بخشی از مقاله
چکیده
از دیر باز شناخت و درک علل و عوامل تعیین کننده یا موثر بر سلامتی به ویژه سلامت روان مورد توجه و مطالعه دانشمندان علوم گوناگون بوده است. همگام با پیشرفت های جهان معاصر در تشخیص و درمان اختلالات جسمی و روانی، ابزارها و فنون مختلفی گسترش یافتهاند که در کاهش مشکلات مختلف مؤثر بوده اند. دین اسلام جامع ترین پیام الهی برای بشریت است که مهمترین هدف آن، هدایت انسان به سمت فلاح و رستگاری است. از آنجاکه انسان سالم در انجام وظایف خود و رسیدن به رستگاری موفقیت بیشتری دارد، اسلام برحفظ سلامتی تاکید می کند.در این دیدگاه ، معیار سلامت روانی تحت عنوان رشد بکار رفته است. اصطلاح رشد به معنای قائم به خود بودن، هدایت، نجات، صلاح و کمال، آمده است.البته انسان را موجودی دو بعدی(مادی و معنوی) می داند و به هر دو بعد نظر دارد . در کنار همه این ابزارها و فنون تشخیصی و درمانی، شعایر مذهبی و دینی، از جمله دعا، نیایش و نماز، جایگاه خود را در آرامش و اطمینان قلبی و بهداشت روانی، حفظ نموده است تأثیر این گونه شعایر دینی بر جسم و روان، از دیدگاه فیزیولوژی ثابت شده است و هم پیامدهای روان شناختی و اجتماعی آنها در جوامع مختلف کاملاً روشن است. در این مقاله با استفاده از روش پژوهش کتابخانه ای نظریه اسلام درباره سلامت روان و پس از آن دیدگاه های نظریه پردازان مکاتب مختلف در این مورد مطرح گردیده و در نهایت به جمع بندی کلی ونتیجه گیری می پردازم.
کلمات کلیدی: اسلام،سلامت روان،مذهب ،انسان
ستاد احیا امر به معروف و نهی از منکر
استان هرمزگان
نخستین همایش اسلام و سلامت روان- بندرعباس، اسفندماه 1391
---------------------------------------------------------------
-1 مقدمه
دردنیای امروز، پرفروش ترین داروها، آنهاییاند که برای بیماری های اعصاب و روان، فشار خون، بیماری های قلب و عروق، و زخم معده استفاده میشوند. هم چنین، شایع ترین علت های معلولیت انسان، بیماری های روانی، آرتریت روماتوئید و دیابت و شایع ترین علت های مرگ و میر انسان ها، بیماری های قلبی و سرطاناند. در شناخت علت تمام بیماری های یادشده، فشار روانی نقش برجستهای دارد. بنابر گفته تعدادی از دانشمندان، تمام بیماری های موجود در انسان، از جهاتی با فشار روانی ارتباط دارند. این بیماری ها تنها شامل بیماری های روانی یا بیماری های روان - تنی نمیشوند، بلکه دربرگیرنده تمام بیماری های جسمانی، مانند سرطان و سل نیز هستند. ( ابوالقاسمی،(1378
سازمان بهداشت جهانی سلامتی را چنین تعریف می کند: حالت سلامتی کامل جسمی، روانی و اجتماعی است نه فقدان بیماری یا نقص عضو. سلامت روانی در واقع جنبه ای از مفهوم کلی سلامتی است. هدف هر جامعه این است که شرایطی را که سلامت اعضای جامعه را تضمین می کند آماده نماید. بسیاری از پژوهش های اخیر مشخص کرده اند که یک سری اختلال های فیزیکی و جسمی به شرایط خاص روانی مرتبط هستند. با وجود این که سلامت روانی مفهومی است که خیلی وسیع از آن استفاده می شود، اما هنوز یک تعریف کلی که مورد قبول همه باشد موجود نیست. هر فرد و یا گروهی یک تصور خاص از سلامت روان دارد. در صورتی که در مورد سلامت جسمی چنین وضعی وجود ندارد. (نجات،(1378 برای فهمیدن مفهوم اصطلاحی که در یک مکتب عملی و یا توسط یک گروه به کار می رود، لازم است سیستم ارزشی آن مکتب یا گروه شناخته و بررسی شود. هر فرهنگی بر اساس معیارهای خاص خود به دنبال سلامت روان است. ابتدا به بررسی دیدگاه برخی از نظریه پردازان مکاتب غیر اسلامی و سپس به دیدگاه اسلام درباره سلامت روان می پردازیم.
-2 سلامت روان یا بهداشت روانی چیست؟
سلامت روان یا بهداشت روانی زمینهای تخصصی در محدوده روان پزشکی و روان شناسی است و هدف آن، ایجاد سلامت روان به وسیله پیشگیری از ابتلا به بیماری های روانی، کنترل عوامل مؤثر در بروز بیماری های روانی، تشخیص زودرس بیماری های روانی، پیشگیری از عوارض ناشی از برگشت بیماری های روانی و ایجاد محیط سالم برای بر قراری روابط صحیح انسانی است. پس، بهداشت روانی عملی است برای بهزیستی، رفاه اجتماعی و سازش منطقی با پیشامدهای زندگی.به عبارت دیگر بهداشت روانی یا روان پزشکی پیشگیر، به کلیه روش ها و تدابیری گفته می شود که برای جلو گیری از ابتلا به بیماری های روانی بکار میرود.
اصول اساسی بهداشت روانی عبارتند از:
1. احترام فرد به شخصیت خود و دیگران؛
2. شناختن محدودیت ها در خود و افراد دیگر؛
3. دانستن این حقیقت که رفتار انسان، معلول عواملی است؛
4. آشنایی به اینکه رفتار هر فرد، تابع تمامیت وجود او است؛
5. شناسایی نیازها و محرک هایی که سبب ایجاد رفتار و اعمال انسان میشوند.
ستاد احیا امر به معروف و نهی از منکر
استان هرمزگان
نخستین همایش اسلام و سلامت روان- بندرعباس، اسفندماه 1391
---------------------------------------------------------------
هدف اصلی بهداشت روانی تأمین سلامت فکر و روان افراد جامعه است. برای رسیدن به این هدف، به نیروی انسانی فعال و کاردان، همکاری سازمان های دولتی، برنامه ریزی، بودجه برای ایجاد و گسترش سازمان های روان پزشکی و بالاخره آموزش بهداشت همگانی در سطح جامعه نیاز داریم. ( شاملو،(1385
