دانلود مقاله جایگاه صنعت گردشگری در استان قزوین

بخشی از مقاله

استان قزوين با توجه به پيشينة تاريخي آن و با در نظر گرفتن قابليت هايي كه در زمينه جاذبه هاي تاريخي، گردشگري و منابع طبيعي و ... دارد ميتواند نقش عمده و ويژه‌اي در زمينه توسعه صنعت توريسم داشته باشد كه قابليتها، امكانات و زمينه هاي مساعد آن به شرح ذيل مي باشد:

- داشتن مواهب و چشم اندازهاي طبيعي

- موقعيت مناسب استراتژيكي و ترانزيتي

- قابليتهاي بازرگاني - تجاري

- زمينه هاي مساعد علمي - تحقيقاتي

اين استان با داشتن اين قابليتها و توانمنديها ميتواند با برنامه ريزي ساختاري و زيربنايي جزء قطبهاي موفق توريستي در سطح مالي و بين المللي مطرح شود [7].

جاذبه هاي گردشگري استان

الف – جاذبه هاي طبيعي [28]

جاذبه ها و چشم اندازهاي طبيعي مشتمل بر مجموعه وضعيتهايي است كه انسان با چشم و ديدگان خويش مي بيند. مهمترين عوامل طبيعي كه در هماهنگي با يكديگر موجب شكل بخشيدن به چشم اندازها و مناظر طبيعي به صورت يك مجموعه يكپارچه ميشوند مشتمل بر ويژگيهاي توپوگرافي، ساختار اقليمي و آب و هوايي، ساخت زمين شناختي، كم و كيف منابع آب، پوشش گياهي (مرتع و جنگل) ، حيات وحش و ... است.

استان قزوين به لحاظ توپوگرافي از سه قلمرو متمايز كوهستاني، كوهپايه اي و دشتي تشكيل شده كه بلندترين نقطة ارتفاعي آن بيش از 4000 متر ارتفاع دارد و اغلب پوشيده از برفهاي دائمي است. با توجه به ويژگيهاي توپوگرافي و تأثير عوامل مؤثر بر آب و هوا، استان قزوين برخوردار از اقليمهاي مختلف با ميزانهاي متفاوت بارندگي و دما است.

همچنين فضاهاي كوهستاني شمالي سرمنشأ رودخانه هاي مهم و پر آبي است كه بخش مهمي از آن بوسيله رودخانه شاهرود وارد سد سفيد رود شده و نيز بخشي از آبهاي سطحي رو به سمت جنوب، پس از مشروب ساختن دشتهاي قزوين و تاكستان از استان خارج ميشوند.

با توجه به عوامل طبيعي مذكور، پوشش گياهي استان عمدتاً مرتعي بوده و در نواحي كوهستاني و كوهپايه اي شمالي در طارم و الموت عرصه هاي جنگلي متشكل از گونه هاي بلوط ، زرشك، سيب وحشي، پسته وحشي و ... است.

1- آب و هوا و مزيتهاي اقليمي

اقليم و ويژگيهاي مطلوب آب و هوايي از جمله دماي آسايش و ميزان بارندگيها و نوع آن، از مزيتهاي عمدة جذب توريست به شمار مي روند به نحوي كه براساس مطالعات انجام شده در باب سهم هر يك از جاذبه ها در جذب گردشگران، 1/52% از گردشگران در جستجوي عوامل مساعد اقليمي، مناظر طبيعي، سواحل و كناره هاي دريا بوده اند كه نزد 5/36% از كل گردشگران، جاذبه هاي اقليمي در رتبه اول قرار داشته است. بر همين اساس در استان قزوين به جز تير و مرداد كه گرما تا حدود كمي مانع از راحتي گردشگران است، ساير ماههاي سال مطلوب مي باشد.

2- رودخانه ها و تالابها

از مهمترين عناصر طبيعي در جذب مسافران،‌كم و كيف رودخانه ها، چشمه ها، تالابها، درياچه ها و ... مي باشد. اين عنصر به تنهايي جاذبه اي ارزشمند و كم نظير محسوب ميشود كه در شكل بخشي به ساير چشم اندازها و تصاوير طبيعي نقش مهمي ايفا مي كند. استان قزوين از اين لحاظ به دو فضاي كاملاً متمايز تفكيك مي شود. قسمتهاي شمالي شهرستان قزوين و تاكستان برخوردار از رودخانه هاي متعدد و استخرها بوده و قسمتهاي مركزي و جنوبي استان داراي رودخانه هاي دائمي قابل توجهي نيست. به عبارت ديگر ميتوان نواحي شمالي استان قزوين را در زمرة قلمروهاي پرآب كشور محسوب كرد. مهمترين منابع آب استان قزوين در فصل اول و بخش هيدرولوژي آورده شده است.

3- چشمه ها (آب گرم و آب معدني)

چشمه سارها و چشمه هاي آب معدني به ميزان قابل توجهي براي درمان انواع بيماريها مورد استفاده قرار مي گيرند و از اين رو امروزه نه تنها به عنوان مراكز آبدرماني، بلكه از ارزشمندترين جاذبه هاي طبيعي در جذب مسافران تفريحي محسوب مي شوند. استان قزوين همچون بسياري از استانهاي كشور چشمه هاي آب معدني و طبيعي متعددي دارد كه بطور سنتي مورد استفادة مردم قرار مي گيرند. مهمترين اين چشمه ها عبارتند از:

چشمة آب گرم همدان

يكي از چشمه هاي قزوين چشمة آب گرم واقع بين راه قزوين و همدان است كه در 85 كيلومتري قزوين در سمت راست جاده و در مجاورت خوررود در كوهي كه در كنار آن رودخانه واقع شده است قراردارد. قسمتي از آب چشمه به وسيلة يك ناو چوبي به دو حمامي كه در آن نقطه ساخته شده مي ريزد. چون مقدار آب اين چشمه در فصول گوناگون كاستي و افزايش ندارد و با اندك و بسياري بارندگي برف و باران، تغييري در مقدار آب آن حاصل نمي گردد، بايد چشمة مزبور را از چشمه هايي دانست كه مبدأ عمقي دارند.

آب اين چشمه پيش از آنكه تجزيه شود معروف بود كه آب گوگردي است ولي با مشاهدة چشمه و نتيجة تجزيه دانسته شد كه گوگردي در آن وجود ندارد. زيرا بوي هيدروژن سولفوره به هيچ وجه در چشمه استشمام نشده، ضمناً حتي يك سنگ كوچك گوگردي هم در اطراف چشمه ديده نشده است از اين رو ميتوان قضاوت نمود كه آب اين چشمه يك آب كلوروبيكربناته كلسيم است.

آب چشمة مزبور از نظر آشاميدن غير قابل شرب بوده و فقط به طور استحمام ميتوان از آن استفاده كرد. اين آب در بيماريهاي روماتيسمي و عصبي و گاهي در امراض جلدي مفيد مي باشد، به همين جهت در خارش بدن مؤثر و داراي اثر موضعي بوده، پوست را تحريك و جريان خون سطحي را تسريح مي كند. تأثير سطحي اين آب باعث منظم ساختن جريان خون در شكم شده و سرانجام در بيماريهاي رحمي مفيد است. همه ساله بيماران بسياري بنا به دستور پزشك به آنجا مده و در اين آب استحمام مي‌كنند. فصل آب تني سه ماهه تابستان است و مراجعه كنندگان شبانه روز دو تا سه مرتبه آب تني مي كنند. [30]

چشمه آب گرم يله گنبد

اين چشمه در شمال غربي قزوين بين راه رشت – قزوين دور از جاده واقع شده و به نام دهي است كه در سر راه آن قرار دارد. رفتن به اين آبگرم از دو طريق آقابابا و كوهين صورت مي گيرد و هر دو جاده به جاده “يله گنبد” منتهي مي گردد و با اتومبيل ميتوان تا آنجا رفت. چشمة آبگرم در دره مصفايي قرار دارد كه از هر سو درختاني آنرا زينت داده است. [30] شمال دره از سنگهاي آذرين و جنوب آن از سنگهاي آهكي تشكيل شده است. چشمه داراي چند مظهر در چند نقطة نزديك به هم است و آب آن در حوضچه هايي جهت استحمام جمع آوري مي شود.آب اين چشمه از گروه آبهاي معدني بيكربناته كلسيك آهن و گازدار بسيار گرم است.

استحمام در اين آب به سبب وجود گاز كربنيك و گرما، تسكين دهنده و ضد درد است. از اين آب در درمان بيماريهاي عصبي، مفصلي ، روماتيسم و بيماريهاي عصبي استفاده مي شود. آشاميدن آن نيز در كار دستگاه گوارش، كبد و مجاري صفراوي و درمان بيماريهاي معده اي و روده اي اثر مثبت دارد [18]. گفته ميشود بيماران تا هنگامي كه در چشمه هستند هرگونه خوراكي را ميتوانند بخورند اما پس از ترك كردن آنجا بايد مدتي از خوردن ترشي جات و خوراكي هاي سرد و غذاهاي سرخ كرده (غير از گوشت گوسفند و تخم مرغ) پرهيز كنند. [30]

چشمة آبگرم خرقان

چشمة آب گرم خرقان به فاصله 95 كيلومتري قزوين از همدان و در كنار جاده قرار دارد. رودخانة ابهررود از اين منطقه مي گذرد و آب چشمة اب معدني خرقان، پس از استفاده به آن مي‌ريزد.

رسوبات دوران چهارم اطراف آنرا پوشانده اند. آب چشمة خرقان از ميان رسوبهاي كربناته كه بر روي سازنده هاي آهكي دورة ائوسن قرار گرفته اند، بيرون مي آيد. دراين منطقه گسلي از شمال شرق به جنوب غرب وجود دارد كه چشمة خرقان در قسمت انتهاي جنوبي آن جاي دارد. مظهرهاي چشمه در اثر عواملي چون زمين لرزه يا پديدة رسوب گذاري خود آب، در طول خط گسل تغيير محل فراوان داده و تپه اي از سنگ تراورتن به ارتفاع حدود 20 متر در مجاورت جادة آسفالته و اطراف آن پديد آورده اند.

آب چشمة خرقان از گروه آبهاي كلررة سديك و بيكربناتة كلسيك گرم، اسيدي و همراه با سيليس مي باشد.

تركيب آب چشمة خرقان مشابه تركيب آبهاي معدني موتيه و بوريون فرانسه است و در درمان دردهاي عصبي، سياتيك، رماتيسم، عفونتهاي راههاي تنفسي، ورم گلو و برونشيت مزمن (بصورت بخور و دوش بيني ) مؤثر ميباشد. آشاميدن اين آب، در درمان بيماريهاي دستگاه گوارش، از قبيل سوء هاضمه ناشي از ضعف قوا توأم با يبوست و احتقان مفيد است. [18]

چشمة آب معدني ترش و لرزان

در 45 كيلومتري شمال غربي قزوين در كنار جادة شوسة قزوين – رشت دو چشمه به نامهاي آب ترش و آب لرزان وجود دارد كه به فاصلة چند صد متري از يكديگر قرار گرفته اند. اطراف چشمه را رسوبهاي آبرفتي به همراه ليمونيت و هماتيت پوشانده اند. بلورهاي گچ و توده هاي سنگ گچ نيز در پيرامون چشمه وجود دارد. آزمايش ميكروبي بر روي آب اين چشمه ها، گونه اي آلودگي با منشأ غير مدفوعي را نشان داده است.

آب هر دو چشمه از گروه آبهاي سولفاتة كلسيك سرد و گازدار و آهن دار است. [18]

چشمه آبگرم جادة تاكستان – آوج

اين چشمه از مهمترين چشمه هاي آبگرم استان قزوين به شمار مي رود و هر ساله هزاران نفر براي استفاده از خواص درماني آب آن، به اين محل مسافرت مي كنند. بعد از زمين لرزة خرداد 1369 ، ‌مقدار آب و دماي اين چشمه افزايش يافته است. [18]

چشمة علي يا علي بلاغي

اين چشمه در يك كيلومتري شمال روستاي “مصرآباد” بخش آوج بوئين زهرا و كنار رودخانة خرقانرود در بخش خرقان شرقي قرار دارد. آب اين چشمه بسيارسالم و گوارا است. [30]

چشمة آب معدني دينه رود

اين چشمه در بخش رودبار الموت قزوين واقع شده و معروف است كه آب اين چشمه براي بيماريهاي معدي سودمند است، زيرا داراي مواد آهني است. [30]

چشمة گرمارود و آتانرود

در روستاهاي گرمارود و آتانرود بخش رودبار  الموت چشمه هاي آبگرمي است كه حرارت زيادي ندارد و ظاهراً چشمه هاي آهكي است. در تابستان بسياري از مردم براي آب تني به آنجا مي روند ولي در زمستان كه هوا سرد است، سنگها را گرم كرده، در آب مي‌اندازند و آنگاه به شستشو مي پردازند. [30]

چشمه دره برگلو

پايين قلعة الموت – در درة برگلو – چشمة آبي است كه ظاهراً داراي مواد آهني است، زيرا مسير آن زرد رنگ است و چنانچه مي گويند مفيد و سودمند مي باشد. [30]

چشمة كوچنان

در 7 كيلومتري شمال شرقي بخش معلم كلايه چشمه اي وجود دارد كه آب كم كم از بالا به پايين مي چكد و پس از رسوب به شكل سنگ سفيدي در مي آيد به اين معني كه قطره قطره مي چكد و تشكيل سنگهاي رسوبي مرمري قلوه اي مي دهد. اين سنگها را اگر در برابر حرارت شديد قرار دهيم به تدريج تبخير شده و از ميان مي رود.[30]

چشمة كنگرين

كنگرين از توابع رودبار الموت است و در 49 كيلومتري غرب معلم كلايه واقع شده، آب اين چشمه پس از جريان رسوب كرده و به شكل سنگي سفيد در مي آيد. [30]

چشمة يخچال يا معدن يخ

در 12 كيلومتري شمالغربي يله گنبد واقع شده و تا قزوين حدود 40 كيلومتر فاصله است. در نقطه اي از كوه دخمه مانند است كه چشمه اي در آن جاري است. هنگام گرمي هوا، يخ مي بندد و در سردي هوا روان مي شود. در واقع آنجا يخچال طبيعي خوبي است كه در گذشته هر وقت يخ در قزوين ناياب مي شد از آنجا يخ به شهر مي آوردند و اين همان چشمه اي است كه صاحبان عجايب المخلوقات و نزهه القلوب در كتابهاي خود به آن اشاره كرده اند.[30]

خاتون چشمه

گفته ميشود در 12 كيلومتري غرب آبگرم همدن است. آب اين چشمه به محض بيرون آمدن از چشمه بسته مي شود و به صورت سنگ در مي آيد. هر كس از اين آب بنوشد بلافاصله بيمار شده و مي ميرد زيرا آب در معده تبديل به سنگ شده، و باعث هلاكت مي گردد [30] البته بنا به اظهار كارشناسان ادارة محيط زيست استان قزوين صحت اين موضوع مورد شك بوده و آب چشمه مورد استفادة كشاورزي قرار مي گيرد، آبدهي چشمه بسيار خوب است و در مواقع خشكسالي آب مناسبي را براي روستاهاي اطراف فراهم مي آورد.

چشمة زيتك

در قلعة زيتك قاقازان در بخش مركزي قزوين، در 2 كيلومتري آبادي، چشمه آبگرم ملايمي است كه حرارت آنرا 44 درجه بيان نموده اند. اين آب هم املاحي دارد كه داراي خواص طبي است. در ايام تابستان از نقاط دور و نزديك به آنجا آمده و از آن آب استفاده مي‌كنند. [30]

چشمة آب ساران

در مجاورت روستاي ساغران پايين در شهرستان بوئين زهرا واقع شده و معروف است هر وقت آفت ملخ بيايد آب اين چشمه را مي برند و در مزارعي كه ملخ آمده مي گذارند، با اين كار در آن محل سار فراواني پيدا شده به ملخها حمله مي كند و آنها را از ميان بر‌مي‌دارد. اصل اين چشمه بنام آبادي، موسوم به چشمة ساغران بوده و بخاطر كثرت استعمال به “چشمه آب ساران” معروف شده است. البته اثري هم كه مشهور است آنقدر صحت ندارد زيرا به گفتة اهالي همان نواحي، در نزديكيهاي اين چشمه ملخ آمده،‌ از اين آب برده اند ولي اثر و نتيجه اي نديده اند. [30]

چشمة ماران

اين چشمه در روستاي ساغران بالا در بوئين زهرا قرار دارد و معروف است هر جا از آب آنرا ببرند ماران بسياري در آنجا جمع و اسباب مزاحمت مي شوند. آنچه گفته ميشود به نقل قول از گذشتگان است.[37]

چهل چشمه

اين چشمه در كنار روستاي قلعه در مسير آبگرم به قزوين، حدود 5 كيلومتري آبگرم، در سمت راست،‌كنار جاده واقع شده است. به علت زيادي چشمه، به اين نام معروف است. اين چشمه داراي آبي زلال مي باشد.[37]

چشمة دريابيك (درياچة دريابيك)

اين چشمه در 25 كيلومترين شرق بخش آوج از شهرستان بوئين زهرا در كنار روستاي پرسبانج قرار گرفته، طبق گفتة اهالي بصورت يك قيف بوده كه اشياء و جانوران را به طرف خود مي كشد و خطرناك است. در سال 1352 غواصي تا عمق 40 متري پايين رفته و دنبالة دهانه هنوز ادامه داشته است و بعلت مكندگي، امكان پيشروي مسير نبوده است. آب اين چشمه نيز براي بيماريهايي از جمله بيماريهاي پوستي سودمند بوده ولي آب آن بدطعم و غيرقابل شرب است.[37]

چشمة عباس آباد

اين چشمه در جادة قزوين – همدان در 150 كيلومتري همدان در جادة فرعي بطرف روستاي عباس آباد قرار دارد. آب اين چشمه از شكاف سنگهاي آتشفشاني از زمين خارج ميشود. عامل تشكيل اين چشمه شكاف گسلي مي باشد. آب اين چشمه در رديف كلروره سولفاتة سرد مي باشد.[37]

چشمة آبگرم قطور رسويي

اين چشمه در مسير جادة قزوين – همدان، در جنوب غربي جاده، در روستايي بنام مهرآباد قرار دارد. آب اين چشمه در رديف كلروره سولفاتة ولرم مي باشد. [37]

4- پوشش گياهي

پوشش گياهي طبيعي، برآيند عملكرد عوامل اقليم، اب و خاك و ساخت توپوگرافي و همچنين تأثير حيات وحش بر اكوسيستم است. بر اين اساس، پوشش گياهي را ميتوان در زمرة مهمترين شاخصهاي تعيين كيفيت و استعدادهاي طبيعي برشمرد. پوشش گياهي، به ويژه جنگلها در شمار مهمترين و زيباترين جلوه ها و چشم اندازهاي طبيعي و از جاذبه هاي كم نظير گردشگري و امكانات مناسب گذران اوقات فراغت، تلقي مي شوند.

استان قزوين با برخورداري از ميكروكليماي متنوع و شرايط توپوگرافي و آب و هوايي متفاوت، از پوشش گياهي مرتعي در نواحي جنوبي، شرقي ، غربي (عمدة قلمرو استان) و پوشش جنگلي در فضاهاي حاشية شمالي برخوردار است.[28]

مبحث پوشش گياهي بطور مفصل در فصل سوم قيد شده است.