بخشی از مقاله
مقدمه
آنچه از اين گزارش بدست آمده است خلاصه اي از عملكرد مهندسين در سالن دستگاه ادارة مخابرات مي باشد با توجه به اينكه تمام مفاهيم فني در اين مجموعه را بصورت گسترده نمي توانيم توضيح دهيم و در زمان موعد مقرر هم نمي گنجد به گزيده اي از عملكردهاي مهندسين در اين مجموعه اكتفا مي كنيم و بدين ترتيب نام گزارش كار را روشهاي نگهداري مراكز ديجيتال s12 و اطلاعات عمومي مهندسي نگهداري مي ناميم.
يكي از هدفهاي ما در اين گزارش اين است كه بدانيم چطور مي شود در همة سالن ها بطور همزمان عمليات حفظ و نگهداري صورت پذيرد.
در پايان با تشكر فراوان از آقايان
مهندس پور حسين (استاد دانشگاه)
مهندس قرباني (رئيس سالن)
تاريخچه مخابرات:
در سالها پيش و در زماني كه مردم نمي توانستند با يكديگر ارتباط هوايي بدون اينكه همديگر را ببينند برقرار كنند شخصي به نام الكساندر گراهام بل در سال 1899 ميلادي بوسيلة يك پردة نازك مقداري كربن و زغال و يك دهني و گوشي اختراع جديدي را بوجود آورد كه توسط آن دو نفر با يكديگر ارتباط برقرار مي كردند اين سيستم تا زماني كه تعداد مشتركين 5 نفر بودند و هر مشترك به وسيلة دو زوج سيم به مشترك ديگر وصل مي شد دوام داشت اما وقتي كه تعداد مشتركين بيشتر شد ديگر يك نفر نمي توانست همة مشتركين را كنترل كند پس تصميم گرفتند يك مركز تلفن بوجود آورند كه در اين مركز يك نفر به عنوان اپراتور بود و هر شخصي به طور مثال با شخص ديگري كار داشت ابتدا به اپراتور زنگ مي زد و اپراتور با آن شخص تماس مي گرفت و بوسيلة يك رابط يا سيم اين دو خط را به هم وصل مي كرد اين سيستم در ابتدا موفق بود چون تعداد مشتركين يك شهر كم بود و فقط افراد تحصيل كرده و داراي مقام تلفن داشتند اما بعدها كه تعداد مشتركين بيشتر شد تصميم گرفتند مركز تلفن ها را بيشتر كنند و تعداد اپراتورها را نيز بيشتر كنند و براي هر نفر يك شماره در نظر گرفتند مثلاً براي يك منطقه 29-23 و براي منطقة ديگر 39-30 و همينطور در يك شهر شماره دادند و اين امر ارتباطات را سريعتر و آسانتر مي كرد و بعدها يك فرد انگليسي آمد و سيستم ECG را راه اندازي كرد تا ارتباطات بهتر و سريعتر انجام شود و بعدها يك فرد آلماني اين سيستم را كامل تر كرد و سيستم EMP را راه اندازي كرد اين سيستم كه به سيستم مكانيكي نيز معروف بود و تا چند سال پيش هم كاربرد داشت و البته هم اكنون در كشورهاي عقب افتاده هم كاربرد دارد در اين سيستم از عمل مكانيكي استفاده مي شد بدين صورت كه هربار دو خط با يكديگر ارتباط برقرار مي كردند بايد روغنكاري و تميز كاري مي شد كه اين كار هم حجم بيشتر و هم فضاي زيادي را اشغال مي كرد و مدت زمان زيادي را صرف مي كرد و امكان اختلال بين خطوط هم وجود داشت دانشمندان پس از تحقيقات فراوان به اين نتيجه رسيدند كه با پيشرفت الكترونيك و سيستم هاي ديجيتال از اين سيستم استفاده كنند تا هم بتوانند تعداد زيادي مشتركين در يك سالن دستگاه جا بدهند و هم احتياجي به روغنكاري و تميزكاري نبود و سيستم بصورت خودكار همة اين كارها را مي كرد و سيستم هاي متعددي وجود دارد مثل سيستم s12 كه سيستم امركايي است يا سيستمهاي ديگري مثل E WSD يا NEC يا Hvawei و سيستم ديگري كه در جهان امروزي وجود دارند و هر كشور با يك نوع سيستم ديجيتالي كار مي كند كه در ايران بيشتر از سيستم s12 استفاده مي شود ذكر اين نكته هم حائز اهميت است كه اصولاً مراكز تلفن و ادارة مخابرات در هر شهر يا منطقه در وسط آن مي باشد تا بر تمام نقاط تسلط داشته باشد در سيستم مكانيكي يا همان EMD در يك سالن دستگاه تا 30 هزار خطوط تلفن وجود داشت اما در سيستم ديجيتالي يا s12 اين 30 هزار تا به 80 هزار در هر سالن افزايش يافت حال مي خواهيم در مورد كابلها و كافوها و ارتباطشان با سالن دستگاه توضيحاتي بدهيم در سالن دستگاه MDF در يك طرف قطعه هايي مربوط به پيش شماره هاي آن منطقه وجود دارد و در طرف ديگر قطعه هايي براي متصل كردن خطوط به مراكز شهر مي باشد حال ما يك خيابان اصلي كه تعداد زيادي كوچه دارد در يك منطقه را در نظر مي گيريم كه تعداد زيادي خط تلفن احتياج دارد ابتدا ما تعدادي كافو براي اين خيابان در نظر مي گيريم كه بين كوچه هاي اين خيابان تقسيم مي شوند كه بطور مثال اگر اين خيابان 10 كوچه داشته باشد 5 كوچه براي يك كافو و 5 كوچة ديگر براي كافوي ديگر در نظر مي گيريم حال تعدادي كابل پست در نظر مي گيريم هر دو خانه يك كابل ممكن است براي يك كوچه كه 20 متقاضي دارد تعدادي 10 كابل بخواهيم يا براي دو كوچه كه تعداد متقاضي آن كم است 10 كابل بخواهيم و بعد از اين كار دو رشته سيم از كابل به خانه وصل مي شود و دو رشته سيم از كابل به كافوي نزديك منطقه وصل مي شود و از كافو دو رشته سيم به حوضچههايي كه در هر منطقه وجود دارند وصل مي شود و از اين حوضچه ها دو رشته سيم به قطعه مورد نظر در سالن MDF وصل مي شود و بدين ترتيب يك خط تلفن در اين منطقه داير مي شود حال مي خواهيم در مورد سيستم s12 توضيحات بيشتري بدهيم بدين صورت كه از مزاياي اين سيستم مي توان به انتظار مكالمه اشاره كرد يا براي قطع و وصل كردن خطوط به وسيلة كامپيوتر خيلي راحت و آسان انجام مي شود يا اگر سه نفر كد يك شهري را بگيرند و بخواهند با آن فرد در ارتباط باشند اين كار به آساني ميسر است در حالي كه در سيستم مكانيكي يا همان EMP اين كار لاينحل بود يا وقتي تلفن شما بدليل بدهي قطع مي شود بوسيلة يك پيغام وقتي گوشي را برميداريد كه تماس بگيرد آن منشي به شما مي گويد كه بدهي داريد و ديگر لازم نيست به ادارة مخابرات برويد و بايد بدهي را بپردازيد قابل ذكر است كه در سيستم آنالوگ يا همان مكانيكي سيستم براحتي نويز مي پذيرد و دچار اعوجاج مي شود كه بستگي به فاصلة مسير انتقال بين فرستنده و گيرنده و تعداد دستگاه هاي الكترونيكي در اين فاصله دارد و حتماً بايد اين سيستم به ديجيتال تبديل شود.
در مورد تاريخچه مخابرات در ايران اين را بايد بنويسيم كه در اسفند سال 1363 شمسي يعني 14 سال پس از مخابره اولين پيام تلگرافي اين سيستم در ايران زير نظر ميرزا اعتضاد السلطنه و با همكاري رضاقلي خان اله باشي طبرستاني بوسيله كرشش انجام شد و بلافاصله كار سيم كشي بين كاخ ارك تا باغ لاله زار در تهران شروع شد و اين خط تلگرافي نيز در سال 1237 شمسي آغاز به كار كرد نخستين خط نسبتاً طولاني تلگرافي در ايران به فاصله 300 كيلومتر در تيرماه 1238 شمسي بين تهران و زنجان داير شد و شروع به كار كرد ارتباط تلگرافي ايران- روسيه در سال 1342 برقرار شد و بدين ترتيب ارتباط تلفني بين تهران و ساير شهرها مورد بهره برداري قرار گرفت.
سرويسهاي ويژه
از feature ها براي سرويسهاي ويژه از طرف اپراتور مركز براي يك مشترك فعال ميشود يا از طرف خود مشترك به كمك دستگاه تلفن خود مشترك قابل استفاده ميباشد و در هر دوي اين حالتها بايد مركز تلفن نيز از وضعيت software و hard ware در جريان باشد يا به عبارتي ديگر
1- مشترك درخواست استفاده از feature را مي دهد.
2- مركز feature را در اختيار مشترك قرار مي دهد(softwar و hardware)
3- فعال كردن feature فوق يا توسط اپراتور يا توسط مشترك به كمك دستگاه تلفن خودش بعضي از feature ها توسط اپراتور و بعضي ديگر هم هم توسط اپراتور و هم توسط مشترك انجام مي شود مشترك در صورتي مي تواند feature ها را فعال كند كه از نظر سيگنالينك براي مركز بصورت مولتي فركانس و push botton باشد.
1- شماره گيري مخفف سريع abbreviatel dialling
كه يك رقم يا 2 رقم جايگزين شماره تلفن مشترك مخاطب قرار مي گيرد و در مواقع لزوم كافي است كه كد گرفته شود در نتيجه با شماره تلفن مورد نظر تماس برقرار شود.
2- call trans ferlredirection facilities
مشترك درخانه خودش با گرفتن كد فعال شود
a. variable call for warding
b. predeter mined call for warding
اپراتور مركز با توجه به درخواست مشترك اين امكان را فعال مي كند كه در مركز به نام call trans ferif busy معروف است.
3- شركت بخواهد زمان طولاني از تلفن استفاده نكند اين اطلاعات را به مركز بدهد.
absent service (to operate)
call interception cabsent service to avouchment
در صورت نبودن مشترك پيام خاصي را به مشترك خواهان مي فرستد.
4. conference facilities
ماكزيمم پنج مشترك مي تواند وجود داشته باشد از push botton مي باشد.
مشترك A براي برقراري كنفرانس با گرفتن كد خاص به مركز مي فهماند كه درخواست كنفرانس دارد بعد از گرفتن كد خاص شماره B را مي گيرد پس با گرفتن كد خاص ديگر به مشترك B مي فهماند كه پشت خط است تا c را وارد كنفرانس كند پس با گرفتن كد خاص ديگر به مركز مي فهماند كه مي خواهد مشترك ديگري وارد كنفرانس كند.
توسط مشترك فعال شود 5. ring back to subscriber
توسط اپراتور مركز فعال شود a.automatic wake up
در اين حالت زنگ بنا به درخواست مشترك زده مي شود (براي آزمايش)
b.faults call ring back
b. non- dialling call origihation. (hotline or warmline)
(hot line) به محض برداشتن گوشي به مشتركي كه از قبل تعيين شده وصل مي شود بدون هيچ تأخيري (warm line) با برداشتن گوشي بعد از مدتي تأخير به مشترك مورد نظر زنگ مي خورد hot line with delay
direct connection to on operator subservic
مي توانيم شماره تلفن مورد نظر را با شماره تلفن يك اپراتور قرار دهيم تا عمل بالا را انجام دهد.
7.completion of a call to busy subscriber
يكي از مشتركين در حال صحبت با مشترك B است پس هركس به A زنگ بزند اشغال است ولي با facility ديگر بوق اشغال نمي شنوند بلكه شبه زنگ براي مشترك ارسال مي شود.
8.paging and remotely controlled devices
مثلاً در مورد ديگ بخار بخش كنترل ديگ را به تلفن وصل نموده اگر فشار ديگ از حد مجاز خارج شده از راه دور عمليات لازم را به وسيلة كد انجام مي دهيم در صورت داشتن مزاحم به مركز اطلاعات داده مي شود.
9. mall cious call handing
10. call waiting and trunk affering facilities
وقتي مشتركي درخواست اين facility را مي دهد اين مشترك تا زماني كه اشغال است اگر مشترك سوم بخواهد با او تماس بگيرد به جاي بوق اشغال شبه زنگ دريافت مي كند كه دو حالت بوجود مي آيد الف مشترك A به B بگويد كه مشترك سوم پشت خط است و صحبتش با B زودتر تمام شود و به محض گذاشتن گوشي زنگ دريافت مي كند و A با c ارتباط برقرار مي كند.
11. hold and transfer facilities
A با B در حال مكالمه است مي خواهيم در يك لحظه ارتباط با B به طور موقت قطع و ارتباط با C برقرار شود به تلفن رنگ نمي خورد فقط از طريق آن مي توان با نقاط ديگر تماس گرفت
12. coin box facilities
مسيريابي Routin
تا بدينجا در مورد تاريخچه ي مخابرات و سرويس هاي ويژه آن صحبت كرديم حال مي خواهيم بدانيم كه چگونه مي توان در يك سالن دستگاه مسيري كه يك مشتري ميخواهد بگيرد پيدا كرد و به آن وصل نمود بطور مثال در يك شهري مثل كرج توسط يك مركز تلفن نمي توان كل شهر را پوشش داد و عملاً اين كار غير ممكن است براي ميسر شدن اين مشكل در هر شهر براي هر منطقه يك تزانزيت در نظر گرفتند بطور مثال در كرج فرديس با پيش شماره هاي 660-650تزانزيت 4 رجائيشهر با پيش شمارة 220-250 تزانزيت 2 باغستان با پيش شمارة 430 تزانزيت 6 و حصارك با پيش شماره 455-458 تزانزيت 1 است اين ترانزيتها ارتباط بين مناطق را ميسر ميكند اگر شخصي پيش شمارة 430 را مي گيرد يعني با منطقة باغستان كار دارد و وقتي 4 شمارة بعدي را كه گرفت ارتباط توسط تزانزيت برقرار ميشود حال اگر شخصي با پيش شماره 430 خواست با پيش شماره 660 ارتباط برقرار كند بايد از تزانزيت 4 به ترانزيت 6 برود و سپس 4 شمارة بعدي ارتباط را برقرار مي كند در ضمن هر ترانزيت در هر منطقه با تمام آن منطقه ارتباط دارد و هر ترانزيت در هر منطقه با ترانزيت در منقطة ديگر هم در ارتباط مستقيم است بدين صورت به آساني مسيريابي صورت مي گيرد.
مركز سوئيچ
عبارت است از مركزي كه خود مشترك ندارد بلكه به عنوان رابط بين مركزها عمل مي كند و امكان دستيابي به مشتركين مختلف را پديد مي آورند مزيت مركز سوئيچ در كاهش طول و تعداد سيمها مي باشد تعداد زوج سيمهاي لازم براي ارتباط بين n مشترك از رابطه بدست مي آيد امكان مركز سوئيچ ها بايد در مركز ثقل مشتركين مي باشد
ترانك (trunk)
مسيري كه مي تواند عامل يك مكالمه بين دو مركز مي باشد ترانكه ناميده مي شود يك زوج سيم مي تواند يك ترانك باشد.
حالت هاي كاري ماژول ها:
ماژول: مجموعه اي از چند كارت مختلف مي باشد كه همگي در يك مجموعه واحد جهت ارائه يك وظيفه خاص عمل مي كند.
مراكز s12 به طور كلي داراي سه نوع زير مي باشد:
1-مراكز شهري (local)
2-مراكز بين شهري (std)
3-مراكز راه دور (Remotel)
system 12:شامل دو هارد ديسك مي باشد كه كليه نرم افزارهاي سيستم و آمار ترافيكي سيستم و كنتور مشتركين به روي آن قرار دارد
ساختمان ماژول:
هر ماژول از 2 قسمت اساسي تشكيل شده است 1)ترمينال 2)ترمينال كنترلي المنت TCE ارتباط بين ترمينال و ترمينال كنترلي المنت توسط زوج خط PCM از نوع 4 مگابايت بر ثانيه مي باشد ارتباط بين DSN,TCE به كمك خارج خط PCM از نوع 2 مگابايت بر ثانيه مي باشد
قسمت ترمينال از مداري به نام مدار ترمينال تشكيل شده است اين مدار ممكن است در يك يا چند كارت مدار چاپي قرار داشته باشد قسمت TCE در تمام ماژول ها از لحاظ سخت افزاري كاملا شبيه به هم هستند از لحاظ نرم افزاري TCE ما ژولهاي مختلف با هم متفاوت است از لحاظ برنامه هاي كه در آن اجرا مي شود قسمت TCE هر ماژول از 3 جز اساسي زير تشكيل شده است
Terminal interface-L كه در حقيقت يك رابط است
2-prosessor كه در حقيقت يك ميكروپروسسور است
3-Exter hal memory كه در يك حافظه خارجي است كه از تعدادي RAM,ROM درست شده است از لحاظ سخت افزاري ACE,CE مثل هم هستند ولي CE از لحاظ نرم افزاري به انجام كارهاي مخصوص ماژول خودش مشغول است ولي ACE يك سري كارهاي كلي در رابطه باسيستم انجام مي دهد. روي هر كارت پروسسور يك مدار مولد كلاك پالس قرار دارد كه مستقلاً براي اجراي دستورالعمل كار مي كند.
ارتباط بين پروسسور وقسمت هاي د يگربه كمك سه نوع BUS امكان پذير است
1.HSB 2.LSB 3.Natic master Bus
CE به شبكه Ton clock , DSN و ازطرف ديگر به ترمينال متصل است ولي ACE فقط با شبكه CLOCK , DSN و TON ارتباط دارد و ترمينال ندارد ترمينال توسط LSB كنترل مي شود HSB پروسسور را به ترمينال اينترفيس و حافظه خارجي ارتباط مي دهد بسته به كاربرد در ماژولها كنترل ترمينال توسط HSB و يا بسته هاي ديتاي رسيده