بخشی از مقاله
مقدمه
نارسایی مزمن کلیه یکـی از بیمـاریهـای جسـمانی
رایج جوامع بشری است به طوری که امروزه 2 تـا 3
درصد مردم جهان مبتلا به این بیمـاری هسـتند. ایـن
مسئله میتواند سـلامت و بهداشـت روانـی افـراد را
دچار مشکل سازد (نریمـانی و رفیـق ایرانـی، .(1387
بنابر اکثر پژوهشها، شیوع بالای اخـتلالات روانـی-
اجتماعی در بیماران کلیـوی مشـاهده مـیشـود. .بـه
عنوان مثال افزایش میل بـه خودکشـی، افسـردگی و
روانشناسیسلامتفصلنامهعلمیپژوهشی/شماره4ـزمستان1391 اضطراب، اختلالات جنسی و مشکلات روابـط بـین
HealthPsychology/Vol.1.No.4/Winter2013 فردی در این بیماران دیده شـده اسـت (احمدونـد و
همکاران، .(1391 شناخت عوامل مـوثر بـر سـلامت
روان بیماران کلیوی میتواند به آنان در درمـان کمـک
بیشتری کند. به نظر میرسد یکی از عوامل مـرتبط بـا
سلامت روان آنان آلکسیتیمیـا باشـد. آلکسـی تیمیـا
اختلالی ویژه در پردازش هیجانی است، که بیشتر بـه
کاهش توانمندی در شناسایی و تشخیص هیجـانهـا
اشاره دارد(چن1 و همکاران، .(2011
عقیده بـر ایـن اسـت کـه آلکسـی تیمیـا عامـل
2 خطرساز برای بسیاری از اختلالهـای روانـی اسـت، زیرا افراد مبتلا به ایـن نارسـایی خیلـی تحـت فشـار همبستههای جسمانی هیجاناتی هستند که به کـلام در نمیآیند (بیان نمیشوند). ایـن نارسـایی مـانع تنظـیم هیجانها شده و سازگاری فـرد را مشـکل مـیسـازد (تیلور و همکاران،1999؛ به نقل از زکـییـی، .(1391 اینفراسکا (1997) معتقد است که این آگاهی هیجـانی محــدود و فرآینــدهای شــناختی معیــوب در زمینــه عواطف افراد مبتلا به آلکسـیتیمیـا، بـه برانگیختگـی فیزیولوژیک طولانی، واکنشهای عصبی و فشـارهای
1 . Chen
روانی منجر میشود و این عوامل بـه صـورت بـالقوه برسیستمهای اتونومیک، ایمنی و گـذرگاه هیپـوفیز - آدرنال، اثر تخریبی دارند (به نقل از مـارتینز - سـانچز
و همکاران، .(2003 الکسـی تایمیـا، آسـیب پـذیری نسبت به بیماریهای تنـی را تشـدید مـیکنـد. ایـن نظریه که ناتوانی در روند هیجانی و شناختی، استعداد ابتلا به بیماری را تشدید میکند با اساس طـب روان تنی که مدعی اسـت هیجانـات و شخصـیت ممکـن است به طور قابل توجهی بر عملکرد بدن و سلامت جسم تاثیر گذارد،کـاملاً همسـان اسـت (مـارتینز - سانچز2 واتو- گارسیا 3 و همکاران، 1998، به نقـل از مکوندی و همکاران، .(1390
رابطه بین آلکسیتیمیا با افسردگی (هونکـالامپی4
و همکاران ، (2000، اضطراب(کوکس5 و همکـاران ، (1995 و شماری دیگر از اختلالهای روانی و بـدنی (تیلــور و بگبــی6، 2004؛ ریچــاردز و همکــاران7، (2005 در پژوهشهای بسـیاری مـورد تأییـد قـرار گرفته است. پژوهشهای اخیر حاکی از آن است کـه آلکســی تیمیــا بــا بســیاری از اخــتلالات روانتنــی و روانپزشکی مانند افسردگی اساسی، اخـتلال اسـترس پــس از ســانحه، سوءاســتفاده و وابســتگی بــه مــواد، اختلال جسمانی کردن، اخـتلال خـوردن و فـوبیهـا مرتبط است (تیلور8 ،.(2004 پژوهشهای دیگـر نیـز از جمله پژوهشهـای اسـپیندلر و همکـاران((2009، احـــدی((1388، مظـــاهری و همکـــاران (1389)،
2 . Martinez - sanchez 3. Ato-Garcia 4. Honkalampi
5. Cox , Swinson , Shulman & Bourdeau 6. Taylor & Bagby 7. Richards, Fortune, Griffiths & Main 8. Taylor
رابطه آلکسی تیمیا و باورهای مربوط به هیجان با...
میکائیلی و همکاران (1391) و زکی یـی (1391) نیـز تفاوتهای فردی در تجربـه هیجانـات منفـی (مثـل
حاکی از ارتباط بین آلکسیتیمیا با اختلالهای روانـی اضطراب و غمگینـی) در تندرسـتی ضـعیف سـهیم
است. است. نتایج پژوهشی نشان داد که این بعد شخصـیتی
عامل دیگری که ممکـن اسـت سـلامت روانـی گسترده، آسیبپذیری نسبت به بیماری ایجاد میکند
بیماران کلیوی را تهدید کند باورهای مرتبط با هیجـان و روانرنجورخویی و هیجانپذیری منفی بـا کـاهش
است. روانشناسان شـناختی مـدعی هسـتند کـه بـاور طول عمر و افزایش میزان بروز بیماریهای سخت و
مربوط به عدم بیان و یا ابراز هیجانات نقش محـوری خطرناک مرتبط اسـت (اسـمیت9، 2006؛ بـه نقـل از
در بــروز و ادامــه مشــکلات روانــی دارد (ریمــز و داودی و همکاران، .( 1391
چالدر1، (2010 و میتواند یک پیشآگهی قوی بـرای هنگامی که فرد با یک موقعیـت هیجـانی روبـرو
شکست درمان باشـد (کورسـتورفین2، (2006 چنـین میشود احساس خوب و خـوشبینـی بـرای کنتـرل
باورهایی مشکلات عدیدهای برای فرد ایجاد میکنـد، هیجان کافی نیسـت بلکـه وی نیـاز دارد کـه در ایـن
مثلاًٌ این باورها ممکن است به ایـن منجـر شـود کـه موقعیت بهترین کارکرد شـناختی و رفتـاری را داشـته
خودآگاهی و توجه به خود در فرد کاهش پیدا کنـد و باشد و بتواند هیجانهای خود را تنظیم کند. در اصـل
یا توانـایی درک مناسـب و لازم مشـکل را از دسـت در تنظیم هیجان به تعامل بهینهای از شناخت و رفتـار
بدهد (کندیمور و واتسون3، .(2001 هیجانی جهت مقابله با شرایط منفی نیاز اسـت، زیـرا
باورهای مربوط به عدم بیان هیجانهای منفـی یـا انسانها با هر چه مواجه میشوند آنرا تفسیر مـیکننـد
باور به پیامد ناسازگار بیان احساسـات، در افـرادی بـا و تفسیرهای شناختی تعیین کننده واکـنشهـای افـراد
طیفی از مشکلات گزارش شده است، این مشـکلات هستند (اچسنر و گروس10، .(2005 با توجه به نقـش
شــامل ســندرم خســتگی مــزمن (ســوروی4، (1995 هیجــان در ســلامت کــه مــورد اشــاره قــرار گرفــت
سندرم روده تحریک پذیر (علی و همکـاران، (2000، پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه بین آلکسیتیمیـا
اخــتلالات روانتنــی (وولــدفولک و آلــن5، (2007، و باورهای مربوط به هیجان با سـلامت روان بیمـاران
اختلالات خوردن (کـلارک و ولـز6، (1995، هـراس کلیوی انجام گرفت.
اجتماعی (کورستورفین، (2006، افسـردگی (کرامـر و روش
لانگلویز7، (2005، و اختلال استرس پـس از سـانحه
(اهلرز و کلارک8، (2000 است. تصور میشـود کـه پژوهش توصیفی از نـوع همبسـتگی بـود کـه بـرای
انجــام آن از بــین بیمــاران کلیــوی اســتان کرمانشــاه
1 . Rimes & Chalder
(بیماران دیالیزی و پیونـدی) تعـداد 110 نفـر (شـامل
2 . Corstorphine
3 . Kennedy-Moore & Watson 54 مرد و 56 زن) به روش نمونه در دسترس جهـت
4 . Surawy
5 . Woolfolk & Allen
6 . Clark & Wells
7. Cramer & Langlois 9. Smith
8. Ehlers & Clark 10 . Ochsner & Gross
2013Winter4/.No.1.VolPsychology/Health 1391 زمستان ـ 4شماره پژوهشی/ علمی فصلنامه سلامت شناسی روان
21
جهانگیر کرمی، علی زکییی، زینب محبی
شرکت در پژوهش انتخاب شـدند (بـه جهـت عـدم دسترسی به آمار دقیق بیمـاران از ایـن روش اسـتفاده شد). از این تعـداد 22 نفـر مجـرد و 88 نفـر متاهـل بودنــد و میــانگین ســنی آنهــا 46/78 ســال بــود. ملاکهای ورود برای آزمودنیهـا عبـارت بودنـد از تشخیص بیماری کلیوی توسـط پزشـک متخصـص، دارای حــداقل مــدرک تحصــیلی دیــپلم، دارا بــودن شرایط جسمانی جهت پاسـخگویی بـه پرسشـنامه و رضـــایت کامـــل. بـــرای جمـــعآوری دادههـــا از پرسشنامههای زیر استفاده شد:
روانشناسیسلامتفصلنامهعلمیپژوهشی/شماره4ـزمستان1391 HealthPsychology/Vol.1.No.4/Winter2013 پرسشـــنامه باورهـــای مربـــوط بـــه هیجـــان1
:(BAES) در ایــن مقیــاس باورهــای مربــوط بــه
هیجان، کنترل احساسـات مثبـت و منفـی نسـبت بـه
دیگران و همچنین هیجاناتی که با دقـت بایـد کنتـرل
شوند سنجیده میشود. در ایـن مقیـاس 11 آیـتم بـه
صورت چند گزینهای وجود دارد. نمره بـالا در ایـن
مقیاس نشان دهنده باورهای مضر در مورد هیجانـات
میباشد. ضریب آلفای کرونباخ ایـن مقیـاس توسـط
ریمس و همکاران (2010)، 0/ 84 اعلام شده اسـت.
22 ایــن آزمــون در ایــران توســط فولادچنــگ (1390) ترجمـه و هنجاریــابی شــده اسـت و ضــریب آلفــای کرونبــاخ 0/76 بــه دســت آورده اســت. در پــژوهش حاضر آلفای کرونباخ این پرسشـنامه 0/89 بـه دسـت آمد.
پرسشــنامه آلکســیتیمیــا :FTAS-20 مقیــاس آلکسیتیمیا تورنتو یک آزمون 20 سؤالی است و سـه زیرمقیاس دشواری در تشخیص احساسات (شـامل 7 مــاده)، دشـواری در توصــیف احساســات (شــامل 5 ماده) و تفکر عینی (شامل 8 مـاده) را در انـدازههـای
1 . Beliefs About Emotion Scale
پنج درجهای لیکرت از نمره )1کاملاًمخالف) تا نمـره )5کــاملاًموافق)، مــیســنجد. یــک نمــره کــل بــرای آلکسیتیمیـا کلـی محاسـبه مـیشـود. ویژگـیهـای روانســنجی مقیــاس آلکســیتیمیــا تورنتــو-20 در پژوهشهای متعدد بررسـی و تأییـد شـده اسـت. در نسخه فارسی (بشارت، (1388 مقیـاس آلکسـیتیمیـا تورنتو-20، ضرایب آلفای کرونباخ برای نمـره کـل و سه زیر مقیـاس دشـواری در تشـخیص احساسـات، دشواری در توصـیف احساسـات و تفکـر عینـی بـه ترتیـب 0/85، 0/82، 0/75 و 0/72 محاســبه شـد کــه نشانه همسانی درونی خـوب مقیـاس اسـت. پایـایی بازآزمایی مقیـاس آلکسـیتیمیـا تورنتـو-20 در یـک نمونه 67 نفری در دو نوبت با فاصـله چهـار هفتـه از r=0/80 تــا r=0/87 بــرای آلکســیتیمیــا کــل و زیــر مقیاسهای مختلف تأیید شد. روایی همزمان مقیـاس آلکسیتیمیا تورنتو-20 بر حسب همبستگی بین زیـر مقیاسهای این آزمون و مقیاسهای هـوش هیجـانی، بهزیســتی روانشــناختی و درمانــدگی روانشــناختی بررســی و مــورد تأییــد قــرار گرفــت نتــایج ضــریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین نمره آزمـودنیهـا در مقیــاس آلکســیتیمیــا کــل بــا هــوش هیجــانی، بهزیســتی روانشــناختی و درمانــدگی روانشــناختی همبستگی معنیدار وجـود دارد. ضـرایب همبسـتگی بین زیر مقیاسهای آلکسیتیمیا و متغیرهای فوق نیـز معنیدار بودند. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نیـز وجـود سه عامل دشواری در تشخیص احساسات، دشـواری در توصـیف احساســات و تفکــر عینــی را در نســخه فارسی مقیاس آلکسیتیمیا تورنتو-20 گـزارش کـرده است (به نقل از زکییی، .(1391 در پـژوهش حاضـر آلفای کرونباخ این پرسشنامه 0/92 به دست آمد.
