بخشی از مقاله
خلاصه :
این مقاله به بررسی معماري فضاي سبز در بیمارستانها و مراکز درمانی، به عنوان ابزاري جهت کاهش تنش و استرس در بیماران، میپردازد و تأثیرات مثبت انباشته شده آن را بیان میکند؛ همچنین با مرور و جمعبندي مقالات و تحقیقات انجام شده در این زمینه و با رویکرد توصیفی- تحلیلی اصولی کلی و الگوهایی را براي طراحی فضاي سبز در بیمارستانها، به طوري که در روند درمان مؤثر باشد، ارائه مینماید. یافتههاي این مطالعه نشان میدهد که اگر طراحی فضاي سبز در محوطه بیمارستان ها بر طبق اصول ارائه شده در این مقاله طراحی و به کار گرفته شود، داراي مزایایی چون کاهش استرس بیماران، پرسنل و ملاقاتکنندگان، جلب رضایت بیماران، کاهش افسردگی آنان، افزایش رضایت شغلی پرسنل، کاهش مدت زمان بستري بیماران و ...
خواهد بود.
کلمات کلیدي : معماري فضاي سبز ، بیمارستان ، آرامش روانی ، بیماران
1معمار و طراح
دومین همایش ملی پژوهش هاي کاربردي در »مهندسی عمران، معماري و مدیریت شهري«
nd National Conference on Applied Researches in Civil engineering, Architecture and Urban planning٢
2عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن
مقدمه :
گذراندن ساعتهاي طولانی در محیطهاي درمانی معمولاً براي بیماران، ملاقاتکنندگان و پرسنل، تجربهاي تنشزا است. هر تلاشی در راستاي کاهش این تنش، نتیجهي مثبت در روند درمان و افزایش کیفیت این فضاها در پی خواهد داشت. دسترسی به فضاي سبز و مناظر طبیعی میتواند در کاهش استرس و بهبودي بیماران تأثیر بسزایی داشته باشد. در قرون گذشته، طبیعت سبز، نورخورشید و هواي تازه از ملزومات مؤثر در شفابخشی در محیطهاي درمانی محسوب میشدند، از معابد درمانی یونان و روم، درمانگاهی واقع در صومعههاي قرون وسطی گرفته تا بیمارستانهاي بزرگ شهري در قرن 17 و 18، دارالمجانین و آسایشگاههاي قرن 19 و .20حدوداً بین سالهاي 1950 تا 1990 در اکثر کشورها، ارزش شفابخشی دسترسی به طبیعت در محیطهاي درمانی پایین آمد و تقریباً نادیده گرفته شد. بیمارستانهاي چندین طبقه ساخته شده به »سبک بینالمللی«، مشابه ساختمانهاي اداري بود. دستگاههاي تهویه جایگزین تهویه طبیعی شد. ساخت ترانس و بالکن نادیده گرفته شد و طبیعت تسلیم اتومبیلها و پارکینگها شد. اما در اوایل دهه 1990، تحت تأثیر جنبشی به نام مراقبت (بیمار محور) 2 روند طراحی محیطهاي درمانی در غرب معکوس شد. مدیران بیمارستانها متوجه واکنش منفی افراد به طراحی اداري حاضر شدند. رقابت بین بیمارستانها موجب توجه بیشتر به نیازهاي بیماران شد. به تدریج طراحی بیمارستانها از سبک بینالمللی به طراحی در محیطهاي محلی تغییر یافت و بار دیگر بکارگیري طبیعت در مراکز درمانی مورد توجه قرار گرفت. در کشور ما نیز در راستاي اهداف مهمی چون بهبود کیفیت فضاهاي درمانی و پاسخگویی به نیازهاي انسانی بیماران میتوان از فضاي سبز و خاصیت شفابخشی آن به عنوان ابزاري کارآمد استفاده نمود؛ لازمه این امر آگاهی از پژوهشهاي انجام شده در این زمینه و شناخت تأثیرات و چگونگی بکارگیري صحیح آن میباشد. این مقاله در پی آن است که با مرور و جمعبندي پژوهشها و مطالعات انجام شده و با رویکرد توصیفی- تحلیلی با پاسخ به دو پرسش »بکارگیري طبیعت و طراحی فضاي سبز در بیمارستانها چه تأثیرات مثبتی دارد؟ و »چگونه میتوان از خاصیت شفابخشی طبیعت در محوطه مراکز درمانی به عنوان عامل مؤثري در روند درمان استفاده نمود؟« تأثیرات مثبت اثبات شده فضاي سبز و اصول کلی و الگوهایی براي طراحی آن در مراکز درمانی ارائه نماید.
طراحی معماري فضاي سبز در بیمارستانها و تأثیرات آن :
دومین همایش ملی پژوهش هاي کاربردي در »مهندسی عمران، معماري و مدیریت شهري«
nd National Conference on Applied Researches in Civil engineering, Architecture and Urban planning٢
براي شناخت تأثیرات فضاي سبز در مراکز درمانی به پژوهشها و مطالعات انجام شده رجوع میکنیم. تحقیقات مهمی در دهههاي 1980 و 1990 انجام گرفت که مبین این مطلب بود: طبیعت تأثیرات مثبتی در سلامتی دارد. طبق نظرسنجی که از بیماران چندین بیمارستان به عمل آمد؛ (بیمارانی که از نظر سن، محل بستري و نوع بیماري متفاوت از هم بودند) مشخص شد که تقریباً همه آنها نسبت به اهمیت شرایط فیزیکی محیط درمانی و دسترسی کجا را انتخاب میکنند، مشخص شد که اکثر بیماران به طبیعت بیرون ساختمان پناه میبرند. اولین ارزیابی سیستماتیک باغ هاي محوطههاي درمانی در آمریکا (POE) در سال 1994 انجام شد که طبق آن چهارباغ در بیمارستانهاي سانفرانسیسکو به وسیله مشاهده، تجزیه و تحلیل و مصاحبه بررسی شد. مردم، باغهاي سنتی را که چمن، گل، درخت و آبفشان داشت میپسندیدند. 90 درصد آنها بعد از گذراندن اوقاتی در محوطه سبز تغییر مثبتی در حال خود احساس میکردند. نظرسنجیهاي دیگري که در همین زمان انجام شد عبارتند از: نظرسنجی از بیمارستان کودکان در سان دیگو مرکز بیماريهاي روانی در کانادا و دیگري مقایسه محوطه سبز دو بیمارستان کوچک در ویلز. در حالی که هیچ یک از این بررسیها ثابت نکرد که حضور در محوطه سبز سلامتی و درمان را تسهیل میکند، اما هنگامی که پرسیده میشد: آیا پس از گذراندن اوقاتی در محوطه سبز، تغییري در حالتان احساس میکنید؟ نود و پنج درصد پاسخها تغییري مثبت را در حال افراد گزارش میداد. حال به طور منطقی میتوان نتیجه گرفت که حضور در فضاي سبز سبب تغییر وضعیت ذهن به حالتی ریلکس و آرامشده، سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و در نتیجه بدن فرصت بهتري براي بهبودي خواهد داشت. شفابخشی فضاي سبز مترادف معالجه کردن نیست .
