه و در چشم چپ ، دو مرتبه سرمه مي كشيد. و افرادي كه به بيماري چشم مبتلا بودند و خدمت آن حضرت مي آمدند آنها را به مداوا سفارش مي كرد و دستورات بهداشتي و طبي به آنها مي داد.
بهداشت دهان و دندان
1- مسواك كردن: رسول خدا هر شب سه بار مسواك مي كرد: قبل از خواب، بعد از بيدار شدن از خواب ، و پيش از نماز صبح. آن حضرت با چوب اراك (درختي مخصوص) مسواك مي كرد و جبرائيل او به اين كار سفارش كرده بود.
پيامبر (ص) در شيوه مسواك كردن نيز طريق خاصي داشت كه بطور عرضي يعني از بالا به پائين مسواك مي زدند و ديگران را به اين روش توصيه مي كردند. ناگفته نماند كه الانه دكترها به اين روش مسواك زدن توصيه مي‌كنند.
2- خلال كردن يكي از بهداشت دهان و دندان از بخش بهداشت جسمي: امام صادق (ع) مي فرمايد: ان رسول الله (ص) كان يتخلل و هو يصلب الفم
رسول خدا (ص) خلال مي كردند و اين كار دهان را پاكيزه مي‌كند.
همانطور كه مشاهده كرديم امروزه مراكز بهداشتي و داروخانه ها مبادرت به فروش انواع خلال و نخ دندان كرده اند در صورتي كه پيامبر(ص) در زمان خودش اين كار را انجام داده و براي جلوگيري از امراض و تشويق مردم به اينكار بعد معنوي آن را نيز يادآور مي شدند
و در دستورات بهداشتي اسلام به اين مهم توجه فراوان شده و پيشوايان معصوم و خود پيامبر اعظم (ص) دندانهاي خود را خلال مي كردند و ديگران را نيز به آن توصيه مي نمودند.
پيامبر خدا (ص) خلالي را به جعفر طيار هديه كرد و فرمود:
اي جعفر خلال كن كه اين كار دهان (لثه و دندان) را اصلاح و روزي را زياد مي‌كند.
3- استفاده از ظروف پاكيزه و سالم در بهداشت جسمي
رسول خدا (ص) به پاكيزكي ظروفي كه از آن استفاده مي كردند، اهميت مي داد و در هر ظرفي غذا نمي خورد.
آن حضرت در ظروفهاي بلوري كه از شام مي آوردند نيز از ظروف سفالي يا پوست يا كوزه آب مي نوشيد و اگر هيچ ظرف تميز و پاكيزه اي به دست نمي آورد از كف دست استفاده مي كرد و مي فرمود:
«ليس اناء اطيب من اليد»
يعني:
هيچ ظرفي پاكيزه تر از دست نيست.
اين همه دقت درانتخاب هدف مناسب، بيانگر اهميت بهداشت و پاكيزگي درزندگي رسول خدا و پيشوايان بزگوارماست كه مي بايست از آن درس بياموزيم و مانند آنها بهداشت را رعايت كنيم.
بخش دوم :
اين بخش از مقاله به بهداشت روحي توجه دارد كه در ذيل فقط به خلاصه اي از چند ورد آن مي پردازيم .
الف)بهداشت تغذيه :
1-غذاخوردن هنگام گرسنگي :
رسول خدا (ص) مي فرمايد:
«نحن قوم لا تاكل حتي نجوع و إذا اكلنا لانشتبع»
ماكساني هستيم كه تا گرسنه نشويم غذا نمي خوريم وهنگام غذا درحد سيري نمي خوريم.
نقل شده كه آن حضرت هيچگاه تاحد سيرشدن غذا نخورد . پرخوردن وسيرشدن را سبب بيماري جسمي و روحي مي دانست ومي فرمود :
معده خانه امراض است پرهيز سرآمد داروهاست
بيماريها و ناراحتيهاي جسمي و روحي غالباً براثر سوء تغذيه يا پرخوري است واجتناب از پرخوري و رعايت بهداشت درامر تغذيه براي سالم زيستن امري ضروري است.
2-استفاده از انواع غذاهاي مورد نياز:
از نعمتهاي الهي، غذاهاي پاكيزه و مطبوع است، كه اگر بطور صحيح و مطلوب تهيه شود دربهداشت تن و روان تأثير فراوان دارد معصومين (ع) اگر چه دلبسته به دنيا و مواهب آن نبود ولي از غذاهاي مختلف بهره مند مي شدند: پيامبر از انواع غذاهاي حلال ميل مي كردند.
