بخشی از مقاله
سيستم هزينه هاي سفارش كار در شركت هايي مورد استفاده قرار مي گيرد كه هر محصول مشابه به طور اساسي با هم تفاوت داشته و بر طبق مشخصات دريافتي از مشتريان يا دستور ساخت توليد شود .يك سفارش ممكن است براي يك واحد محصول مانند ساخت يك پل يا يك گروه محصول مشابه مانند ساخت 200عدد از يك صندلي باشد ،شركت هايي كه از سيستم هزينه يابي سفارش كار استفاده مي كنند عبارتند از :
شركت هاي پيمانكاري ،كشتي سازي ،هواپيما سازي ،توليد اثاثيه و چاپخانه ها.از شركت هايي كه داراي محصولات مختلف مي باشند و توليد آنها به شكل چرخه محصول مشابه و متناوب صورت مي گيرد مي توان از سيستم هزينه يابي سفارش كار استفاده نمود.به طور كل در يك كارخانه توليد اثاثه ممكن است در مدت يك ماه در ده روز اول 500عدد صندلي در ده روز دوم ماه 300عدد ميز و در ده روز سوم ماه 250دست مبل راحتي توليد نمود .در چنين شرايطي هر گروه محصول مشابه را مي توان به عنوان يك سفارش تلقي نمود .در سيستم هزينه يابي سفارش كار هزينه هاي توليد(مواد مستقيم ،كار مستقيم و سربار كارخانه) هر سفارش تعيين گردد.در شكل زير سيستم هزينه يابي سفارش كار را نشان مي دهد .ميانگين قيمت تمام شده يك واحد هر سفارش به قرار زير محاسبه گرديده:
قيمت تمام شده هر سفارش = ميانگين قيمت تمام شده بايك واحد هرسفارش
تعداد سفارش
سيستم هزينه يابي مرحله اي:
هزينه يابي مرحله اي سيستمي است ،براي اندازه گيري و گزارش قيمت تمام شده محصولات مشابهي كه توليد آنها يك سري عمليات توليدي يكنواختي به صورت انبوه و پيوسته صورت مي گيرد.،مانند دايره تراشكاري يا مونتاژ ،معمولاً يك واحد محصول از دو يا چند دايره يا مركز هزينه عبور مي كند تا به انبار كالاي ساخته شده برسد .در هزينه يابي مرحله اي ،هزينه هاي توليد (مواد مستقيم ،كار مستقيم،سربار كارخانه) هر دايره به حساب موجودي كالاي در جريان ساخت همان دايره منظور مي شود . نمونه صنايعي كه از سيستم هزينه يابي مرحله اي استفاده مي نمايند عبارتند از:صنايع كاغذ ،فولاد و شيميايي.
روشهاي هزينه يابي محصول:
هر دو سيستم هزينه يابي سفارش كار و مرحله اي به سه روش واقعي،نرمال و استاندارد قابل اجرا مي باشند.روشهاي هزينه يابي واقعي ،نرمال و استاندارد را مي توان به صورت هزينه يابي متغير (مستقيم) و جذبي اعمال نمود كه به صورت شكل زير خلاصه گرديده است:
روشهاي هزينه يابي محصول:
هزينه يابي متغير(مستقيم) هزينه يابي واقعي هزينه يابي نرمال هزينه يابي استاندارد
مواد مستقيم واقعي واقعي استاندارد
كار مستقيم واقعي واقعي استاندارد
سربار متغير كارخانه واقعي بر آورد شده استاندارد
سربار ثابت كارخانه(1) _ _ _
هزينه يابي جذبي
مواد مستقيم واقعي واقعي استاندارد
كار مستقيم واقعي واقعي استاندارد
سربار متغير كارخانه واقعي بر آورد شده استاندارد
سربار ثابت كارخانه واقعي بر آورد شده استاندارد
*
(1)در هر دوره به حساب سود و زيان منظور مي شود.
ثبت هاي حسابداري در سيستم هزينه يابي سفارش كار:هزينه يابي واقعي
ريال ريال ريال
1)موجودي مواد اوليه **
بستانكاران **
بابت خريد مواد اوليه
2)موجودي كالاي در جريان ساخت **
سفارش100 **
سفارش200 **
سفارش300 **
كنترل سربار كارخانه **
مواد غير مستقيم **
موجودي مواد اوليه **
بابت تعداد مستقيم و مواد غير مستقيم مصرف شده
3)كنترل حقوق و دستمزد **
وزارت اقتصاد و دارايي **
سازمان تأمين اجتماعي **
بانك **
بابت حقوق ____ ماه
4)مو جودي كالاي در جريان ساخت **
سفارش 100 **
سفارش200 **
سفارش300 **
كنترل سربار كارخانه **
كار غير مستقيم **
كنترل حقوق و دستمزد **
بابت منظور نمودن هزينه كار مستقيم و هزينه كار غير مستقيم به سفارشات سربار كارخانه
ريال ريال ريال
5)كنترل سربار كارخانه **
استهلاك **
بيمه **
ساير **
بستانكاران **
پيش پرداخت ها **
ذخيره و استهلاك **
بابت هزينه هاي سربار انجام شده
6)موجودي كالاي در جريان ساخت **
سفارش 100 **
سفارش 200 **
سفارش 300 **
كنترل سربار كارخانه **
بابت منظور نمودن هزينه هاي سربار كارخانه به سفارشات
7)موجودي كالاي ساخته شده **
موجودي كالاي در جريان ساخت **
سفارش 100 **
سفارش 200 **
بابت قيمت تمام شده سفارشات تكميل شده
8)قيمت تمام شده كالاي فروش رفته **
موجودي كالاي ساخته شده **
سفارش 100 **
بابت قيمت تمام شده سفارشات كالاها ي فروش رفته
در پايان دوره مالي به قيمت تمام شده كالاي فروش رفته به حساب سود و زيان بسته مي شود .صورت قيمت تمام شده كالاي ساخته شده و فروش رفته به نحوه محاسبه قيمت تمام شده كالاي ساخته شده و قيمت تمام شده كالاي فروش رفته را نشان مي دهد.اين صورت در
واقع حسابهاي صنعتي را در يك دوره حسابداري تجزيه و تحليل مي نمايد . صورت قيمت تمام شده كالاي ساخته شده و فروش رفته در پايان دوره حسابداري صنعتي تهيه مي گردد.
مثال:
شركت توليدي يزد داراي سيستم هزينه يابي سفارش كار مي باشد . موجودي هاي اول فروردين ماه 13xx به شرح زير است:
موجودي مواد اوليه 100000
م.كالاي در جريان ساخت سفارش110
مواد مستقيم 1400000
كار مستقيم 2200000
سربار كارخانه 2500000
6100000
م.كالاي ساخته شده(سفارش110) 9000000
شركت طي فروردين ماه در سفارشي به شماره هاي120_130 دريافت نموده است . مواد اوليه خريداري شده و مصرف شده طي فروردين ماه به شرح زير مي باشد:
مواد اوليه خريداري شده 6000000
مواد اوليه مصرف شده:
مواد مستقيم
سفارش120 2400000
سفارش130 1600000
جمع 4000000
2000000
حقوق و دستمزد بر اساس كارت ساعت كاركرد كارگران و ليست حقوق فروردين ماه به قرار زير خلاصه شده است:
كار مستقيم
سفارش 110 1000000
سفارش 120 4000000
سفارش 130 3000000
جمع 8000000 3000000
ساير هزينه هاي سربار كارخانه طي فروردين ماه 7200000 ريال بوده بر مبناي تسهيم سربار واقعي كارخانه بين سفارشات هزينه كار مستقيم مي باشد . در فروردين ماه سفارشهاي 120،110،تكميل و سفارش110،100 تحويل مشتريان شده است.
مطلوبست:1. ثبت عمليات فوق در دفتر روزنامه و انتقال آهنا به حساب هاي دفتر كل
2. تهيه كارت هزينه سفارش (به شكل T)
3. تهيه قيمت تمام شده كالاي ساخته شده و فروش رفته براي ماه منتهي به 31
فروردين 13XX
1)موجودي مواد اوليه 6000000
بستانكاران 6000000
ريال ريال ريال
2)موجودي كالاي در جريان ساخت 4000000
سفارش 120 2400000
سفارش 130 1600000
كنترل سربار كارخانه 200000
مواد غير مستقيم 200000
موجودي مواد اوليه 4200000
3)كنترل حقوق و دستمزد 11000000
حسابهاي مختلف 11000000
4)موجودي كالاي در جريان ساخت 8000000
سفارش 110 1000000
سفارش 120 4000000
سفارش 130 3000000
كنترل سربار كارخانه 3000000
كار غير مستقيم 3000000
كنترل حقوق و دستمزد 11000000
5)كنترل سربار كارخانه 7200000
حسابهاي مختلف 7200000
ريال ريال ريال
6)موجودي كالاي در جريان 10400000
سفارش 110 1300000
سفارش 120 5200000
سفارش 130 3900000
كنترل سربار 10400000
7)موجودي كالاي ساخته شده 200000000
موجودي كالاي در جريان ساخت 200000000
سفارش 110 8400000
سفارش 120 11600000
8)قيمت تمام شده كالاي فروش رفته 17400000
موجودي كالاي ساخته شده 17400000
قيمت تمام شده سفارشات فروش رفته
سفارش 100 9000000
سفارش 110 8400000
17400000
مطلوبست(2)
