بخشی از مقاله
چکیده
هدف ازانجام این پژوهش ، دست یابی به میزان سطح خوانایی کتاب های هدیه های آسمانی پایه سوم وچهارم ابتدایی ،بررسی تفاوت سطح خوانایی کتاب های سوم وچهارم ابتدایی ازنظر تناسب باسطح سنی ودرک وفهم دانش آموزان ومقایسه آن هاباسطح توانایی خوانایی دانش آموزان ازنظرمیزان تناسب متون است .انتخاب روش پژوهش براساس تحلیل محتواوبا استفاده از فرمول تعیین شاخص های سطح خوانایی گانینگ است.موضوع مورد مطا لعه کتاب هدیه های آسمانی سوم ابتدایی شامل 21درس در109صفحه وکتاب هدیه های آسمانی پایه چهارم ابتدایی دربرگیرنده 19درس در118 صفحه است.
یافته های به دست آمده ازاین پژوهش نمایانگرآن است که درمیزان سطح خوانایی بخش های اول ودوم کتاب سوم با بخش سوم تفاوت محسوسی وجود دارد.وهرسه بخش درسطحی بالاتراز سطح توانایی دانش آموزان این پایه قرار دارد.وهمچنین میان سطح خوانایی بخش های دوم وسوم کتاب چهارم بابخش اول تفاوت وجوددارد .وهردومتن ازنظرسطح خوانایی بالاترازسطح توانایی دانش آموزان کلاس چهارم است .بنابراین هیچ یک ازاین دوکتاب متناسب باسطح سنی ودرک وفهم دانش آموزان این دو مقطع تحصیلی نیست ودارای میزانی ازدرجه دشواری درخوانایی است .
مقدمه
یادگیری دردوران کودکی ازحساسیت ویژه ای برخورداراست زیرااین امردرساخت شخصیت فرد هم ازنظرعلمی هم ازنظرکیفی تاثیرداردواین دوره ویادگیری های آن مقدمه ای برای دست یابی به معرفت های بعدی خواهد بود. بنابراین هرگونه تعلل درتدوین وتالیف منابع یادگیری این دوره وآموزش های خاص آن ،پیامدهای سوء وشایددائمی به همراه خواهدداشت
دراین میان برای تغییروتعدیل رفتارفراگیران، نقش اساسی برعهده آموزش وپرورش است وازآن جاکه نظام آموزش وپرورش ایران متمرکزوبرنامه ،کتاب ومعلم محورهای اساسی آموزش ویادگیری هستندوباتوجه به آن که دربسیاری ازموارد ، کتاب درسی تنها رسانه آموزشی است که دراختیارمعلم قراردارد وفرایندتدریس ویادگیری تنها بااتکاء به محتوای برنامه درسی ،انواع ارزشیابی های تحصیلی ، آزمون ها وگزینش های متعدد برمبنای محتوای کتاب های درسی می تواند دانش آموزان را به چالش فکری واداردوازجمود فکری وذهنی رها سازد وپاسخ گوی نیازمندی های عصرجدید انسان هاباشد
ازجمله کتاب های درسی می توان به تعلیمات دینی اشاره کرد که نقش اساسی درپرورش روحیه جستجوگری وتفکرانتقادی دارد
باتوجه به اهمیت تربیت دینی درمقاطع گوناگون تحصیلی ،محتوای موادآموزشی دینی بایدمتناسب با شرایط سنی وپاسخ گوی نیازهای دینی دانش آموزان باشد
ازجمله روش هایی که می توان برای دست یابی به محتوایی مطلوب درکتب درسی از آن استفاده کرد، روش تحلیل محتوا است . لذا کمک می کندتا مفاهیم ، اصول ، نگرش هاوباورهای مندرج درکتاب ، بررسی عملی وبااهداف برنامه درسی مقایسه وارزیابی شوند. در تحلیل محتوای درسی ، اغلب ازدوتکنیک کلی ، فرمول خوانایی وابزارهای فهرستی یا چک لیستی که هرتکنیک ازتعدادی روش مختلف تشکیل یافته ، استفاده می گردد.
به طور خلاصه ،فرمول خوانایی درجه پیچیدگی زبانی مثل متن کتاب یا درجه خوانایی سایرمتون راتعیین می نماید. این فرمول به وسیله تجزیه وتحلیل متن کتاب به اندازه گیری دجه خوانایی می پردازد.این تجزیه وتحلیل به ویژه برروی واژگان ، عبارات وبندهای یک نوشته متمرکز می شود وبا شمارش آن ها - کلمه هاوجمله ها - واستفاده ازفرمول ورابطه ای مشخص ،میزان ودرجه سختی یادرجه تناسب متن با سن کلاسی یا سطح توانایی خواندن متن را مشخص می سازد
به جز روش گانینگ که دراین پژوهش بدان پرداخته شده است ، فرمول هایی مانند Frtو 1991 - Fkesh، - obery نیز برای سنجش میزان خوانایی به کارمی روند تامشخص شود که درتجزیه متن کتاب یعنی تحلیل روی واژگان ، عبارات وبندهای آن وباشمارش آ ن ها - کلمه هاوجمله ها - ونیزاستفاده ازفرمول ، چه رابطه ای میان درجه سختی یادرجه تناسب متن کتاب هدیه های آسمانی سوم وچهارم ابتدایی ایران با سن کلاسی وجود داردویادشواری متن کتاب هدیه های آسمانی به چه میزان باسطح توانایی خواندن دانش آموزان تناسب دارد
- ایمانی ومظفر،1383به نقل ازشکاری ونجاریان،. - 1391درپژوهشی بدین نتیجه رسیدند که ضریب درگیری دانش آموزان بامحتوای کتاب دینی %41وباکتاب هدیه های آسمانی وکتاب کار 1/2است. براین اساس ف کتاب جدیدموجب درگیری بیشتردانش آموزان بامحتوا شده وکتاب قبلی ضریب درگیری پایینی داشته است
براساس روش های تحلیل محتوای فرای ، فلش ،گانینگ، مک لاگین،ویلیام رومی ومدل طراحی وطبقه بندی هدف های آموزشی مریل به این نتیجه رسیده است که محتوای کتاب دارای دشواری خوانایی است.
همچنین - آل افروز، 1390، شکاری ونجاریان ،. - 1391نشان می دهد که 25 درصدازاشعارفارسی پایه سوم باتوان ذهنی دانش آموزان شهرتهران تناسب دارد ونیزدرپژوهشی دیگر - شیخ زاده ، 1387به نقل ازشکاری ونجاریان ، - 1391 نشان می دهد که سطح خوانایی میان بخش های اول ووسط کتاب چهارم تفاوت محسوسی دارد.وهردومتن درسطحی بالاترازسطح توانایی دانش آموزان چهارم قراردارد . همچنین بین سطح خوانایی بخش دوم وسوم کتاب پنجم تفاوت وجودداشت وهردومتن ازاین نظر بالاترازسطح دانش آموزان قرارگرفته ودارای میزان بالایی ازدشواری خوانایی است .
- شکوهی،1382، شکاری و نجاریان ، . - 1391درتحقیقی نشان می دهد که مولفان به هدف های سطح دانش وفهمیدن توجه بیشتری داشته اند،درحالی که بایدبرکاربرد یافته ها تاکیدبیشتری صورت گیرد . - منطقی ،1388،شکاری ونجاریان ، . - 1391 درپژوهشی که مولفه های پاسخ به نیازهای اجتماعی ونیازهای عاطفی -روانی دانش آموزان درآن مورد توجه قرارگرفته است، ونیز - موسی پور،1369، شکاری نجاریان ،. - 1391نشان می دهند که هیچ یک ازکتب جهت ضریب درگیری دانش آموزدرمتن ،پرسش ها دارای شاخص مناسبی نبودند، بنابراین ازشیوه ارائه فعال درحدمطلوب استفاده نشده بود. - رضایی ،1380،شکاری ونجاریان ، . - 1391 درپژوهشی بیان می کندکه محتوای کتاب های دینی دوره ابتدایی باتوجه به اهداف آموزشی دینی ،نیازهاوشرایط جامعه وعوامل موثر دریادگیری انتخاب شده است. اما با توجه به اهمیت موضوع درس دینی انتخاب وسازمان دهی نشده است . -
ذوالفقاری ، 1382،شکاری ونجاریان،. - 1391درمطالعه ای نشان می هدکه میانگین نمرات مهارت نوشتن ،نحوی وگوش دادن دانش آموزانی که باکتاب جدید آموزش دیده اند،بامیانگین نمرات دیگردانش آموزان تفاوت اساسی ندارد
. - حسینی نسب،1377،شکاری ونجاریان،. - 1391نیزبراساس ملاک های قدرت خوانایی ، ضریب درگیری ، توالی مفاهیم ،ویژگی های ظاهری ، تطابق تصاویربامتن وکیفیت تصاویرنشان می دهدکه رنگ های شادومتنوع واستفاده ازتصاویر، شاخص های برتراین کتاب هاست. - آل افروز،1390،شکاری ونجاریان،. - 1391درپژوهشی سطح خوانایی روش گانینگ - - 2003رابه شکل زیرتعیین نموده است:
شاخص سطح خوانایی گانینگ درمتوسط تعداد واژگان درهرجمله وکلمات بیشترازسه هجاتوجه شده است .
نمودارادواردفرای که تعداد جملات هرنوشته رامورد توجه قرارداده است.فرمول رودولف فلش که درآن تعداد هجاها وتعدادکلمات درهرجمله توجه شده است
نتیجه نهایی این گونه شدکه شیوه های ساده تولیدموادخواندنی برای نوسوادان بزرگ سال ، شیوه های جذب نوسوادان رابه کتاب خانه وراه های حفظ وتداوم سوادوجلوگیری ازبازگشت به بی سوادی راتبیین کرده است. هدف ازانجام این پژوهش ، پرداختن به مقایسه سطع خوانایی کتاب های هدیه های آسمانی سوم وچهارم ابتدایی براساس روش گانینگ است.
روش پژوهش
روش پژوهش ازنوع تحلیل محتوااست که ازروش گانینگ - 2003 - جهت تعیین شاخص سطح خوانایی استفاده شده است. شاخص سطح خوانایی گانینگ به شیوه ای است که درآن به متوسط تعدادواژگان درهر جمله وکلمات بیشتر ازسه هجا توجه شده است .
بااین روش کارکرده اندکه گانینگ درسال 2003تغییراتی درآن داده است اکنون باتوجه به هدف درنظرگرفته شده برای انجام این پژوهش ،ازروش گانینگ استفاده می شود. دراین روش دوعامل زبانی طول واژه وطول جمله محاسبه می شودودرآن واژگان دشوارشامل آن کلماتی هستندکه ازچهاریابیش ازچهارهجا تشکیل شده اند
