بخشی از مقاله
چکیده
اولین مطالعه رشد و سن شبه شوریده دهان سیاه (Atrobuca nibe) در دریای عمان بر اساس خواندن برش اتولیت انجام شد. با توجه به آزمون کای مربع، نسبت جنسی ماده به نر 1:1/16 تفاوت معنی داری نشان نداد .(p>0/05) در مجموع ده گروه سنی تعیین شد. بیشترین فراوانی افراد مربوط به گروه سنی2+ و کمترین فراوانی افراد تعیین سن شده به گروه سنی1+ تعلق داشت. میانگین طول و سن 33/3 سانتی متر و 5/4 سال تعیین شد.. بر اساس معادله پائولی بیشینه سن این ماهی 21 سال تخمین زده شد. معادله رشد براساس معادله وون برتالانفی و با استفاده از داده های طول و سن محاسبه شد. مقادیر ضریب رشد و طول بی نهایت به ترتیب 0/13 (درسال) و 53/3 سانتی متر تخمین زده شدند. رابطه طول - وزن ماهی شبه شوریده دهان سیاه به صورتW=0/008PL3/0565P به دست آمد ، آزمون t
( p>0/05) نشان داد که الگوی رشد شبه شوریده دهان سیاه ایزومتریک می باشد. در نتیجه، با توجه به سن و پارامترهای محاسبه شده ثابت شد که این گونه دارای عمر نسبتا طولانی و رشد کند می باشد. با این حال، برای دستیابی به اطلاعات دقیق و قابل استنادتر در مورد رشد و سن شبه شوریده دهان سیاه جهت شناسایی ساختار جمعیت،ارزیابی ذخایر و نهایتاً رویکردهای مدیریتی برای بهره برداری بهینه و پایدار از ذخایر، به نمونه برداری وسیع در مقیاس زمانی چند ساله و استفاده از روش های مختلف تعیین سن و بررسی فاکتورهای تاثیر گذار بر رشد ماهی ضروری می باشد.
واژگان کلیدی : سن، رشد، اتولیت، شبه شوریده دهان سیاه، Atrobuca nibe، رابطه طول-وزن، دریای عمان
مقدمه
مطالعات برای تفسیر نوسانات و تغییرات در جوامع از زمان به زمان و از مکان به مکان جهت توسعه ی سیاست های مدیریت اقتصادی بخصوص برای گونه های در معرض خطر و تجاری ضروری می باشد .(Seshappa,1999) رشد ماهی یک نقش اساسی و حیاتی در آنالیزها و مدیریت جمعیت ماهی ایفا می نماید، به طوریکه توانایی در ارزیابی و آنالیز گزارشات رشد افراد، کلیدی جهت پاسخ دادن به بسیاری از پرسش ها ی مورد نظر برای علوم شیلاتی می باشد .(Chamber and Miller, 1995) همچنین تعیین سن برای مدیریت شیلاتی موثر و روش هایی که در مطالعات رشد ماهی درگیر هستند، نتایج معتبر و مطمئن فراهم می نماید(.(Bellido et al., 2000 یکی از روش های استاندارد برای به دست آوردن ساختار سنی، نرخ رشد و مرگ و میر ماهی (که از تاثیرگذارترین شاخص های تاریخ حیات ماهی و کنترل کننده تولید در جمعیت ها می باشند) ، خواندن و تفسیر حلقههای موجود در ساختارهای سخت نظیر اتولیت، فلس، شعاع باله، مهره و ساختارهای سخت دیگر می باشد .(Sponaugle, 2010)
اتولیت ها به عنوان اندام تعادلی و شنوایی ماهی، یکی از پر کاربردترین ابزار برای تعیین سن از طریق آنالیز حلقه های روزانه و سالانه می باشند (Campana, 2001)، زیرا آنها تنها ساختارهایی کلسیمی شناخته شده هستند که در سرتاسر حیات ماهی در یک مسیر رشد مداومی دارند. همچنین اتولیت ها فاقد فرآیند باز جذب هستند یعنی وقتی فرآیند رسوب گذاری مواد بر روی اتولیت انجام شد، دوباره از این مواد معدنی توسط موجودات حتی در مواقع کمبود غذا استفاده نخواهد شد . (Mendoza, 2006) اطلاعات بیولوژی نظیر سن، نرخ رشد و بسیاری از حوادث تاریخ حیات ماهی از اطلاعات ذخیره شده در اتولیت بدست می آید .(Sponaugle, 2010) رایج ترین محصول تعیین سن، مقایسه صید در گروه های سنی برای کاربرد در ارزیابی ذخایر می باشد.دومین خروجی رایج تعیین سن، پارامتر های رشد می باشد. ازین رو هدف اصلی اغلب تخمین پارامتر های رشد و مرگ و میر یک جامعه ی ماهی می باشد، و صرفا هدف تخمین سن افراد نمی باشد . ( Pauly, 1987) شرایط محیطی نظیر دما، شوری و ترکیب عناصر برروی شکل گیری حلقه های سالانه تاثیر می گذارد .(Campana, et al., 1995) همچنین رسوب عناصر در اتولیت ها نمایانگر گزارش متناوب و دوره ای از شرایط محیطی می باشد که توسط ماهی در یک زمان خاص تجربه شده است ( Campana .(et al ., 1995 این به ما این امکان را می دهد تا بر اساس برنامه روزانه یا سالانه سن ماهی را تعیین نمود .(Pannella,1980)
به چند دلیل استفاده از اتولیت نسبت به فلس ها یا سایر ساختارهای سخت در تعیین سن ماهی ترجیح داده می شود: نمونه ها با ترال و پرساین جمع آوری می شود، و در زمان جمع آوری، اثرات دستکاری باعث از بین بردن فلس ها ی بسیاری از گونه ها می شود. برخلاف فلس ها، اتولیت شبه شوریده نیازمند آرایش یا هرگونه آماده سازی دیگر ندارد و به راحتی میتوان اتولیت ها را برای تعیین سن ذخیره نمود. اتولیت ها نسبت به فلس ها قابل اطمینان و معتبرترهستند. شواهدی وجود دارد که حلقه های دوره ای در اتولیت ها برروی یک چرخه ی سالیانه شکل می گیرند ( Butler et .(a.,1996 از میان ذخایر متنوع آبزیان دریای عمان، ذخایر ماهی شبه شوریده از اهمیت خاصی برخوردارند. ذخایر ماهی شبه شوریده دهان سیاه در آبهای شمال غرب دریای عمان، با آغاز بهره برداری از ذخایر فانوس ماهیان دریای عمان در سال 1377به عنوان صید همراه شتاخته و معرفی شدند، که بتدریج به عنوان یک صید تجاری و مهم اهمیت پیدا کردند. در حال حاضر به جز آمار صید مربوط به شناورهای فعال در زمینه فانوس ماهیان، و تا حدودی گزارش های حاصل از پروژه پایش ذخایر ماهیان کفزی اطلاعات چندانی در خصوص این ماهی وجود ندارد. این گروه از شبه شوریده در شمال غرب دریای عمان یک ذخیره کاملا مجزا بوده و تمرکز این جمعیت شبه شوریده و پراکنش خاص آن بدلیل حضور در گله های فانوس ماهیان و جهت تغذیه از آنها می باشد (ولی نسب و همکاران، .(1390
شــبه شــوریده دهــان ســیاه((Atrobuca nibe بــا نــام انگلیســی Black mouth croacker از خــانواده شــوریده ماهیان((Scianidae می باشد. این ماهی در آبهای ساحلی تا عمق 200 متری و بیشتر زیست مـی کننـد. دارای طـولی بیش از 45 سانتی متر طول استاندارد بوده ولی عموما 25 سانتیمتر طول استاندارد دارد .(Sasaki, 2001) ایـن مـاهی در بخش غربی اقیانوس هند-ارام، آبهای موزامبیک جنوب افریقا، هندوستان، چین و ژاپن، فیلیپین، انـونزی و شـمال استرالیا پراکنش دارد .(Van der Elst, 1993) ماهی شبه شوریده دهان سـیاه از نظـر تغذیـه ای وابسـته بـه فـانوس ماهیان می باشد. میزان صید شبه شوریده دهان سیاه در سال 1388 در منطقه شمال غرب دریای عمان 1390 تـن و در سال 1389 صید این ماهی برابر1382 تن گزارش شده است. میزان صید این ماهی در سال1390بر اساس آمـار شـیلات استان هرمزگان1021تن اعلام شده است (عالی زاده، .(
