بخشی از مقاله
چکیده
امروزه بررسی و تحلیل کتاب های آموزشی در هرکشوری ارزشمنداست.برهمین اساس تحلیل گران پژوهش حاضردرراستای دستیابی به اهداف موردنظرخودسعی بر آن داشته اندتا کتاب هدیه های آسمانی پنجم دبستان را در سال تحصیلی 94-95باتوجه به جدیدالتالیف بودن آن ازمنظر شخصیت های ملی ومذهبی موردتحلیل وبررسی قراردهندروش پژوهش حاضراز طریق تحلیل محتوای کتاب درسی بوده که با استفاده از جدول مقیاس درجه بندی،معیارهاوفرضیه های مطرح شده را از سه منظر ظاهری ،ساختاری وشخصیت های ملی ومذهبی مورد بررسی قرارداده ایم.جامعه آماری شامل تمام کتاب های هدیه های آسمانی دوره ابتدایی بوده که بطور کل شامل پنج جلد است ونمونه آماری ما کتاب هدیه های آسمان پنجم ابتدایی است.
نتا یج بدست آمده بر اساس سه فرضیه بیان شده در پژوهش حاضر بدین صورت بودکه باتوجه به فرضیه اول کتاب هدیه های آسمان پایه پنجم از نظر ویژگی های ظاهری وساختاری متناسب است وبا توجه به فرضیه دوم به شخصیت های ملی در این کتاب به میزان کافی توجه نشده است وباتوجه به فرضیه سوم به شخصیت های مذهبی تا حدزیادی پرداخته شده است.در پایان این پژوهش پیشنهاداتی در راستای ارتقای این کتاب که نقش موثری در شناساندن شخصیت های ملی ومذهبی به دانش آموزان دوره ابتدایی دارد مطرح شدتا موجبات نیل به اهداف آرمانی نظام آموزشی کشور را فراهم سازد.
مقدمه
امروزه تمامی کشورهایی که از نظر مسایل ملی ومذهبی سابقه تاریخی درخشانی دارند در دوجهت می کوشند اولا در جهت حفظ وثانیا در جهت اینکه دقیق وعمیق به نسل نو وآینده سازان مملکت خویش انتقال دهند. امروزه هویت ملی ومذهبی یکی از مقولههای مهم در برنامهریزی توسعه کشورها است. بخش اعظم آموزش هویت ملی در چارچوب آموزش و پرورش رسمی صورت میگیرد. با آغاز دوره تحول بنیادین، کتب درسی نیز متناسب با رویکرد جدید تغییر مییابند.
کشور ایران نیز به دلیل داشتن تاریخی درخشان ووجود اسطوره های ملی ومذهبی در تاریخ این کشور مسیولیت مهمی برعهده دارد به همین دلیل متولیان نظام آموزشی متمرکز کشور از تمامی توان خود برای انتقال این مفاهیم در قالب محتوای کتاب های درسی به نسل آینده بکار می گیرند امروزه بررسی وتحلیل دقیق وعمیق کتابهای درسی دارای اهمیت وجایگاه ویژه ای است.به همین علت نویسندگان تحلیل محتوای حاضر،شخصیت های ملی ومذهبی این کشور رادر هدیه های آسمانی پایه پنجم ابتدایی مورد بررسی قرار می دهند.
بیان مسئله
در درس هدیه های آسمان آنچه راکه بسیار مهم وحیاتی می باشد تغییر نگرش دانش آموزان در امور ملی ومذهبی است زیرا این امر موجب آن می شود تادانش آموزانبه هویت ملی ومذهبی خودپی برده وبه آن احساس تعلق عمیقی داشته باشدواین امرهنگامی حاصل می شود که محور اصلی آموزش در ایران یعنی کتاب درسی هم در کیفیت وهم در کمیت به این موضوع پرداخته باشد.حال آنکه می توان با معرفی شخصیت های ملی ومذهبی در کتاب هدیه های آسمان هم نکات اخلاقی وآموزشی را آموخت وهم می توان وجهه زیبا وتاثیر گذار ازاین گونه شخصیت ها نشان دادتا برای کودکان این رده سنی الگو سازی مناسبی اتفاق بیفتد.
واین هنگام است که دانش آمزان وقتی از شخصیتی خوششان بیاید وآنرا مورد شناخت قرار دهند تمام جوانب این شخصیت را می پذیرند ودر پی آن به تغییر نگرش ورفتار در مسائل مذهبی وملی دست می یابند.نتیجه ای که از این امر حاصل می شود این است که دانش آموزان جامعه پذیر تروسازگار تر با موقعیت های زندگی می شوند.ازاین رو برآن شدیم تا کیفیت معرفی شخصیت های ملی ومذهبی را در کتاب هدیه های آسمان سال پنجم ابتدایی مورد بررسی قرار دهیم تاباشد که نقاط قوت وضعف به حق بیان شود ومورد اصلاح قرارگیرد.
تعاریف
تعاریف نظری:
شخصیت: شرافت ، رفعت، بزرگواری ، مرتبه و درجه - دهخدا، - 1377
ملی: منسوب به ملت وآنچه در اختیار وید اوست - همان منبع -
مذهبی: متدین،متشرع،مومن به مذهب،پایبند به دستورهاوآداب ومذهب - همان منبع -
تعاریف عملیاتی
بعد از تعاریف نظری به تعاریف عملیاتی می پردازیم.تعاریف عملیاتی واژه های شخصیت،ملی ومذهبی متناسب باهدفی که از آن داریم بصورت زیر بیان می کنیم:
شخصیت: هدف از بررسی این واژه بررسی همه ی افراد تاثیر گذار در تاریخ ملی ومذهب کشور ایران بوده است
ملی: هدف از نگارش این واژه بررسی تمامی نخبگان علمی،فرهنگی وهنری که به علت داشتن ملیت ایرانی جزو افتخارات این کشور محسوب می شوند
مذهبی: مفهوم واژه مذهبی بررسی وتحلیل کتاب هدیه های آسمان از نظر مسایل ارزشی واعتقادی ملت مانند احکام شرعی،کتاب الهی،پیامبران و امامان معصوم ورخدادهای مذهبی گذشته این سرزمین است.
اهداف
هدف پژوهش حاضرتحلیل محتوای کتاب درسی هدیه های آسمان پایه پنجم از لحاظ میزان تاکیدبر شخصیت های ملی ومذهبی می باشد
فرضیه
.1 کتاب هدیه های آسمان پنجم از نظرویژگی های ظاهری وساختاری مناسب می باشد.
2. به شخصیت های ملی در کتاب هدیه های آسمانی پنجم به اندازه ی کافی توجه شده است.
3. به شخصیت های مذهبی در کتاب هدیه های آسمان پنجم به اندازه ی کافی توجه شده است.
پیشینه
مرعشی وهمکارانش درسال 91در مقاله ای با عنوان »تحلیل محتوای کتابهای درسی بخوانیم و بنویسیم و هدیههای آسمان دوره ابتدایی بر اساس معیارهای برنامه درسی فلسفه برای کودکان«به این مسایل اشاره داشتند که:
هدف پژوهش حاضر تحلیل محتوای کتابهای درسی بخوانیم و بنویسیم و هدیههای آسمان دوره ابتدایی در سال تحصیلی - 1389 1390، از منظر توجه به مقولههای آموزش فلسفه به کودکان، است. روش پژوهش تحلیل محتوا بود و با استفاده از چکلیستی از معیارهای برنامه آموزش فلسفه به کودکان، که شامل سه مفهوم - استدلال، مفهومسازی، و قضاوت - و دوازده زیرمؤلفه است، دادهها جمع آوری شد.
جامعه آماری شامل کتابهای بخوانیم و بنویسیم و هدیههای آسمان دوره ابتدایی بود کهجمعاً چهارده جلد کتاب بودند. نمونه آماری نیز کل جامعه در نظر گرفته شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از روش آمار توصیفی استفاده شد. در همه کتابهای مورد تحلیل، 986 مؤلفه مربوط به مفاهیم تفکر فلسفی شناسایی شد. نتایج نشاندهنده آن بود که در کتب درسی مورد بررسی مقوله استدلال بیشترین میزان فراوانیها را به خود اختصاص داده بود و کمترین توجه به مقوله قضاوت شده بود. همچنین در بین کتب درسی مورد بررسی، کتابهای درسی بخوانیم و بنویسیم بیشتر از هدیههای آسمان به مقولههای تفکر فلسفی توجه کردهاند.
