بخشی از مقاله
چکیده
در بحث سلامت جنسی، عوامل تأثیرگذار بر آن شامل عوامل زیستی، روانشناختی و فرهنگی مطرح میشود. نظر به اهمیت مباحث مرتبط با سلامت جنسی دانش آموزان در نظامهای تعلیم و تربیت، ضرورت برنامهای مناسب در این زمینه امری مهم است. بر همین اساس، پژوهش حاضر با هدف شناسایی و ارائه تبیینهایی جهت ضرورت برنامهی سلامت جنسی از منظر شناخت گرایی و دیدگاه اسلام است. مقاله حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی است. مقاله برگرفته از بررسی و تحلیل مقالات گوناگون در داخل و خارج از کشور و دیدگاه محققین غربی و اسلامی است. مهمترین دلایل آموزش سلامت جنسی به دانش آموزان را میتوان بدآموزی و وجود منابع نادرست آگاهی جنسی، تحولات فرهنگی- اجتماعی و افزایش معضلات سلامت جنسی بیان کرد. نتایج نشاندهندهی ضرورت برنامهی جهت سلامت جنسی و ارتقا آن در دانش آموزان است که نیازمند گام برداشتن در جهت سیاستگذاریهایی بهمنظور آموزش سلامت جنسی در دانش آموزان است.
مقدمه
بدرفتاری با کودک یک اصطلاح کلی است که به چهار عمل عمده اشاره دارد: سوء رفتار جسمی، جنسی، هیجانی و بیتوجهی. کودکان به دلیل ناپختگی اجتماعی و روانشناختیشان، وابستگی زیادی به بزرگسالان دارند. این وابستگی باعث میشود تا آنها در برابر انواع مختلف تعدی، آسیبپذیری بیشتری داشته باشند و این تعدی بهمنزلهی سوء رفتار یا بدرفتاری از سوی فردی است که سرپرستی کودک را عهده دارد - مش و وولف،. - 2008 کودکآزاری و غفلت شامل هرگونه آسیب جسمی، روانی، جنسی و رفتارهای اهمال گرایانه یا خشونت با فرد زیر 18 سال توسط فردی است که مسئولیت آسایش و رفاه او را بر عهده دارد، بهطوریکه سلامت و آسایش کودک آسیبدیده به خطر بیفتد. این پدیده علاوه بر تأثیرات زیانباری که در حوزههای رشدی، شناختی، هیجانی و رفتاری کودک برجا میگذارد، سلامت روان او را نیز در بزرگسالی مورد تهدید قرار میدهد - دانشمندی، ایزدیخواه، کاظمی و مهرابی، . - 1393
اکثر سوءاستفاده و آزارها در خانواده از سوی والدین اعمال میشود که بررسی عوامل خانوادگی در سببشناسی آزار اهمیت ویژهای دارد و مهمترین این عوامل عبارتاند از :فقدان مهارتهای کافی والدین، تحصیلات والدین، سابقه محکومیت یا سوءپیشینه در خانواده، تک والدی بودن خانواده، وجود تعارض و ارتباطات مختل در خانواده، سابقه محکومیت یا سوءپیشینه در خانواده، تک والدی بودن و... وجود دارد - ابراهیمی قوام و خطیب زاده، . - 1392 سوءاستفاده و آزار جنسی کودکان تاریخچهای دیرینه در تمام ملل و فرهنگها دارد. درمان و یا تنبیه سوءاستفاده کنندگان و کودکآزاران، مقولهای ست بسیار حائز اهمیت،اما شاید مهمتر از آن، پیشگیری از این نوع آسیبهای روانی و اجتماعی باشد. در این بین، عامل کلیدی و مهم، آموزش به کودکان و والدین آنها بهعنوان مراقبتکنندههای مستقیم و بیواسطهی کودکان است. اغلب والدین با سؤالات غیر مغرضانهای از طرف کودکان خود مواجه میشوند و امکان دارد برای پاسخ دادن به آنها با چالش مواجه شوند. به این منظور، آموزش جنسی در سنین پایین و نیز ارتباط باز و بهموقع با کودکان میتواند تأثیر مثبت ازنظر ایمنی جنسی و نتایج آن داشته باشد - استون، اینگهام، گیبینز، . - 2013
با توجه به اهمیت پیشگیری اولیه میتوان از آموزشهای تربیت جنسی به والدین جهت آمادگی برای تربیت فرزندان و آموزشهای موردنظر در زمینهی تربیت جنسی به کودکان و نوجوانان متناسب با سطح درک آنها جهت افزایش ارتقای دانش آنها در این زمینه استفاده کرد. آموزش جنسی1 یک فرآیند طولانی است که از طریق آن افراد اطلاعات و دانش لازم در مورد مسائل جنسی را کسب میکنند و نگرشها، عقاید و ارزشهای خودشان را تشکیل میدهند. آموزش جنسی فرآیندی است که به رشد جنسی2 سالم، بهداشت زناشویی، روابط بین فردی، عاطفه، نزدیکی، تصور بدنی و نقشهای جنسیتی کمک میکند. آموزش جنسی به همه ابعاد جنسیت مانند ابعاد زیستی، فرهنگی - اجتماعی، روانشناختی و مذهبی توجه میکند. آموزش جنسی هم به حوزه شناختی - اطلاعات و دانش - ، هم به حوزه عاطفی - احساسات، ارزشها و نگرشها - و هم به حوزه رفتاری - مهارتهای ارتباطی و تصمیمگیری - مربوط میشود. آموزش جنسی کودکان، نوجوانان و جوانان یک جنبه حساس و با اهمیت از یادگیریشان است. آموزش جنسی کسب آگاهی در مورد کالبدشناسی و فیزیولوژی بدن انسان، اعمال جنسی، تولیدمثل و زندگی خانوادگی، پیشگیری از اختلالات جنسی3 و حاملگی ناخواسته و موضوعاتی از این قبیل است - محمودی، حسنزاده، نیاز آذری، . - 1386 به هر میزان که والدین در تربیت جنسی کودک از روشها و برنامههای جامع، اصولی و منطقی استفاده کنند، تربیت جنسی کاملتری انجام خواهد شد - قربانی، زمانی علویجه، شهری، زارع، مرعشی، . - 1394
در زمینهی آموزش جنسی، بارون و برن و ریس و هرز خاطر نشان میکنند که نوجوانان و جوانان به اطلاعات دقیق و مناسب در مورد مسائل جنسی احتیاج دارند. در زمینه آموزش جنسی باید به قالبهای فرهنگی و نگرشهای اجتماعی افراد توجه کرد. آموزش در این زمینه باید متناسب با سن، شرایط فرهنگی - اجتماعی و جنسیت افراد ارائه گردد. در زمینه آموزش جنسی فرآیندهای شناختی و میزان درک و فهم افراد میتواند در اجتناب از رفتارهای پرخطر اهمیت داشته باشد. افرادی که از توانایی شناختی بالاتری برخوردارند تدابیر بهداشتی بهتری را برای جلوگیری از مشکلات جنسی اتخاذ میکنند - محمودی، حسنزاده، نیازآذری، . - 1386 محمودی، حسنزاده و نیاز آذری - 1386 - پژوهشی در زمینهی تأثیر آموزش جنسی بر سلامت خانواده در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران انجام دادند. نتیجهی بهدستآمده از این پژوهش، آموزش جنسی میتوان برای پیشگیری از اختلالات جنسی، بهداشت روانی، رفتار بهداشتی و هویت جنسی مناسب جهت اقشار مختلف جامعه خصوصاً جوانان استفاده نمود. استاین، میلبرن، زین و رادرام- بروس - 2009 - دریافتند که اگر پدر رفتاری سازنده و قاطع داشته باشد و مادر بتواند طبق چهارچوب مفهومی نظریه دلبستگی احساس امنیت و آرامش را در فرزند خود ایجاد کند، مشکلات رفتارهایی نظیر سوءمصرف مواد، ارتباطات جنسی، هیجان خطرساز و بزهکاری در فرزندانشان کاهش مییابد - ابراهیمی قوام ، خطیب زاده، . - 1392 در زمینهی بررسی اثربخشی گروهدرمانی شناختی متمرکز بر طرحواره بر تعدیل طرحوارههای ناسازگار اولیه در دختران نوجوان بیسرپرست و بد سرپرست که توسط کاملی، قنبری هاشمآبادی، آقا محمدیان شعرباف - 1390 - انجامشده است، گروهدرمانی شناختی
