بخشی از مقاله
شهر ورامین
فصل اول
موقعیت طبیعی شهر ورامین
موقعیت شهرستان ورامین در استان تهران
شهر ورامین در 40کیلومتری جنوب شرقی تهران و در حاشیه شمال غربی کویر مرکزی و در طول جغرافیایی 51 درجه ، 40 دقیقه و عرض جغرافیایی 35 درجه و 30دقیقه در ارتفاع تقریبی 1000 متر از سطح دریا واقع شده است .
مساحت دشت آبرفتی آن حدود 139700 هکتار است . واحد هیدرولوژیک ورامین با وسعت حدود 1916000 هکتار محدوده بزرگتری است دشت ورامین از نظر تقسیمات کشوری بخشهایی از شهرستان ورامین ، ری و پاکدشت شامل می شود بخش اعظم حوزه شهری ورامین از نظر تقسیم بندی حوزه های آبریز در دشت ورامین و قسمتهای جنوب شرقی آن در واحد هیدرولوژیک گرمسار قرار دارد .
مساحت شهرستان ورامین 178800 هکتار و وسعت حوزه شهری ورامین 20400هکتاراست .
شهرستان ورامین با مساحت حدود 178800 کیلومتر مربع وسعت 28-51 تا 4-52 طول شرقی و 53-34 تا 28-35 عرض شمالی قرارگرفته است از سمت شمال به شهرستان پاکدشت از غرب به شهرستان ری و فشافویه ازجنوب و جنوب غربی به استان قم و از شرق و جنوب شرق به استان سمنان محدود می گردد.
از نظر تقسیمات اداری سیاسی شهرستان ورامین دارای 4 شهر ، 4 بخش ، 8 دهستان ، 57 آبادی دارای سکنه می باشد شهر ورامین مرکزیت اداری سیاسی این شهرستان را داراست . (سبز نقشه 59)
شهرستان ورامین در جنوب شرقی استان تهران در جلگه ای صاف و حاصلخیز واقع شده و از جنوب به دریاچه نمک ، از مغرب به حسن آباد قم و از شمال به دامنه های جنوبی البرز و از مشرق به گرمسار می رسد مساحت کل این ناحیه 1627 کیلومتر مربع است . که حدود 17 % مساحت مجموعه شهری و 7/8%کل استان تهران را شامل میگردد.
ویژگیهای تاریخی ورامین :
مسجد جامع ، برج علاءالدین ، امامزاده یحیی ، نارین قلعه ، بقعه کوکب الدین ، سکینه بانو و شاهزاده محمد تعیین بافت قدیم شهر به علت از بین رفتن برج و باروی قدیمی شهر و جایگزینی تأسیسات شهری در قرن حاضر بسیار دشوار می باشد.
بنای تاریخی
برج آرامگاهی علاءالدوله به صورت یک بنای منفرد در شمال مسجد جامع و در کنار میدان اصلی ورامین واقع است . برخی از متون این برج را علاءالدین نامیده اند . چنانچه از کتب انساب بر می آید نسب او به امام سجاد می رسد.
این برج که از آثار ممتاز قرن هفتم (688) ه . ق و مربوط به دوره سلجوقی می باشد. دارای 12 متر ارتفاع و 5 متر ارتفاع سقف مخروطی (گنبد ) و از نظر زاویه بندی ، ترکیب آجر، کاشیکاری و خطوط کوفی یکی از نمونه های منحصر به فرد می باشد که نظر بسیاری از گردشگران را به خود جلب کرده است . این برج در سال 1310 جزء آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده است .
تعمیرات بنای برج د رسال 56 شروع شد و در سال 57 این تعمیرات متوقف شد که به دنبال آن و در طی سالهای بعد از آن عده ای با آسیب وارد کردن به بخشی از نرده های حفاظتی بنا اقدام به احداث دکه در کنار دیوار برج و محوطه اطراف نمایند که باعث شده اطراف بنا به زباله دانی ، محل نصب آگهی و تجمع متکدیان و دستفروشان تبدیل شده است . از سوی دیگر عدم رعایت حریم بنا توسط ساختمان مجاور ، دیر فضایی نامناسبی ایجاد کرده است .
موارد زیر از عواملی است که باعث ارزش و رونق بنا شده است .
1- استفاده ی مناسب از فضای داخلی و محوطه برج مانند برگزاری کلاسها و نمایشگاه های فرهنگی و فرهنگی و هنری
2- زدودن هر گونه عامل مزاحم از اطراف بنا
3- حفظ حریم ارتفاعی بنا توسط کاهش ارتفاع ساختمانهای مجاور
4- نورپردازی مناسب در شب برای زیبا ساختن و جلوه بنا
ویژگی های آب و هوایی و اقلیم ورامین
شرایط آب و هوایی یکی از عوامل طبیعی مهم در استقرار و شکل گیری سکونتگاههای انسانی (شهری و روستایی ) است . جوامع انسانی در مراحل اولیه سکونت به این فاکتور مهم توجه ویژه داشته اند. این عوامل طبیعی در شکل گیری سکونتگاههای مختلف در منطقه ورامین که دارای قدمت تاریخی است از عوامل موثر بوده است .
دما :
حاصل از پارامترهای دمایی نشان می دهد دی ماه کمترین دما و تیر ماه بیشترین دما را دارا میباشد این نحوه توزیع دما نشانگر استقرار پرفشار حاره در فصل تابستان در منطقه و استقرار بادهای غربی در نتیجه ریزش هوای سرد در عرض های بالا در فصل سرد سال است .
یخبندان :
تعداد روزهای یخبندان در منطقه ورامین 19 روز و مربوط به ماه دی است ماههای اردیبهشت ؛ خرداد ، تیر ، مرداد و شهریور روزهای بدون یخبندان را در این منطقه دارند . بیشترین مقدار رطوبت نسبی نیز در دی ماه 80/2% گزارش شده است .
بارش :
تغییرات بارش ایستگاه ورامین نشان می دهد ورامین از بارندگی کمی در حلول سال برخودار است بطوریکه در ماههای فصل تابستان تقریبا فاقد بارش می باشد و حداکثر بارش آن 20/35 میلی متر متعلق به ماه بهمن است مقدار بارش سالانه در این منطقه معادل 173 میلی متر است .
باد :
موقعیت منطق ورامین بین البرز و کویر مرکزی موجب می گردد که این منطقه از جهت های مختلف تحت تأثیر نیروی باد قرار گیرد غالب ترین باد منطقه باد غربی است که به باد شهریاری معروف است و در تمام طول سال در منطقه حاکمیت دارد این با د بیشتر در فصول پائیز ، زمستان و بهار می وزد.
باد کوه ، باد قبله :
این بادها زمان معینی نداشته و ممکن است در کلیه فصول سالها نیز جریان داشته باشد . این بادها بیشتر در فصل بهار و اوایل تابستان از سوی جنوب به سمت منطقه ورامین می وزد تیپ اقلیمی منطقه ورامین را با استفاده از روشهای موجود مشخص نمود بر اساس تلفیق دو فاکتور بارش دما مشخص گردید ورامین در طبقه بندی اقلیمی کوپن نیز منطقه ورامین دارای تیپ اقلیمی Bsaks است که معرف شرایط آب و هوایی بیابانی و نیمه بیابانی است .
اقلیم ورامین
اقلیم این حوزه خشک می باشد و از ویژگی های آن بارندگی کم ، گرمای زیاد و دوره خشک طولانی میباشد .
بیشترین بارندگی در زمستان و کم ترین آن در تابستان است .
بالاترین میزان دما در ورامین با 8/41 درجه (حداکثر مطلق ) مربوط به مرداد ماه و کمترین میزان دما با 8/16 – درجه (حداقل مطلق ) مربوط به بهمن ماه بوده است .
میزان بارندگی سالیانه در ایستگاه ورامین 218 میلیمتر بوده است . ورامین دارای 76 روز یخبندان در سال می باشد این شهر مرکز شهرستان ورامین می باشد که یکی از 9 حوزه شهری مهم تهران به شمار می آید .
مطالعات تاریخی شهر ورامین حاکی از آن است که شهر در همه ادوار از چنان اهمیت ویژگی هایی برخوردار بوده که پیوسته و به علل متعدد دستخوش تحولات و تغییرات گوناگون قرار گرفته است به هر حال گسترش توسعه شهر ورامین را میتوان با توسعه شهر نشینی در ایران مقارن دانست . ( توسعه شهر از سال 1335 تا 1370 ) .
ناهمواری از جمله عوامل محیطی تأثیر گذار بر ساختار فضایی شهر ماست توجه به خصوصیات توپرگرافیک در مطالعات شهری کاربردهای فراوانی دارد شهر ورامین بر بستر دشت نسبتا وسیع و هموار ورامین استقرار یافته است این دشت بر روی رسوبات آبرفتی حوزه آبریز رودخانه جاجرود و در حوزه آبریز جنوبی سلسله جبال البرز پدید آمده است . ارتفاع دشت ورامین در بخش شمالی آن 1000 متر از سطح دریا ست که با شیب ملایم بطرف کویر و در سمت جنوب تدریجا از ارتفاع آن کاسته شده است . در انتهای دشت ارتفاع به 800 متر می رسد شیب دشت نیز از شمال به جنوب کاهش یافته است و تقریبا ملایم می گردد.
شهر ورامین تقریبا در مرکز این دشت واقع شده است ارتفاع شهر ورامین از سطح دریا 915 متر است که از سمت شمال به جنوب و از غرب به شرق مقدار ارتفاع آن کاهش می یابد . شیب کلی شهرملایم و از غرب به شرق است .
زمین شناسی ورامین
منطقه ورامین از دیدگاه زمین شناختی در واحد مرکزی منطقه البرز قرار دارد که عمدتا حاصل فعالیتهای زمین ساختی در دوران سوم و چهارم زمین شناختی است . سراسر دشت ورامین پوشیده از شن ، ماسه و رس می باشد که از اواخر دوران سوم تا عهد شکل یافته اند. دشت ورامین از شمال جنوب و مشرق به وسیله ارتفاعات احاطه شده است . بین این ارتفاعات را رسوبهای مربوط به پلیوسن تا عهد حاضر پر نموده است .
بطور کلی منطقه ورامین از نظر زمین شناسی به دو بخش تقسیم می شوند :
منطقه کوهستانی منطقه دشتی
تشکیلات زمین شناسی منطقه مربوط به دورانهای مختلف زمین شناسی است که در زیر آبرفتها واقع شده اند. منطقه دشتی که شهر ورامین در آن واقع شده است از آبرفتهای جوان پوشیده است . این آبرفتها مربوط به تشکیلات پلیوسن و میوسن می باشد و به صورت ساختمانهای آنتی کلینال و سیکلینال وجود دارد . تشکیلات میوسی تقریبا در تمامی دشت ورامین از شمال به جنوب درکنار آبرفتهای قدیمی که متعلق به دوره میوپلیوسم می باشد وجود دارند تشکیلات در زیر رسوبات آبرفتهای جدید و خیلی جدی که سرتاسر دشت را می پوشانند قرار گرفته اند و فقط در بخشهایی از نواحی ارتفاعات پیشوا و همچنین تپه هایی در بخش انتهای دشت از زیر رسوبات پدیدار میگردند در قسمت هایی از دشت خصوصا در غرب مواد آذرین قلیای کم و بیش بصورت چینه ها به چشم می خورند.
گسل :
گسل پیشوا : این گسل دارای امتداد شمال غربی – جنوب شرقی می باشد و از جنوب شهر پیشوا تا حوالی کویر آباد و چاله میزان حدس زده شده است .
گسل غرب ورامین : این گسل از شمال کاظم آباد و جنوب تپه های پیشوا به سمت شهر ورامین و بالاخره تا نزدیکی خیر آباد ادامه یافته است .
منابع آبی ورامین
منطقه ورامین به لحاظ شرایط خاص طبیعی دارای منابع آب سطحی و زیر زمینی بالقوه ای است که در حال حاضر بخش قابل توجهی از نیاز آبی منطقه از طریق این منابع تأمین می شود مهمترین منابع آب ورامین عبارتند از منابع اب سطحی که رودخانه جاجرود، رودخانه شود و شبکه پسابها و فاضلاب خروجی از جنوب تهران بزرگ ، مهم ترین منابع آب سطحی این منطقه می باشد.
منابع آب زیر زمینی ورامین
سفره آب زیر زمینی منطقه ورامین عمدتا از طریق چاهها مقداری نیز توسط قنوات موجود مورد بهره برداری قرار میگیرد تعداد کل چاههای موجود در محدوده مورد نظر 2038 حلقه چاه است . حجم آب زیر زمینی که مجموعا توسط چاههای مذکور بهره برداری می شود معدل 3/502 میلیون مترمکعب در سال است تعداد کل قنوات دایر در محدوده ورامین 16 رشته بوده 2/11 میلیون متر مکعب در سال از آب زیر زمینی را تخلیه می نماید.
منابع آب شهر ورامین :
نیاز شهر ورامین در گذشته از طریق چند رشته قنات تأمین می شده است در حال حاضر این نیاز با ایجاد سیستم آب آشامیدنی از طریق چاههای عمیق احداث شده مرتفع می گردد. حدود 70 حلقه چاه برای تأمین آب مصرفی ساکنین شهر ورامین در منطقه جمال آباد در قسمت شمال شرق شهر احداث شده و در حال حاضر آب مصرفی شهر را تأمین مینماید.
ویژگیهای خاک شناسی :
قسمت اعظم خاکهای دشت ورامین از رسوبات رودخانه جاجرود بوجود آمده اند در قسمت شمالی دشت مذکور رسوبات درشت همراه با سنگریزه در قسمت مرکزی و جنوبی آن رسوبان ریز هستند و اراضی زراعی ورامین بر روی آن واقع شده اند. مطالعات جدید خاکشناسی و طبقه بندی اراضی دشت ورامین که در سال 1361 صورت گرفته است بخشی از مطالعات خاکشناسی جنوب تهران می باشد که پهنه ای از این شدت به وسعت 37270 هکتار را در برگرفته است به عبارت دیگر جدیدترین مطالعات خاکشناسی انجام شده در داخل محدوده دشت تنها 68/26% از وسعت کل اراضی شامل می شود .
اراضی درجه 1 :
با وسعتی معادل 5815 هکتار 6/15% از کل پهنه خاکشناسی شد. دشت را به خود اختصاص داده اند اراضی این کلاس فاقد محدودیتهای خاص جهت اجرای عملیات آبیاری می باشند از قابلیت کشت و آبیاری خوبی برخوردارند این اراضی سری ورامین شامل می شوندکه شهر ورامین در این محدوده واقع شده است .
اراضی درجه 2 :
با وسعتی در حدود 7745 هکتار 78/20 % از محدوده خاکشناسی شده را شامل می شوند فرق این اراضی با اراضی درجه اول در مقدار شوری و کمی ضخامت است . علاوه بر ان دارای پستی و بلندی در سطح نازلی نیز فرسایش آبی دارند و به همین دلایل از لحاظ قابلیت کشت با محدودیت روبرو می باشند.
اراضی درجه 3 :
با وسعتی در حدود 10915 هکتار 78/14 % از سطوح خاکشناسی شده را در برمیگیرند. این اراضی اگرچه قابلیت گشت مطلوبی دارند لیکن عمدتا به دلیل دارابودن باقت رسی قابلیت آبیاریشان کم است .
باتوجه به مواردفوق : شهر ورامین بر روی اراضی درجه یک استقرار یافته است که بهترین و حاصلخیزترین نوع سری خاکهای ورامین را تشکیل می دهند خاکهای این سری که قابلیت بسیار بالایی از نظر کشت و آبیاری دارند در اطراف شهر ورامین قرار گرفته اند با توجه به رشد شتابان شهر ورامین دست اندازی به این اراضی کمااینکه در حال حاضر در بسیاری از مناطق حاشیه شهر صورت گرفته است باعث غریب و از بین رفتن زمین های مرغوب کشاورزی شده است .
پوشش گیاهی
پوشش گیاهی منطقه ورامین شامل پوشش طبیعی و مصنوعی میگردد.
پوشش گیاهی طبیعی : در این منطقه بصورت گیاهان بوته ای ، گیاهاه استپی که عموما گیاهان تنک ، تیغ دار خشکی پسند و مقاوم به خشکی هستند این گیاهان عبارتند از انواع گز ، خارشتر ، چالطلاق ، اسپند و غیره
پوشش گیاهی مصنوعی : علاوه بر پوشش گیاهی طبیعی به جهت فعالیت های کشاورزی در این منطقه پوشش گیاهی مصنوعی که شامل فعالیتهای زراعی از قبیل کشت گندم ، سیفی کاری ، پرورش پسته درختی نیز مشاهده می شود.
فصل دوم
بررسی اجتماعی و اقتصادی ورامین
بررسی اقتصاد شهر ورامین
شهرورامین که بر روی رسوبات آبرفتی دشت ورامین شکل گرفته است از بدو پیدایش شهری با نقش غالب فعالیتهای کشاورزی بوده است . این شهر در حوزه نفوذ خود نقش یک اگروپلتین را ایفا نموده است . و همواره مرکزی برای عرضه محصولات و کالاهای کشاورزی بوده است محصولات کشاورزی تولید شده در روستای مختلف منطقه پس از برداشت به این شهر وارد شده و سپس به سایر نقاط ارسال می شده است این شهر در واقع محلی برای تبادل کالابوده است بسیاری از ساکنین شهر ورامین در ادوار گذشته فعالیتهای مبتنی بر کشاورزی داشته اند و عمدتا از بزرگ مالکین ساکن در شهر بوده اند . اما تحولات پر شتاب اقتصادی اجتمائی فرهنگی و تکنیکی جدید که موجب تغییرات شدیدی در کارکرد اقتصادی شهرها شده است شرایط اقتصادی ورامین حول محور ، خدمات صنعتی ؛ کشاورزی شکل گرفته است در گذشته نقش شهر بیشتر کشاورزی بوده اما امروزه با تغییر شرایط و روند اقتصادکلان روند اقتصادی ورامین نیز تغییر نموده به طور یکه کشاورزی در رده پایین تری قرارگرفته (خدمات 45% ، صنعت 40% ، کشاورزی 15%) بر اساس آمار سال 80 برآورده شده است .
ویژگیهای اجتماعی اقتصادی شهر ورامین
شکل گیری سکونتگاههای شهری و گسترش روز افزون آنها در اثر افزایش جمعیت لزوم ایجاد نظامی قدرتمند برای اداره و سازماندهی فضای شهری را فراهم آورد این نظام قدرتمند که همان مدیریت شهری است با توجه به ویژگی های اجتماعی شهر . نوع نگرش و میزان توسعه اجتماعی در آن جامعه شکل می گیرد. نحوه معشیت ساکنین شهر نیز که نوع اقتصاد شهر را تعیین میکند منابع مالی لازم را برای سازمان دهی امور شهر در اختیار مدیریت شهری قرار میدهد .
بنابراین ویژگیهای اجتماعی – اقتصادی موجود یک شهر میزان توانمندی مدیریت شهری را در اداره امور محوله تعیین مینمایند به همین دلیل این بخش از پژوهش به بررسی ویژگیهای اجتماعی و اقتصادی شهر ورامین اختصاص یافته است .
ویژگی اجتماعی شهر ورامین
از نظر ویژگی های انسانی و قشربندی اجتماعی جمعیت ساکی در شهرستان ورامین شامل دو قشر بومی و مهاجرت هستند . جمعیت بومی ورامین دارای سابقه طولانی سکونت در منطقه می باشد. عمده ترین گروههای قومی این شهرستان شامل طوایف لر ، عرب ، ترک ، تاجیک ، قشقایی ، پازوکی میشود که دارای گویشهای متفاوت لری ، ترکی ، کردی ، فارسی هستند هر کدام از این طوایف دارای آداب و رسوم خاص خود بوده که در حال حاضر نیز بسیاری از ویژگی های قومی خود را حفظ کرده اند
بخش مهم دیگر شهرستان ورامین را مهاجرین تشکیل میدهند اکثر مهاجرین وارد شده به این شهرستان طی چهاردهه اخیر و تحت تأثیر تحولات اجتماعی – اقتصادی کشور وارد نقاط حاشیه ای شهر تهران شده اند این مهاجرین عمدتا از استانهای آذربایجان شرقی ؛ اردبیل ، خراسان ، لرستان ، همدان و نقاط شهری و روستایی استان تهران به این منطقه وارد شده اند ، بیشتر مهاجرین وارد شده در شهر قرچک و نقاط روستایی پیرامون آن ساکن شده اند و بقیه در شهرهای ورامین پیشوا و نقاط روستایی شهرستان ساکن شده اند .
ویژگی های جمعیتی شهرستان ورامین
بر اساس نتایج آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385 شهرستان ورامین دارای 134203 خانوار با 542832 نفر جمعیت شامل 280301 نفر مرد و 262531 نفر زن بوده است از کل جمعیت شهرستان ورامین 429706 نفر ساکی نقاط شهری و 113126 نفر در نقاط روستایی ساکن بوده اند . ( جدول 3-6 ) تعداد جمعیت ذکر شده در 4 شهر ( قرچک ، پیشوا ، جواد آباد ، ورامین ) و 235 نقطه روستایی این شهرستان ساکن هستند .
خانواده جمعیت کل جمعیت
مرد درصد زن درصد
نقاط شهری 107781 220928 41و51 208778 429706
نقاط روستایی 26422 59373 48و52 53753 113126
شهرستان 134203 280301 64و51 262531 542832
ماخذ : مرکز آمار ایران ، سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان ورامین 1385
شهرستان ورامین از نظر سلسله مراتب جمعیتی در استان تهران در رده پنجم و بعد از شهرستان های استان کرج ، ری ، شهریار قرار گرفته است . این شهرستان تقریبا 4% جمعیت استان تهران را در خود جای داده است بر اساس جدول شماره (7-3 ) 5/3 % جمعیت نقاط شهری و 73/9 % جمعیت نقاط روستایی استان تهران در شهرستان ورامین ساکن هستند.
شرح کل جمعیت درصد کل نقاط شهری درصد نقاط روستایی درصد
جمعیت استان تهران 13422366
100 12260431 100 1161889 100
جمعیت شهرستان ورامین 542832 4 429706 50/3 113126 73/9
مأخذ : مرکز آمار ایران : واحد اطلاعات و انفورماتیک
روند تحولات جمعیت شهر ورامین
جمعیت شهر ورامین تحت تأثیر تغییرات اجتماعی اقتصادی کشور و همجواری با مادر شهر تهران طی سالهای (85- 1335 ) تحولات بسیاری را شاهد بوده است . نزدیکی به شهر تهران و پایین بودن هزینه های زندگی در این شهر آنرا به کانونی برای جذب جمعیت و مهاجرین تازه وارد به شهر تهران بدل نموده است .
در جدول شماره (3-8) روت تحولات شهر ورامین نسبت به نقاط شهری استان مورد بررسی قرار گرفته است . طبق این جدول شهر ورامین در سال 1385 حدود 70/1 % جمعیت و 55و1 خانوارهای نقاط شهری استان تهران را در خود جای داده است .
جدول ( 3-8 ) بررسی تحولات جمعیت شهر ورامین طی سالهای ( 85- 1355 ) به نقاط شهری استان تهران
سال جمعیت ساکن در نقاط شهری در استان جمعیت شهر ورامین نسبت جمعیت ساکن درشهر ورامین به نقاط شهری خانوارهای ساکن در نقاط شهری استان خانوارهای ساکن شهر ورامین نسبت خانوارهای ساکن در شهر ورامین
1355 4947367 25792 5/0 1068544 5156 484/0
1365 7339742 58311 8/0 1628799 12164 746/0
1375 9250145 107233 1/1 2122308 23723 1/1
1385 12260431 208569 70/1 3443307 53539 55و1
مأخذ : مرکز آمار ایران ، نتایج تفضیلی سر شماری عمومی نفوس و مسکن استان تهران و شهرستان ورامین ( 85-1355 ) شهر ورامین که مرکزیت شهرستان را داراست در حال حاضر اولین شهر پرجمعیت و پس از آن شهر قرچک دومین پر جمعیت منطقه است . شهر ورامین 53/48 % جمعیت و 67/49 % خانوارهای نقاط شهری شهرستان ورامین را در خود جای داده است .
بررسی نرخ رشد جمعیت شهر ورامین
بررسی روند تغییرات شهر ورامین حاکی از رشد بالای جمعیت در این شهر است بر اساس بررسی های انجام شده در جدول شماره (3-11 ) جمعیت ورامین طی سالهای (45- 1335 ) از رشد معادل 9/7 % برخوردار بوده است این میزان طی سالهای (55-1345 ) به 7/8 % افزایش می یابد در مقایسه با نرخ رشد طبیعی می باشد در بررسی انجام شده میزان
بالای رشد جمعیت در شهر ورامین در دهه بعد (65- 1355 ) نیز همزمان با افزایش نرخ رشد طبیعی کشور ادامه یافته و به 4/8 % ارتقاء می یابد . در دهه (75-1365 ) میزان نرخ رشد جمعیت شهر ورامین با کاهش نرخ رشد طبیعی کشور که به 9/1 % میرسد روندکاهشی داشته و به 2/6 % رسیده است در مجموع میانگین رشد جمعیت شهر ورامین طی سالهای ( 85- 1335 ) که معادل 5/7 % است رشد غیر طبیعی و افزایش بی رویه جمعیت در این شهر را نشان می دهد.
جدول (3-11 ) بررسی روند تحولات جمعیت شهر ورامین و نرخ رشد آن طی سالهای ( 85- 1335 )
سال جمعیت ( نفر ) نرخ رشد نسبت به دوره قبل
1335 5205 ---
1345 11183 9/7
1355 25892 7/8
1365 58311 5/8
1375 7233-1 2/6
1385 208569 6
85-1335 5/7
مأخذ : مرکز آمار ایران نتایج تفضیلی سر شماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان ورامین (85 – 35 )
نسبت سنی
یکی از فاکتورهای مهم در مطالعات جمعیتی بررسی ترکیب سنی جمعیت است . در صورت شناخت ترکیب سنی می توان به اطلاعات ارزشمندی در زمینه نحوه توزیع جمعیت در گروههای مختلف سنی و شناخت نسبت به جمعیت فعال دست یافت . این اطلاعات جهت برنامه ریزی در امور اجتماعی بخصوص مربوط به نحوه مدیریت سکونتگاه نیاز به اطلاع دقیق از نسبت سنی جمعیت است ترکیب سنی جمعیت ساکن در شهر ورامین بر اساس آخرین نتایج تفضیلی سر شماری نفوس ومسکن سال 1385 بررسی شده است .
جدول ( 3-12 ) : بررسی ساختار سنی جمعیت شهر ورامین ( 1385 )
گروه سنی جمعیت شهر ورامین درصد نسبت به نقاط شهری استان نسبت به نقاط شهری شهرستان
کمتراز 15 سال 55586 65/26 45/0 93/12
64-15 146370 18/70 19/1 34
65 سال به بالا 7040 35/3 05/0 63/1
کل جمعیت 208569 100 70/1 8/37
مأخذ مرکز آمار ایران : نتایج تفضیلی نفوس و مسکن شهرستان ورامین 85
با توجه به جدول شماره (3-12 ) از تعداد کل جمعیت ورامین در سال 1385 که معادل 208569 نفر برآورده شده است تعداد ( 55586 ) نفر (65/26 % ) را گروه سنی کمتر از 15 سال تشکیل می دهند این رقم در مقایسه با جمعیت نقاط شهری استان تهران و نقاط شهری شهرستان ورامین به ترتیب 45/ و 93/12 % جمعیت در این گروه سنی را شامل می شود.
تعداد 146370 نفر از کل جمعیت شهر ورامین به گروه سنی 64-15 اختصاص دارد این تعداد 18/70 % کل جمعیت شهر ورامین را شامل می شود. این گروه سنی 19/1 جمعیت نقاط شهری استان و 34% جمعیت نقاط شهری شهرستان ورامین را تشکیل داده است همچنین 7040 نفر معادل 35/3 % کل جمعیت شهر ورامین به گروه سنی 65 سال به بالا اختصاص دارد. این گروه سنی 5/0 جمعیت نقاط شهری استان و 63/1 % جمعیت نقاط شهری شهرستان ورامین را شامل می شود. بررسی گروههای عمده سنی جمعیت در شهر ورامین
نشان می دهد بیشترین تعداد جمعیت ( 18/70 ) در گروه سنی 64-15 سال قرار دارند این رقم بیانگر درصد بالای جمعیت فعال در شهر است در سالهای 85 و 1375 افزایش 13% جمعیت گروه سنی 65-15 سال و افزایش 35/0 درصدی جممعیت 65 سال به بالا با نسبت به 1375 نشان می دهد در حالی که سایرگروههای عمده جمعیتی نسبت به سال 1375 کاهش داشته اند عامل اصلی افزایش جمعیت در گروه سنی 64-15 ساله به بالا بودن میزان مهاجرین وارد شده به شهر ورامین در این گروه سنی باز میگردد.
ترکیب جنسی شهر ورامین
بررسی ترکیب جنسی جمعیت از مولفه های مهم جمعیت شناختی است که با دیدی وسیع و ژرف می توان در برنامه ریزیهای مختلف اجتماعی اقتصادی و فرهنگی نسبت های مناسب از جمعیت فعال زن و مرد استفاده نمود . بر همین اساس ترکیب جنسی جمعیت شهر ورامین طی سالهای 85-1365 مورد بررسی قرار گرفته است .
جدول شماره ( 3-14 ) بررسی ترکیب جنسی جمعیت شهر ورامین طی سالهای
75-1365
سال کل جمعیت مرد زن نسبت جنسی نسبت جنسی در نقاط شهری شهرستان
1375 107233 54492 52741 103 104
1385 208569 107014 101982 105 106
مأخذ : مرکز آمار ایران نتایج تفضیلی سر شماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان ورامین 1375 -1365
طبق بررسیهای انجام شده در جدول ( 3-14 ) نسبت جنسی در شهرستان ورامین در سال 1375 ، 103 بوده است بدین معنی که در مقابل هر 100 نفر زن ؛ 103 نفر مرد در این شهر وجود داشته است . این نسبت در سال 1385 به 105 افزایش می یابد در این سال از تعداد 208569 نفر جمعیت شهر ورامین 107014 نفر مرد و 101982 نفر زن بوده اند بر اساس این رقام در مقابل هر 100 زن ، 105 نفر مرد وجود دارد.
نسبت جنسی شهر ورامین در مقایسه با نسبت جنسی در نقاط شهری شهرستان ورامین نسبت پایین تری را نشان میدهد همچنین مقایسه نسبت جنسی شهر ورامین با نقاط شهری استان تهران برابر و از نقاط شهری کشور نسبت بیشتری را نشان می دهد. نسبت جنسی در این نقاط در سال 1385 به ترتیب 105 و 104 بوده است .
بررسی میزان سواد در شهر ورامین
از دیگر مؤلفه های مهم در مطالعات جمعیت شناختی بررسی میزان سواد جوامع انسانی است بالا بودن سطح سواد ارتباط مستقیمی با رشد آگاهیهای اجتماعی در نهایت همیاری و مشارکت جویی در اداره امور سکونتگاهها را دارد . در شهر ورامین در دوره آماری ( 85- 1375 ) از تعداد 188513 نفر جمعیت 6 ساله و بیشتر این شهر 165668 نفر (90/87 % ) با سواد بوده اند. این نسبت در بین مردان 58/90% بین زنان 05/85 % بوده است . جدول ( 3-16 )
