بخشی از مقاله
سنگ آسمانی چیست
بیشتر سنگهای آسمانی آنقدر کوچک هستند که نمیتوانند از اتمسفر زمین پایینتر بیایند و کاملا بخار میشوند،در حالیکه بعضی از آنها به اندازه کافی بزرگ هستند که به سطح زمین برسند. روزانه بیش از هزار تن توده از شهاب سنگهای خرد شده به زمین میرسند. اندازه بیشتر شهاب سنگهای آسمانی در حد گرده خاک یا ماسه است.سالانه چندین هزار شهاب سنگ که از نظر اندازه بزرگتر از تیله شیشه ای هستند به سطح زمین میرسند.تعداد کمی از آنها توسط انسانها کشف شده و قابل شناسایی هستند،دلیل آن این است که نمونه شهاب سنگها بسیار نادر هستند.اصابت کردن این شهاب سنگها با ....
بسیار نادر هستند.اصابت کردن این شهاب سنگها با شدت به سطح زمین میتواند باعث تولید حفره بزرگی در زمین شود.بعضی از شدیدترین ضربه ها با اتفاقات مصیبت بار ارتباط داشته است مانند:انهدام توده ای از گیاهان و حیوانات خاص.
شهاب سنگ ها بیشتر اوقات یک رگه خیلی کمی از نور در آسمان شب دارند،آنها آنقدر سریع ظاهر و ناپدید میشوند که تماشای آنها شما را شگفت زده خواهد کرد.اگر چه بیشتر آنها در شب دیده میشوند اما گاهی در طول روز هم به زمین سقوط میکنند.
آن باریکه نوری که ما شهاب سنگ مینامیم در واقع دنباله تابش حاصل از تبخیر ذرات فضایی است که به اتمسفر زمین وارد میشوند. این خرده های ریز ذرات فضایی جمعا شهاب سنگ نامیده میشوند. روزانه میلیونها شهاب سنگ وارد اتمسفر زمین میشوند،آنها از سیستم خورشیدی،ترجیحاً از میان ستارگان فضایی سرچشمه میگیرند. بیشتر شهاب سنگهایی که وارد اتمسفر زمین میشوند ذرات ریز ستاره های دنباله دار،سیارکها،مریخ یا ماه هستند که سرتاسر فضا حرکت میکنند و با اتمسفر زمین برخورد میکنند.
دلیل به وجود آمدن شهاب سنگها چیست؟
شهاب سنگهایی که وارد اتمسفر زمین میشوند سرعت خیلی بالایی دارند.شهاب سنگها با نیروی زیادی سراسر اتمسفر حرکت میکنند زیرا سرعت بالای آنها به هوای جلو فشار وارد میکند،این فشار بالا در هوا تولید گرما میکند که این گرما همان علت ایجاد نور به دنبال شهاب سنگهاست.دمای سطح شهاب سنگ آنقدر بالا میرود که این دما برای تبخیر اتمها یا مولکولهای روی سطح شهاب سنگ کافیست. گازهای اتمسفر که در امتداد مسیر حرکت شهاب سنگهاهستند گرم و یونیزه میشوند،این گرما و به دنبال آن یونیزه شدن ذرات تولید دنباله نورانی از جنس بخار میکند که ما آن را شهاب سنگ مینامیم. شهاب سنگها فقط برای مدت زمان کمی قابل رویت هستند زیرا گازهای موجود در بخار به محض سرد شدن سریع پراکنده میشوند.
چه وقت میتوان شهاب سنگ را دید؟
شما خیلی اتفاقی میتوانید یک شهاب سنگ را در یک شب صاف ببینید.سالانه چند بار به صورت استثنایی میتوان بارش شهاب سنگها را دید.شهابها از آسمان میبارند.این بارش زمانی اتفاق می افتد که زمین حول خورشید میچرخد و از میان یک ردیف خرده ستاره دنباله دار حرکت میکند. ستاره های دنباله دار به صورت ذرات آزاد باقیمانده در فضا دور خورشید میچرخند،این ذرات در سراسر مدار ستاره های دنباله دار پراکنده هستند.وقتی که مدار زمین با مدار ستاره های دنباله دار برخورد میکند خیلی از ذرات باقیمانده آنها با اتمسفر زمین برخورد میکند و تولید شهاب سنگ میکند. برای فهمیدن زمان بعدی بارش شهاب ها میتوان از سالنامه بارش شهاب ها استفاده کرد.
شهاب سنگ معمولا بزرگ و نورانیست.این نور استثنایی معمولا نتیجه بزرگ بودن شهاب و کم بودن قطر اتمسفر زمین است.در نتیجه اگر این شهاب بالای یک منطقه پر جمعیت سقوط کند توجه زیادی به خود جلب میکند.بعضی از شهاب ها تولید صدا میکنند،بعضی از آنها از خود خرده شهاب های ریزی پراکنده میکنند،بعضی به همراه صدای غرش دارند و بعضی با خود دنباله ای دارند که برای چندین دقیقه زودگذر قابل رویت است. اندازه بزرگ شهاب سنگها به آنها شانس بقای بیشتری میدهد که از اتمسفر زمین پایین بیایند و به سطح زمین ضربه بزنند.
طبقه بندی شهاب سنگ ها:
گروه سنگی(ارولیتهاوکندریتها):
این شهاب سنگها حدود ۹۲ درصد را به خود اختصاص داده اند.
گروه سنگی_فلزی(سیدرولیتها):
این شهاب سنگها حدود ۱-۲ درصد رابه خود اختصاص داده اند.
• گروه آهنی(سیدریتها):
مواد تشکیل دهنده این گروه با چگالیهای متفاوت و جدا از هم شهاب سنگ فلزی را تشکیل می دهند و حدود ۵-۶ درصد را به خود اختصاص داده اند.
سن شهاب سنگها:
• سن زمینی:مدت زمانی که بر روی زمین بوده اند.
• سن تابش پرتوهای کیهانی:مدت زمانی که در مداری به دور خورشید می گردند.
• سن پیدایش:مدت زمانی که از اخرین تغییر دمای شهاب سنگ میگذرد.
• سن ما قبل پیدایش:فاصله زمانی بین تشکیل عناصر شیمییایی در ستاره ها تا به کار رفتن این عناصر در شهاب واره ها.
آیا شهابسنگها حامل حیات اند؟
زمانی این نظریه رواج داشت که شهابسنگها حامل تخمهای زنده اند و بنابراین به انتشار زندگی در نقاط مختلف جهان کمک می کنند امروز دیگر کارشناسان این نظریه را قبول ندارند. با این حال بعضی دانشمندان برآنند که شهابسنگها ممکن است دارای نشانه غیر زنده ای از موجود های زنده ای باشند که زمانی در نقاط دور دست آن سوی زمین، زندگی می کرده اند.
در شهابسنگها ترکیبهای آلی با کربن دار اغلب به صورت مختلطهای بسیار سازمان یافته ای که به یاخته ها شباهت دارند، پیدا شده است هر چند بعضی دانشمندان معتقدند که این دلیل محکمی مبنی بر وجود حیات دیگری در جهان است، اما این مختلطها را می توان به وسیله فرضیه های دیگری نیز تبیین کرد. این مختلطها ممکن است در طی مدتی طولانی در فضا، که معلوم شده است عناصر ترکیب دهنده ای چون کربن، هیدروژن، ازت و اکسیژن را دارا بوده است تشکیل شده باشد. ممکن است ارگانیسمهای زمینی آنها را آلوده کرده باشند. ممکن است این آلوده کننده ها (مختلطهای یاخته گونه) ضمن عبور شهابسنگ از جو ما و یا قرار گرفتن شهابسنگ در زمین وارد آن شده باشند.
گودالهای شهابسنگی :
زمین در زمان حیاتش توسط شهابسنگهای بی شماری بمباران شده است. تناوب بمبارانها حدود 5/3 میلیارد سال پیش به اوج خود رسید و گودالهایی در زمین بوجود آورد که اکنون در اثر فرسایش از بین رفته اند.
گودالهایی که بعدها تشکیل شده اند، باقی مانده و بیش از 150 گودال تا کنون شناسایی شده اند. تعدادی از این گودالها، صدها میلیون سال پیش و تعدادی دیگر در قرن بیستم تشکیل شده اند.
اگر جرم یک شهاب سنگ کمتر از 1000 کیلوگرم باشد، قبل از اینکه شهابسنگ به فاصله 20 کیلومتری سطح زمین برسد، سرعت ورود آن به جو زمین توسط مقاومت جو بسیار کاهش می یابد و بعد از این کاهش، شهابسنگ وارد میدان جاذبه می شود.
وقتی که نیروی جاذبه زمین با نیروی مقاومت جو در مقابل شهابسنگ برابر باشد، افزایش سرعت شهابسنگ متوقف می شود. این سرعت معروف به سرعت پایانی در حدود 1/0 کیلومتر (06/0 مایل) در ثانیه بدست می آید.
شهابسنگهای عظیم الجثه
اگر جرم اولیه شهابسنگ از 985 تن تجاوز کند، جو زمین توان کند کردن حرکت آن را نداشته، و شهابسنگ روی زمین سقوط کرده و نتایج مخربی به بار می آورد. خوشبختانه چنین حوادثی بسیار کم اتفاق می افتند، اما گودال های متعددی که روی زمین بطور پراکنده وجود دارند محل سقوط آنها را نشان می دهند.
بزرگترین شهابسنگی که تاکنون یافت شده، شهابسنگ هوبا نام داشته و حدود 59 تن وزن دارد. این شهابسنگ اکنون در محل سقوط خود در نامیبیا در جنوب غربی آفریقا قرار دارد.
گودالهای شهابسنگی روی زمین
گودالهای شهابسنگی در تمام قاره های زمین یافت می شوند و تعدادی از این گودالها عبارتند از :
گودال مکان قطر
بارینگر آریزونا 2/1 کیلومتر(0.7 مایل)
نیوکبک کانادا 4/3 کیلومتر(1/2 مایل)
چیکسولوب مکزیک 180 کیلومتر(112 مایل)
ولف گریک استرالیا 0/88 کیلومتر(5/0 مایل)
ریس آلمان 24 کیلومتر(15 مایل)
گاسر بلاف استرالیا 22 کیلومتر(7/13 مایل)
لونار هند 8/1 کیلومتر (1/1 مایل)
باتلاق شور پرتوریا آفریقای جنوبی 1/1 کیلومتر(2/0 مایل)
عناصر تشکیل دهنده شهابسنگها
منطقه های اطراف حفره های شهابسنگی، منابع غنی مواد شهابسنگی اند. از نواحی اطراف حفره های بزرگ، خروارها شهابسنگ بدست آمده است. با وصل کردن همه انواع شهابسنگها به یکدیگر در می یابیم که ده عنصر زیر بیش از 99 درصد وزن ماده شهابسنگ را تشکیل می دهند.
عنصر درصد وزن
اکسیژن 34/6
آهن 25/6
سیلیسیم 17/8
منیزیم 13/9
گوگرد 2
کلسیم 1/6
نیکل 1/4
آلومینیوم 1/4
سدیم 0/7
فسفر 0/16
