بخشی از مقاله
چکیده:
بی تردید شهر اصفهان را نگین دورن اسلامی در ایران می توان نامید این شهر اثار باشکوهی نظیر میدان نقش جهان، کاخ ها، کلیسا ها ، پل ها وغیره وجود دارند که هر ساله مورد بازدیدگردشگران از اقصی ونقاط ایران و جهان قرار می گیرند.در زمان حکومت صفویه با رسمی مذهب شیعه و با برگزیده شدن اصفهان به عنوان پایتخت ، این شهر مامن بسیاری از سادات وعلویان بوده که این شهر را به عنوان ماوای امن خود برگریدند و سرانجام نیز در این شهر به دیدار حق شتافتند. ولی متاسفانه در میان جاذبه های فراوان تاریخی و معروف شهر اصفهان، این اماکن متبرکه که دارای ویژگی های تاریخی، هنری و مذهبی خاص خود می باشند به سختی جلب توجه می نمایند و کمتر به عنوان جاذبه های گردشگری مذهبی و فرهنگی به گردشگران داخلی وخارجی معرفی شده اند. هدف از این پژوهش معرفی و بررسی ویژگی های شاخص تاریخی و مذهبی سه امامزاده در شهر اصفهان(شاه زید، هارون ولایت و اسماعیل (ع) ) و معرفی انان به عنوان جاذبه های گردشگری مذهبی به گردشگران خصوصا توریست شیعه می باشد. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی وتحلیلی صورت پذیرفته است و ابزار گرداوری اطلاعات نیز میدانی و کتابخانه ای بوده است. نتایج این پژوهش نشانگر پتانسیل بالای تاریخی ، مذهبی و هنری بقاع معرفی شده برای گردشگران می باشد.امید است که با زدودن غبار فراموشی از چهره مزارات خصوصا سه امامزاده معرفی شده در این مقاله نمای روشن تری از انان را پیش روی طالبان معرفت قرار داده و مسئولان توجه بیشتری به احیا واعتلا ی این مراکز به عنوان یکی از جاذبه های قابل توجه در زمینه گردشگری مذهبی و فرهنگی شهر اصفهان بنمایند.
واژه های کلیدی: گردشگری مذهبی، امامزاده، اصفهان، توریسم، شاه زید، هارون ولایت، اسماعیل
مقدمه:
واژه گردشگری معادل کلمه لا تین tourism است که بر گرفته از لغت فرانسوی tour است و به معنای چرخش،طی کردن وسیر کردن می باشد.( حیدری، (9 :1378 گردشگری عبارت است از فعالیت های افرادی که برای استراحت،کار ویا دلایل دیگری به خارج از محیط سکونت معمول خویش سفر کرده ، حداکثر برای یک سال متوالی در انجا اقامت می کنند(پاپلی یزدی، (13 :1386 توریسم یک عامل مهم برای پیشرفت وتکامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشورها محسوب می شود. انگیزه مسافرت هرچه باشد، در مجموع باعث برخورد فرهنگها شده و عقاید و نظرات جدیدی بوجود می اورد و در اثر این برخوردها تغییرات مطلوبی در اداب ورسوم، کردار ورفتار اجتماعی حاصل می شود.بنابراین توریسم به عنوان یک امر اجتماعی با امور ومسائل مختلف جامعه ارتباط دارد(رضوانی،(50 :1386 یکی از شاخصه های مهم توریسم که سهم قابل ملاحظه ای ار فعالیتهای جهانگردی را به خود اختصاص می دهد توریسم مذهبی است.در تعریف توریسم مذهبی امده است که جهانگردی مذهبی عبارت است ازبازدید جهانگردان( با تعریف ویژه جهانگردی ) از اماکن مقدش نظیر زیارتگاهها، مقابرامامزاده ها و نظایر انها. در اینجا با دو دسته مختلف از جهانگردان روبه رو میشویم دسته اول کسانی که از اماکن مقدسه در دین خود بازدید می نمایند و گروه دوم کسانی که از اماکن مقدسه سایر ادیان دیدن می نمایند (شایسته فر،(67: 1389 در گوشه و کنارکشور ایران با انبوهی از زیارتگاه ها و بقاع متبرکه روبه رو می شویم که شاید بتوان اظهار کرد که حمایت مردم و به طور کلی شیعیان، مخصوصا از مقابر مذهبی، مهم ترین عامل ایجاد تعداد زیادی آرامگاه در ایران اسلامی بوده است. بر اساس آمارهای موجود، در ایران بیش از چهار هزار امام زاده وجود دارد که در استان های مختلف پراکنده اند؛ وجود این تعداد امام زاده در ایران گویای موج گسترده مهاجرت هایی است که در قرون اولیه اسلامی به سوی ایران صورت گرفته است (یوسفی آبکسری، (187 : 1379 بسیاری از این بقاع متبرکه در گوشه وکنار ایران ، به دلیل اعتقاد واخلاص بانیان انها ازاخرین ره اوردهای معماری دوران گذش ته بهره گرفته اند و در بسیاری از موارد از بهترین هنرها و تزیینات اعم از کاشیکاری، نقاشی، حجاری، گچ بری و اینه کاری و غیره در اراستن انها استفاده شده ، به طوری که تعداد زیادی از این بناهای ارزشمند توانسته اند قرن های متمادی همچنان استوار باقی بمانند و نشانه های تمدن و فرهنگ بشریت را تا به امروز بر دوش کشند. اکثر این بناها نیزبه عنوان میراث فرهنگی کشور به ثبت رسیده اند. دراصفهان نیز به دلیل رسمی شدن مذهب شیعه در زمان صفویه و حمایت پادشاهان از شیعیان، ساخت و بازسازی مقابر مقدس رونق چشم گیری یافت و ما در این شهر با انبوهی از امامزادگان روبرو می شویم. پژوهش ذیل به معرفی و بررسی سه امامزاده در شهر اصفهان (شاه زید، هارون ولایت و اسماعیل (ع) ) که دارای اثار باارزشمند معماری و هنری بوده و این قابلیت را دارند که چنانچه مورد توجه ویژه ، شایسته ولازم قرار گیرند قطب گردشگری مذهبی و فرهنگی محسوب شده و بازدید کنندگان زیادی را به خود جلب کنند، پرداخته است.
ا - امامزاده شاه زید (ع)
امامزاده شاه زید (ع) در خیابان هشت بهشت شرقی یکی از خیابان های فرعی بزرگمهر واقع شده است . دو تاریخ در این بقعه، زمان ساختمان ان را معلوم می دارد؛یکی سال 994 ه ق که بردرب مقبره منقور است و دیگری، سال 1097ه ق که بر یک لوح سنگی نقش بسته است و از تعمیرات بقعه در دوره شاه سلیمان صفوی حکایت دارد. بنا بر این چنین نتیجه گرفته میشود که این بنا در دوره شاه محمد خدابنده صفوی بنا شده ودردوره شاه سلیمان تعمییر گشته است. (ملازاده و محمدی،(269 : 1378 این بقعه
به استناد کتیبه ای که برلنگه چپ درمقبره به خط ثلث برجسته نوشته شده : شاه زید بن امام علی بن حسین (ع) می باشد.(سیدجوادی ودیگران، ( 447/2: 1368 مساحت و زیر بنای ساختمان بقعه800 مترمربع و مساحت کل صحن 3000 مترمربع می باشد. امامزاده دارای دو درگاه شرقی ، شمالی و یک گنبد زیبای کاشیکاری دوپوش می باشد . فضای داخلی بقعه به شکل مربع و دارای تز ئینات نقاشی و گچبری است که تا سقف ادامه دارد.
