دانلود مقاله تاثیر تشویق در یادگیری

بخشی از مقاله

مقدمه :
شايد براي عده اي تصور اينكه بتوان در مدرسه اي از تشويق استفاده كرد كمي دشواراست اما واقعيت اين است كه مي توان در سنگر مدارس شاهد حضور با شكوه معلمان وشاگرداني بود كه با سرمايه از محبت وچهره هاي متبسم ومصصم در تلاش هستند كه در كارهاي خود موفق بوده اند. پس بايد رنگ مدرسه اي يادآور زيبائيها ونيكوئيها باشد. چرا كه هم انسانها بالاخص نوجوانان محبت پذير مي باشند. ولذا نياز به محبت از اساسي ترين نيازهاي هر انسان مي باشد. تشويق نيروها واستعدادهاي دانش آموزان را به كار مي اندازد

واستقامت آنها را در كارها زياد مي كند وموجبات سرعت در كارهاي بدني را فراهم مي كند ودر كارهاي فكري موجب سعي وكوشش بيشتري مي گردد . تشويق وتقويت رفتار مثبت كودكان سبب شكل گيري عادات مطلوب در آنان مي شود. به عبارت ديگر از آنجا كه از طريق رفتارهاي تشويق آميز كلامي وغير كلامي مادي وعنوي فردي وگروهي مستقيم وغير مستقيم مربي بيش از هر چيز به يك نياز هم نوجوانان يعني نياز به محبت متعلق وتوجه پاسخ داده مي شود.

ما شاهد بيشترين مؤثرترين وپايدارترين اثر در رفتار آنان هستيم در حالي كه وقتي دانش آموزي را تنبيه مي كنيمن نه تنها به هيچ يك از نيازهاي خطري واساسي او پاسخ نمي دهيم بلكه تعادل حياتي اش را برهم زده او را با تجربه ناخوش آيندي كه همواره ازآن گريز دارد مواجه مي كنيم ولو اينكه بطور موقت رفتار مطلوب آن را كنترل كرده باشيم .
رسول خدا پايه رفتار با كودكان و نوجوانان را بر محبت استوار كرده وسفارش مي كند كه آنان را گرامي بداريم وبا جايزه اي كه امكان وفايش هست انان را تشويق نمائيم.

استفاده ازروش تشويق ومحبت يكي از روشهاي تربيتي بسيار مؤثر ونشانه صدر ونقش مطمئنه داشتن فرد است. خداي تعالي رمز پيروزي پيامبر اكرم (ص) رادر همين شرح صدور محبت ورزي پيامبر به امت خود مي داند : به موجب لطف ورحمت الهي برايشان اموزشي نجواه وبا انان مشورت كن ( وبه آنان شخصيت بده )

كودك اگر از لحاظ درسي واخلاقي در سطح غير قابل قبولي باشد بايد نقطه مثبتي در وضع رفتار وظاهر او يافت وازآن بعنوان جاي پاي براي تشويق وي استفاده كرده مثلا ممكن است دستهايش لطيف واز آن بعنوان جاي پاي براي تشويق وي استفاده كرده مثلا ممكن است دستهايش لطيف ويا موي سرش اصلاح شده ومرتب باشد همچنين ممكن است به تميزي كفشهايش اهميت بده ويا دفتر وكتاب خودرا خوب نگه داري كند. به هر حال بايد از همان نقطه مثبت و روزنه كوچك نوري به زندگي تحصيلي كودك تابيده شخصيت قابل قبولي از او ساخت وزندگي جديدي را برايش پي ريزي كرد. سرگرميها وعلائق كودك نيز نبايد از نظر معلم دور نمايد .

مقداري توجه وتحسين براي هر كسي مفيد است چون انسان نياز به تاييد واحترام ديگران دارد ومي خواهد در هر كاري كه فعاليت مي كند ديگران كوشش او را قدر بدانند و برايش ارزش قائل شوند. منتها براي سرآمد شدن يا برجسته شدن ودريافت تحسين بايد كوشش بيش از حد متعارف داشته والبته به موازات كوشش آمادگي واستعداد آن فعاليت ويژه هم بايد در انسان باشد .

كودك بايد عمل خوب را بر پايه عمل به وظيفه شخصي واجتماعي وبدون توقع داشتن پاداش انجام دهد ولي والدين به اين عنوان كه او فردي وظيفه شناس است او را تشويق كنند. تشويق بهتر است صورت مالي پيدا نكند بلكه اولا كودك بايد خواندن نماز را مانند ديگران وظيفه خود بداند و ثانيا تشويق ما از او بهعنوان ابزار رضايت از انجام وظيفه اش باشد. يعني نشان دهيم كه از عملش خشنوديم وبعد در بستن بالاتر به او بفهمانيم كه خدا هم ازاين عمل او راضي است.
تشويق بايد واحد ضوابط وحدود باشد يعني اينكه نبايد فرد براي عمل تشويق شود.

بلكه شايسته است كه رفتارهاي خاص وبرجسته او مورد ستايش قرار گيرد. اما به جهت گستردگي موضوع فوق دراين پايان نامه فقط به موضوع تشويق مي پردازيم كه البته از اهميت خاصي ( ويژه اي ) نسبت به تنبيه در مواردي نياز است ولي بايد باشد كه شاعر عالي مقام سعدي مي فرمايد :
جمعه به مكتب آورد طفل گريز پاي را درس معلم اربود زمزمه محبتي

بيان مسئله :
با توجه به مسائلي كه گذشت مي خواهيم بدانيم كه چه نوع تشويق اثر مثبت داد و چه نوع آن اثر منفي وآيا تشويق تنها راه موفقيت يك دانش آموزاست ؟ تشويق بايد چگونه باشد آيا به نوع واندازه كاري كه انجام داده مي شود بستگي دارد ؟ آيا واقعا تشويق بيش از روشهاي ديگر مانند تنبيه بر پيشرفت تحصيلي دانش اموزان تاثير دارد؟ تشويق در منزل واز طرف والدين موثرتر است يا از طرف اولياء مدرسه ؟ آيا از طريق تشويق مي توان از نروي يك فرد حداكثر فايده را برد و تمام خواسته خود را بدست آنها (دانش آموازان) برآورده ساخت ؟ و آيا تشويق فردي موثرتر يا تشويق گروهي ؟

اسكينر روانشناس رفتارگرا چنين عقديده دارد كه تنبيه شديد كودكان ونوجوانان در قبال انجام رفتار نا مطلوب ممكن است موقتا به حذف آن رفتار در كودك بينجامد ولي در بيشتر مواقع به بروز رفتارهاي جبراني انتقام جويانه وضد اجتماعي مي گردد ويا مشكلات هيجاني ديگري را به بار مي آورد تنبيه هايي كه معلمان بر كودكان روا مي دارند از يك طرف مشكلات عاطفي وا ختلافات رفتاري را موجب مي گردد واز طرف ديگر رابطه معلم شاگرد آشفتگي ايجاد كرده وامكان بازسازي وترميم آن را مشكل ودر مواقعي دور از دسترس مي سازد. در چنين شرايطي كودك تصور منفي را كه از معلم تنبيه گر دارد ممكن است به معلمان ديگر محيط آموزش وحتي فضاي فيزيكي مدرسه .... دهد. معلمان پرخاشگر وهيجاني كه از عهده كنترل رفتار خودشان بر نمي آيند با تنبيه هاي شديد ومكرر آثار سوء در سازگاري شاگردان خود خواهند گذاشت ومقاومت آنها را در يادگيري دروس برخواهند انگيخت .

هدفهاي تحقيق
بطور كلي انجام يك تحقيق مستلزم هدفهاي است كه اين هدفها از پيش در نظر هر محققي نقش بسته است چون تشويق در مدارس راهنمائي بطور تمامي مستقيم وغير مستقيم صورت مي گيرد وباد اهداف تحقيق نيز در برگيرنده روشها باشد لازم به ذكر است كه تشويق آموز قادر به انجام آن خواهد بود تا فرآيندهاي ياد گيري او تقويت
شده وعلاقه به حل مسائل پيدا نمايد در اين صورت هدفهاي اين تحقيق عبارتند از :
1- انواع تشويق مستقيم عملكرد ومستقيم دانش آموز را تقويت مي نمايد.
2- روشهاي غير مستقيم تشويق نيز باعث افزايش كارايي دانش آموزان مي گردد.

ضرورت تحقيق ( اهميت موضوع تحقيق )
از آنجائيكه خانواده ها ومدارس ابتدايي ترين ومهمترين كانون پرورش وتربيت كودكان ونوجوانان هستند وگردانندگان آنها والدين و آموزگاران هستند واصلي ترين نقش را دراين زمينه به عهده دارند بايد با اصول وقوانين تربيت آشنايي كامل داشته باشند وآن را به عنوان احسن بكار گيرند. چرا كه اگر اين اصول وقوانين بكار برده نشوند نبايد درانتظار موفقيت آموزش و پرورش باشيم. بنابراين فساد وتزلزل جبران ناپذير آينده مان دور از انتظار نخواهد بود دراين مصداق شاعر معروف سعدي شيرازي گفت :
تا ثريا مي رود ديوار كج خشت اول گر نهد مهار كج
خداوند عزيز نيكوكاران را مورد تشويق قرار داده ونيكي هاي آنان را ده برابر پاداش مي دهد.

فرضيه هاي تحقيق
1) به نظر معلمان ومربيان در شهرستان كرج تا چه اندازه تشويق در امر يادگيري دانش اموزان موثر است
2) به‌نظر‌معلمان‌ومربيان در شهرستان كرج در چه شرايطي تشويق اثر بيشتري‌دارد؟
3) به نظر معلمان ومربيان در شهرستان كرج تشويق توسط چه كساني صورت بگيرد واثر بيشتري دارد ؟
4) به نظر معلمان ومربيان در شهرستان كرج كداميك از روشهاي تشويق مستقيم يا تشويق غير مستقيم موثرتر است ؟
5) به نظر معلمان ومربيان در شهرستان كرج با توجه به روحيات دانش آموازن اندازه ونوع تشويق بايد چقدر باشد تا موثرتر واقع شود.

تعريف واژه ها واصطلاحات
1) تشويق :
فرايند يا روش يا وسيله اي است كه ملي آن حالتي مطلوب وخوشايند براي دانش آموزان ايجاد مي شود كه سبب افزايش عمل مطلوب ويا تكرار آن مي شود .
2 ) تشويق غير مادي :
تاييد دانش آموزان در قبال انجام مورد قبول كه با دادن چيزي كه ارزش پولي نداشته باشد اين نوع تشويق به دو صورت كلامي وغيركلامي انجام مي پذيرد تشويق غير مادي كلامي اغلب رفتارها حركات واعمالي كه بدون استفاده زبان وصرفا با ايما واشاره وحالات ظاهري بدن صورت مي گيرد. مانند لبخند زدن، تكان دادن سر به منظور تاييد دست زدن روي شانه دانش آموزان ودادن نمره واما تشويق به تشويقي گوئيم كه در قبال انجام كار مورد قبول از طرف دانش آموزان توسط معلم با گفتن كلامي مانند : بله خوب است . آفرين ، بارك اله خوشم آمد .... صورت مي گيرد .
3 ) تشويق مادي :
به دادن چيزي كه داراي ارزش يا كيفيت تجاري يا پولي باشد كه معلم به منظور تاييد وتمجيد رفتار مزايايي مانند كتاب، خودكار، تابلو، ويا حتي پول به دانش آموز مي‌دهد .
4) يادگيري :
ايجاد تغيير نسبتا پايدار در رفتار بالقوه يادگيرنده مشروط بر آنكه اين تغيير بر اثر
اخذ تجربه رخ دهد. جامع ترين تعريفي كه تا كنون از يادگيري به دست آمده تعريف

هيلگارد (Hilgard) وماركيز (Marquis) مي باشد .
5 ) پيشرفت تحصيلي :
پيشرفت تحصيلي اصطلاحي به معناي موفقيت است وبرابر تعيين پيشرفت آموزش بصورتي كه از تستهاي از قبيل حساب وديكته وغيره حاصل مي شود .

موانع ومحدوديت هاي تحقيق
بهترين وقطعي ترين نتايج از تحقيقي به دست مي آيد كه داراي مشكلات ومحدوديت‌هاي كمي باشد و چنانچه اين مشكلات زياد باشد درنتيجه تحقيق تاثير گذاشته ونتايج كاملاً بدست نخواهد آمد.

موانع اين تحقيق عبارتند از :
1- عدم دسترسي كافي به منابع كتابخانه اي جهت مطالعات گسترده درباره موضوع.
2- عدم دسترسي به امكانات تايپ وتكثير و وسايل نقليه جهت توزيع و جمع‌آوري مقياس هاي درجه بندي مناسب ومعتبر
3- همزمان بودن درس پروژه با ساير دروس دريك ترم.
4- انفرادي بودن تحقيق وعدم وجود دستياران متخصص دراين پژوهش.

فصل دوم

 ادبيات تحقيق
 پيشينه تحقيق
 نقد وبررسي تحقيقات انجام شده

پيشينه تحقيق
ايجاد شوق ودلبستگي به علم دانش شاگردان :
معلم بايد شاگردان خود را به علم ودانش تشويق نمايد وفضائل ومزاياي علم وعلما را به آنان تذكر دهد ويادآور گردد كه علما ودانشمندان وارثان انبياء وپيمبران ودر پايگاههائي بلند وفرازنده ودرخشان جاي دارند پايگاههاي كه مورد شك انبياء وشهدا وجانبازان راه خدا مي باشد. بايد معلم اينگونه سخنان شوق آفرين را كه در ملي آيات واخبار و آثار اشعار وامثال بچشم مي خورد وبازگو كننده فضائل ومنازل ومقامات والاي علم است بگوش آنها برسانند معلم بايد از عواملي كه او را در تشويق شاگردان به علم و دانش مدد مي كند استفاده نمايد و به آنها گوشزد كند بايد نسبت به مسائل دنيوي به امكانات وبا اندازه كفايت قناعت وسنبده كنند تا ازاين طريق بتواند آنها را از انگيزه دنيا ثراني كه موجب دل مشغولي و پريشاني خاطر آنها مي گردد ... مدارد .

مواسات ودلسوزي معلم نسبت به شاگردان
بايد درباره شاگردان خواهان اموري باشد كه نسبت به آنها در خور احساس علاقه ودوستي مي نمايد، واز هر گونه شر وبدي كه براي خويش نمي پسند براي شاگردان نيز نپسندد زيرا اينگونه مواسات و برابر انديشي به شاگردان خلي از كمال ايمان معلم وحسن رفتار وبرداري و نمايانگر روح تعاون و همبستگي معلم نسبت به آنان باشد.
در احاديث صحيح ومعتبر چنين امده است : هيچيك از شما نمي تواند عنوان مومن را ( بمفهوم واقعي آن ) احراز كند مكر آنگاه كه نسبت به برادر ايماني خود همان چيزي را بخواهد كه درباره خود نيز بدان احسان علاقه ومحبت كند .

عامل لطف ومحبت ، موثرترين عوامل تعليم وتربيت است :
بر معلم لازم وضروري است ( اهتمام خويش را در جهت اخلاقي شاگردان بكار گيرد، وآن را از اخلاق زشت وخوبيهايي ناستوده وارتكاب مي سازد ويا موجب ترك اشتغالات علمي ويا اهانه ادب به ديگران مي گردد جلوگيري كند. معلم بايد مراقب باشد كه سخنان بيهوده از شاگردان او سرنزند واز معاشرت آنان با اشخاص نا مناسب وامثال اينگونه اعمال ناروا جلوگيري و ممانعت نمايد.

براي پيشگيري از سوء رفتار شاگردان وجلوگيري از ارتكاب خلاف لازم است معلم با ايجاد تعريض وكتاب راه گشاي تربيت اخلاقي شاگردان بوده وا زتخلف آنها جلوگيري كند در صورتي كه ضرورت ايجاد نكند بايد از آشكار گوئي وتصريح به تخلف شاگرد خود داري نمايد وهواره از عامل لطف ومحبت ومهر ومودت براي ارشاد شاگردان استفاده كند و آنرا بخاطر تخلف وسوء رفتار توبيخ ننمايد. چون اولا تصريح و آشكارگويي پرده هيبت وابهت استاد را ار هم درديده و موجب جرات وجسارت شاگردان در ارتكاب خلاف وسوء رفتار وتخلفهاي اخلاقي امروزند راستي بايد درباره مراتب مهر ومحبت پيامبر عزيز گرامي اسلام (ص) نسبت به آن مرد اعرابي وبيابانگر انديشيد – كه مسجد رابا بول وپيشاب خود آلوده كرد – ( وپيامبر مهربان بجاي توبيخ

ودرشتخويي از در لطف ودلسوزي وارد شد وازراه محبت اين مرد صحراگرد را متوجه زشتي ونادرستي رفتارش نمود آري بايد ديد كه رسول اكرم (ص) با معاويه بن حكم آنگاه كه در اثناء غار سخن گفت - چه نوع رفتاري را پيش گرفت ( آنحضرت در ارشاد واز لطف ومحبت استفاده كرد وازاين رهگذر او را به نقص واشكال كارش آشنا ساخت).

فروتني ونرمش نسبت به دانش آموزان :
نبايد معلم با شاگردان خويش رفتاري شكوهمندانه وبزرگ مابانه اي را در بيش گيرد بلكه بايد فروتني ونزمش را در برخورد با شاگردانش بكار برد خداوند متعادل به پيامبر خود مي گويد : « واخض جناحك ، سمن اتمبك من المومنين »

پروبال خونين را براي پيروان خود( كه با پيرمرد خويش در ايمان به تواظهار علاقه مي‌كند) فروهشته ساز ( ونسبت به آنان متواضع وفروتن باش) رسول خدا (ص) فرمود:
« خداوند متعال به من وحي نمود ( كه به شما اعلام كنم تا ) تواضع فروتني را پيشه خود سازيد » تواضع وفروتني نسبت به تمام طبقات مردم در خور وظيفه اخلاقي هر انسان مومن ومسلمان است عليهذا بايد در نظر گرفت كه وظيفه معلم نسبت به شاگردان ازاين ديدگاه چگونه است – شاگرداني كه همواره در معيت معلم بسر مي‌برند وبه منزله فرزندان او هستند با توجه به اين حقيقت كه ميان شاگردان ومعلم و ملازمت وهمبستگي جالبي برقرار است و شاگردان در پي جوئي از دانشها ومعارف سودمند بدوتكيه مي كنند وراي نظر او را ملاك

ومعيار ارزيابي علوم ودانشها مي دانند وعلاوه براين ميان معلم وشاگردان حقوق متقابل ديگري از قبيل : حقوق مصاحبت وهمنشيني صيانت واحترام در رفت وآمد و برخوردها وبشرافت محبت در سيستمهاي راستين وعاري از هر شائبه كينه توزي ( وامثال آنها وجود دارد كه اين حقوق ومعيارها مي تواند رابطه معلم وشاگردانش را بطرز جالب ودلنشين سازمان بخشيدن در حديثي از پيامبر گرامي اسلام (ص) آمده است كه فرمود : معلم و آموزگار باشيد ( ودرس عشا زمزمه محبت باشد ). در تعليم خود دشوار وسختگير نباشيد زيرا معلم و آموزگار
از انسان دشوار و سختگير بهتر وبا ارزش تر است .