بخشی از مقاله
تاریخچه ایجاد شغل این شغل در جهان و ایران
طراحی صنعتی، حرفهای است که با خلق مفاهیم جدید در حوزههای مختلف زندگی انسانی سروکار دارد. طراحی برابرنهاده یا معادلی است که برای واژه Design انگلیسی بکار رفتهاست، در حالی که Industrial design یکی از زیرشاخههای Design است. در حال حاضر آموزش طراحی صنعتی در ایران، با یک گرایش کلی و تحت عنوان کلی طراحی صنعتی انجام میشود.
تاریخچه
حرفه طراحی صنعتی، در پی انقلاب صنعتی در اروپا و بر اساس یک ضرورت بوجود آمد. تا پیش از رخداد انقلاب صنعتی، محصولات و کالاهای مصنوع مورد استفاده مردم، توسط هنرمندان و پیشه وران با استفاده از روشهای دستی و نه ماشینی و در مقیاس محدود ساخته میشدند. با ظهور ماشین و پدید آمدن روشهای تولید ماشینی، چهره مصنوعات دچار دگرگونی شد و مصنوعات دست ساز، آرام آرام جای خود را به مصنوعات زمختی میدادند که هیچ خبری از هنر هنرمند در آنها یافت نمیشد. همگی بدون توجه به زیبایی پیکره و صرفاً در جهت برآورده کردن نیازهای عملکردی طراحی و ساخته میشدند. در چنین وضعی بود که هنرمندان دست ساز با اعتراض به چنین نابسامانی خواستار طرد ماشین و فرزندان آن و بازگشت به اوضاع پیشین شدند. جنبش هنر و پیشه که سردمدار آن ویلیام موریس بود، در همین راستا شکل گرفت.
تاريخچه گروه طراحي صنعتي در ایران
رشته طراحي صنعتي در دانشگاه علم و صنعت ايران در سال 1372 ده سال پس از تاسيس اين رشته در ايران در دانشكده معماري و شهر سازي بعنوان يك گروه آموزشي مستقل تاسيس و با پذيرش 43 دانشجو فعاليت خود را آغاز نمود. از تاريخ تاسيس و آغاز بكار اين رشته تا سال 1384 در مجموع 450 نفر دانشجو (پسر- دختر ) پذيرفته شده اند كه از اين تعداد 234 نفر فارغ التحصيل شده و حدود 171 نفر نيز مشغول به تحصيل ميباشند.
نوع شغل
شغل طراحی صنعتی در حال حاضر شغلی تولیدی،خدماتی محسوب می شود در صورتی که در گذشته این شغل تنها جنبه تولیدی داشت.
عمده یا خرده فروشی بودن شغل
طراحی صنعتی همان طور که از نامش پیداست ترکیبی است از هنر طراحی و آشنایی با صنعت.
نوآوری در صنعت عاملی است که به دلیل بروز نیازهای جدید و همچنین نیاز انسان به تنوع، همواره مورد توجه است. در این میان لازم است افرادی با تسلط به طراحی با توجه به جنبه های هنری آن، و همچنین آگاهی کافی نسبت به سایر علوم وجود داشته باشند که با طرح ها و ایده های جدیدی که ارائه می دهند، جواب این نیازها را از تصور (یا آرزو) به بهترین شکل ممکن به واقعیت تبدیل کنند.
به جز مباحث پایه هنری و زیبایی شناسی، لازم است که در هر پروژه خاص، علوم مرتبط با آن به طور خلاصه فراگرفته شود. زیرا طراحی بدون در نظر گرفتن عوامل تأثیرگذار بر آن غیر ممکن است. به همین دلیل رشته طراحی صنعتی در نگاه اول یک رشته بسیار گسترده به نظر می رسد که هر کدام از فارغ التحصیلان آن در یک زمینه خاص توانایی هایی دارند که سایر همکلاسی ها و هم رشته های آنان، ممکن است در زمینه دیگری تبحر داشته باشند.
یک طراح صنعتی ممکن است علاوه بر دانش هنری طراحی، با توجه به زمینه تخصصی مورد علاقه خود، اطلاعات جامعی در زمینه مواد، مکانیک، برق و کامپیوتر، کنترل، پزشکی و حتی دانش های علوم انسانی نظیر روانشناسی، جامعه شناسی و اقتصاد داشته باشد.
حوزههای کنونی خدمات
1. طراحی محصول (Product design)
2. طراحی محیطی (Environmental design)
3. طراحی سامانههای حمل و نقل (Transport design)
حرفهاي است که با خلق مفاهيم جديد در حوزههاي مختلف زندگي انساني سروکار دارد. طراحي برابرنهاده يا معادلي است که براي واژه Design انگليسي بکار رفته است، در حالي که Industrial design يکي از زيرشاخههاي Design است. در حال حاضر آموزش طراحي صنعتي در ايران، با يک گرايش کلي و تحت عنوان کلي طراحي صنعتي انجام ميشود.
طراحي صنعتي (Industrial Design) ، در واقع طراحي محصولاتي است که در ابعاد وسيع به توليد انبوه مي رسند و تفاوت طراحي در آن با ديگر رشته هاي هنر در اين است که علاوه بر استاتيک (Aesthetics) ، کارکرد (Function) و پيش بيني هاي توليد انبوه نيز در طراحي مورد نظر قرار مي گيرند .
فصل دوم:
استانداردهای کاری برای طراحان صنعتی
حوزه هایا استاندارد طراحی برای طراحان صنعتی
مهارتهای نیروی کار
نوع خدمات طراحان صنعتی
يک طراحي صنعتي کيست؟! و به چه مهارتهایی احتیاج دارد؟!
چه فرصتهاي شغلي براي طراحي صنعتي فراهم است؟
چه نوع مهارتهايي نياز داریم؟
استانداردهای کاری برای طراحان صنعتی
جنبه هايي که يک طراح صنعتي در کار طراحي خود به آنها مي پردازد ، شامل فرم (shape) کلي محصول مورد طراحي ، محدوديت جزئيات آن در ارتباط با يکديگر ، رنگ ، بافت ، صدا و جنبه هاي مربوط به ارگونومي (Ergonomics) محصول است .
طراح صنعتي در مرحله ي بعد با در نظر گرفتن مسائلي چون ايمني(Safety ) ، وندليزم (Vandalism) ، جنبه هاي زيست محيطي و استاندارد ، در زمينه هاي روش توليد ، انتخاب متريال و روش ارائه ي محصول به بازار ، مثل بسته بندي ، بررسي هاي لازم را انجام داده و طرح خود را ارائه مي دهند .
يک طراح صنعتي مي تواند با روندي که ذکر شد در حالي که يک محصول را از لحاظ زيبايي ، کيفيت و کارکرد ارتقا مي دهد ، هزينه هاي توليد را کاهش داده و محصول را هر چه جذاب تر در اختيار مصرف کننده قرار دهد .
حرفه طراحي صنعتي، در پي انقلاب صنعتي در اروپا و بر اساس يک ضرورت بوجود آمد. تا پيش از رخداد انقلاب صنعتي، محصولات و کالاهاي مصنوع مورد استفاده مردم، توسط هنرمندان و پيشه وران با استفاده از روشهاي دستي و نه ماشيني و در مقياس محدود ساخته مي شدند. با ظهور ماشين و پديد آمدن روشهاي توليد ماشيني، چهره مصنوعات دچار دگرگوني شد و مصنوعات دست ساز، آرام آرام جاي خود را به مصنوعات زمختي مي دادند که هيچ خبري از هنر هنرمند در آنها يافت نميشد. همگي بدون توجه به زيبايي پيکره و صرفاً در جهت برآورده کردن نيازهاي عملکردي، طراحي و ساخته مي شدند. در چنين وضعي بود که هنرمندان دست ساز با اعتراض به چنين نابساماني خواستار طرد ماشين و فرزندان آن و بازگشت به اوضاع پيشين شدند. جنبش هنر و پيشه که سردمدار آن ويليام موريس بود، در همين راستا شکل گرفت.
اغاز طراحي صنعتي را ميتوان با جدايي طراحي از فرايندهاي ساخت همزمان دانست که در دوره هاي پيش از انقلاب صنعتي صورت گرفته بود. در واقع ريشه هاي آن را ميتوان
دراواخر قرون وسطي و در جهت ايجاد اولين تشکيلات صنعتي سرمايه داري متکي بر توليد به شيوه هاي سنتي دانست. نخستين فعاليتهاي طراحي صنعتي در اين دوره در غرب اروپا و در جهت منافع دربار، کليساها و تجار بوده است. اما با رشد سريع تجارت و گسترش موقعيتهاي بازرگاني رقابتهايي ما بين واحدهاي توليدي بوجود آمد که موجب توجه به نوآوري در محصول براي جلب علاقه مشتريان شد و طراحي صنعتي بيش از پيش مطرح گرديد.
حوزه هایا استاندارد طراحی برای طراحان صنعتی
طراحی محصول را تولید و ارائه ایده، توسعه مفهوم، آزمودن و در نهایت ساخت یا پیاده سازی یک شیئ فیزیکی یا یک نوع از خدمات تعریف میکنند. طراحان محصول، ایدهای را در ذهن خود تصور میکنند و سپس آنرا در پیکره یک محصول، مشهود و متجسم میکنند. این طراحان با مسائلی از قبیل فن آوری، ارگونومی، قابلیت کاربری، دانش مواد و کیفیت سروکار دارند.
طراحی رایانه ای
امروزه بسیاری از مراحل طراحی قطعات و اجزاء مختلف توسط رایانه انجام میشود. بسیاری از قطعات تحت شرایط مختلف باید آزمایش شوند و اگر بخواهیم تحت آزمایش واقعی قرار دهیم مستلزم هزینههای بسیار زیاد میشود. با نرم افزارهای بسیار متنوع میتوان این شبیه سازی را انجام داد.
مهارتهای نیروی کار
تمام رشتههای مهندسی برای طراحی از نرم افزارهای مناسب خود استفاده میکنند. نرم افزارهای مورد استفاده در طراحی معماری و طراحی صنعتی اغلب نرم افزارهای گرافیکی هستند. از نرم افزارهای سه بعدی که بیشتر در طراحی معماری و طراحی صنعتی استفاده میشوند میتوان به اتوکد، تریدی استودیو، آرشیکد، آرشیتریون و مایکرو جیدیاس اشاره کرد. علاوه بر این موارد، نرم افزارهای گرافیکی دو بعدی مانند فتوشاپ، کرلدراو و فریهند نیز بسیار پر کاربرد هستند. کتیا هم یکی از بهترین نرم افزارهای گرافیکی مورد استفادهاست که با امکان محاسبات پیچیده مهندسی از قبیل محاسبات تنشهای محوری وهزاران قابلیت حرفهای دیگر به طراحان کمک کردهاست.
طراحی هوشمند
طراحی هوشمند ایده ایست که معتقد است جهان انچنان ساده نیست که توسط طبیعت ساخته شود.طرفداران این عقیده معتقدند می بایستی نیروی هوشمند تری بر این جهان احاطه داشته باشد.این ایده معتقد است جهان تنها با تکامل شکل نگرفته است.
نوع خدمات طراحان صنعتی
تاحالا هيچ خواستهايد که محصولي را براي اينکه بهتر کار کند تغيير بدهيد؟ يا اينکه نظر جامعي داشته باشيد در مورد اينکه يک محصول چه اگر شکلي داشته باشد بهتر است؟ طراحان صنعتي همين کار را انجام ميدهند. آنها افرادي هستند که محصولاتي براي توليد انبوه طراحي ميکنند، از ساعتهاي کوکي تا خودرو، تلفن تا کامپيوتر، مبلمان و غيره. آنها ظاهر، احساس و چگونگي عملکرد بهتر يک محصول را تعيين ميکنند. طراحان صنعتي محصولاتي را که شما هر روز از آن استفاده ميکنيد، ايجاد ميکنند.
طراحان صنعتي از روشهاي مختلفي براي طراحي محصولات استفاده ميکنند، از طراحي سريع تا مدلسازي با گل رس و فوم، تا استفاده از برنامههاي کامپيوتري بوجود آمده براي طراحي. اينکه چطور يک محصول را ايجاد ميکنند، بستگي دارد به نوع محصول و اينکه چگونه ميخواهد استفاده شود. تا زماني که در قفسهها بيايد، بارها توسط طراح، قالبگيري شده، تراش ميخورد و کار ميشود. مجله Time گزارش کرده است که طراحي صنعتي يکي از 15تا داغترين حرفهها در دورههاي رشد و جبران کاري است.
حالا شما چطور ميتوانيد يک طراح شويد؟ اول، شما ميتوانيد از اينجايي که هستيد پيشتر برويد – کلاسهايي مثل هنرهاي تجسمي، روانشناسي، فيزيولوژي، فيزيک و تجارت و بازاريابي ميتوانند به شما کمک کنند که برخي مهرتهاي لازم را پرورش بدهيد. از آنجا که شما به يک حداقل مدرک دانشگاهي نياز پيدا ميکنيد، مطالعات مقدماتي دانشکده را در مدرسهتان بررسي کنيد. وقتي گزينههاي ورود به دانشکده را مرور کرديد، دنبال برنامهاي باشيد که جوابگوي استعداد و تواناييهاي شما باشد. برخي مدارس روي فرم و نمود بصري تمرکز ميکنند، در حالي که بقيه بيشتر روي حل مسئله يا ساير جنبههاي طراحي صنعتي تمرکز ميکنند. IDSA (جامعه طراحان صنعتي امريکا) منبع خوبي است براي مدرسههايي که برنامهاي در طراحي صنعتي عرضه ميکنند و اينکه چه نوع برنامهاي در هر کدام عرضه شده.
يک طراحي صنعتي کيست؟! و به چه مهارتهایی احتیاج دارد؟!
طراحي صنعتي شغلي است که فرم يک محصول مصنوع را مشخص ميکند، آنرا طوري شکل ميدهد که براي مردمي که از آن استفاده ميکنند و براي پروسههاي صنعتي که آن را توليد ميکنند مناسب باشد. طراحان صنعتي کار ميکنند براي راحتتر، لذتبخشتر و کارآمدتر کردن زندگي ما. با مطالعهي مردم در سر کار، در خانه و در حال حرکت، آنها محصولاتي ايجاد ميکنند مثل صندليهايي که متناسب با حالت بدن هستند، ابزار آشپزخانه که حتي براي دستهاي سالخوره هم راحت هستند و اسباببازيهايي که بازي و يادگيري صحيح و
بيخطر را براي همهي بچهها فراهم ميکند. بطور خاص، طراحان صنعتي با بخشهايي از محصول سر و کار دارند که انسانها با آن در تأثير متقابل هستند. تلاش براي جهاني کردن دسترسي به محصولاتي که اعتبار اکولوژيکي ]علم عادت و طرز زندگى موجودات و نسبت انها با محيط[ دارند و براي استفاده کردن مطمئن هستند. همچنين آنها محصولي بدست ميدهند که ويژگي زيبايي آن باعث شود ما آن را بخواهيم.
کار طراحان صنعتي فراتر ميرود تا بستهبندي، روح بخشيدن، ]طراحي بخشهاي[ داخلي، و در برخي موارد شناساندن يک شرکت. علاوه بر اين، با فناوري اطلاعات متناسب با افزايش پيچيدگي، طراحان صنعتي براي ساده کردن نرمافزارهايي که تعداد بسياري از محصولات را راهاندازي ميکنند، کار ميکنند.
طراحان صنعتي دنبال راههاي مبتکرانهتر و بهتر براي چيزها ميگردند. آنها کارشان را به حل مسئله نزديک ميکنند، ميپرسند: «مردم ميخواهند چگونه سفر کنند؟» سريعتر، «بياييد يک ماشين ديگر بسازيم» براي جواب دادن به اين سؤالات، طراحان صنعتي محدودهي گستردهاي از پيشنهادات متناوب را در ميان طرحها و مدلها کاوش ميکنند. پيوسته طرحهايشان را تصحيح ميکنند تا آنها را در برابر نياز کاربران و قابليتهاي کارخانهها آزمايش کنند.
دورهي «طراحي صنعتي» در اوايل قرن بيستم، براي تشريح نقش خلاقيت که قبلا توسط يک صنعتگر انفرادي انجام ميگرفت براي توليد انبوه، بنيان گذاشته شد. در نگهداري پيچيدگي توليد انبوه، طراحان صنعتي با ساير حرفههايي کار ميکنند که با اين پندار درگير هستند، ساخت و توسعهي محصولات، شامل کارشناسان بازاريابي، مکانيک، طراحي مهندسين ساخت و برنامهنويسان نرمافزار بعنوان چند نمونه. با همديگر با ويژگيهاي فاکتورهاي انساني، طراحان صنعتي آزمايشات مربوط به قابليت استفاده را براي تضمين اينکه يک محصول نيازها،
خواستها و انتظارات کاربران را برآورده کند، اداره ميکنند. و آنها معمولا اجزاي داخلي را بازآرايي ميکنند تا ساخت، سرهمسازي، خدمات و بازيافت محصولات ، آسانتر شود.
آمادگي در عمل طراحي صنعتي نيازمند يک درجهي مهندسي در اين رشته است. طراحي صنعتي علوم مربوط به فناوري و هنرهاي بصري را به علوم انساني پيوند ميدهد. علاوه بر اين براي ]رسيدن به[ يک درک کامل از علوم فيزيکي، قواعد مهندسي، ارگونومي ]مهندسي فاکتورهاي انساني[، زيباييشناسي و مواد و پروسههاي صنعتي، طراحان صنعتي بهتر است در علوم اجتماعي، مانند روانشناسي، جامعهشناسي، آنتروپولوژي ]انسانشناسي[ و در هنرهاي ارتباطي مانند عکاسي، ويدئو، چاپ و رسانههاي الکترونيکي داراي پايهاي قوي باشند.
چه فرصتهاي شغلي براي طراحي صنعتي فراهم است؟
طراحي صنعتي مانند همهي حرفههاي مرسوم خلاقيتي مزاياي بسياري دارد، اما برترين تقاضا براي طراحان صنعتي در ميان يک طيف گستردهي صنايع، منبع درآمدي است که در آن معمولا پاداش بهتر و فرصت استخدام بيشتر است.
چه نوع مهارتهايي نياز داریم؟
دفاتر طراحي صنعتي اينها را بعنوان پنج مهارت در رأس ليست کردهاند:
• مهارت خلاقيت حل مسئله
• توانايي رساندن مفاهيم با طرحهاي سريع
• مهارت ارتباطات شفاهي و کتبي خوب
• تسلط به کامپيوتر در برنامههاي بردار محور يا سه بعدي
• استعداد مکانيکي و فهم اينکه چيزها چگونه کار ميکنند
آيا بايد محصولات زيبا را در موزهها و نمايشگاهها ديد؟ يا اينكه بايد دنيايي داشته باشيم كه زيبايي در گوشهگوشه آن جلوهگر باشد؟رشته طراحي صنعتي براساس ديدگاه دوم شكل گرفته است. البته نبايد تصور كرد كه رشته طراحي صنعتي فقط به زيبايي محصولات ميانديشد بلكه اين رشته معتقد است كه در ساخت محصولات مورد استفاده بشر بايد از لطافت، زيبايي و ظرافت هنر و همچنين فناوري و كارآيي علم بهره گرفت تا بتوان زندگي زيباتر و راحتتري داشت؛ يعني طراحان صنعتي توسعه دهنده و تكاملبخش محصولاتي هستند كه ما هر روزه از آنها استفاده ميكنيم. اين رشته كه شالودهاي از علم، صنعت و هنر است؛ به طراحي تمامي محصولات ميپردازد؛ يعني كليه لوازم، تجهيزات و محصولاتي كه مورد استفاده
انسان است، از لوازم آشپزخانه گرفته تا محصولات بسيار پيچيده مثل سيستمهاي كامپيوتري را طراحي ميكند. طراحي صنعتي تلاش ميكند كه سختي و خشونت صنعت را از آن بگيرد تا محصول صنعتي براي مشتري لطيف گردد و در اين كار هم منافع كارفرما و هم استفاده كننده را در نظر ميگيرد. گفتني است كه امروزه ديدگاههاي جديدي در زمينه طراحي صنعتي ارائه شده است. براي مثال در طراحي بايد دقت كرد كه كالاي مورد نظر به طبيعت ضرري نرساند و قابل بازيافت باشد. يك طراح صنعتي براساس اطلاعات به دست آمده، در نهايت با توجه به فرهنگ بومي، اقتصاد، روانشناسي، ديدگاههاي هنري، روشهاي توليد، تكنولوژي توليد، نوع مواد مورد استفاده و مسائل زيستمحيطي، طرح محصولي جديد را ارائه ميدهد يا يكي از معايب محصولات قديمي را برطرف ميسازد.
تواناييهاي لازم :
در رشته طراحي صنعتي، خلاقيت حرف اول را ميزند و دانشجوي اين رشته بايد توانايي نوآوري و تفكر خلاق را داشته باشد؛ يعني هم هنر و هم صنعت را درك كرده و هم قدرت مديريت داشته باشد و علاوه بر موارد فوق تا حدودي با مباحث كاربردي علوم پايه مثل فيزيك، شيمي، هندسه و زيستشناسي آشنا باشد. دانشجوي اين رشته بايد نگاه خود را به اطراف و اشياء دقيقتر كند و پيوسته نيازهاي فردي و اجتماعي افراد را در ذهن خود مرور نمايد. او بايد به راحتي با محيطهاي كاري ارتباط برقرار كرده و تجارب خود را از نظر فني گسترش دهد به گونهاي كه بتواند عملكرد طرح خود را كاملاً توجيه نمايد و تمامي مراحل اجرايي آن را زير نظر داشته باشد.
فصل سوم:
بازارهای هدف کالا وکانال های بازاریابی
چه کسي طراحان صنعتي را به کار ميگيرد؟ (بازارهای کالا و مصرف کنندگان)
مشتریان و نحوه اجرای CRM در سازمان
مولفه های اقتصادی در شغل طراحی صنعتی
موقعيت شغلي در ايران و کانال های بازاریابی
مصرف کنندگان نهایی در این شغل
بازارهای هدف کالا و کانال های بازاریابی
یک طراح صنعتی ممکن است در شرکت شخصی یا شرکت دولتی مشغول به کار باشد و اگر در جایگاه درست خود به کار گرفته شده باشند، مهم ترین وظیفه آنها ایده پردازی برای نوآوری است. شرکت های طراحی داخلی، تولیدات وسایل خانگی و اداری و ورزشی، شهرداری ها و سازمان زیباسازی، شرکت های تبلیغاتی، صنعت خودرو، کارخانه هایی که نیاز به بسته بندی های متعدد و متنوع دارند و سایر شرکت هایی که به امر برند (هویت سازمانی) اهمیت می دهند، عمده جاهایی هستند که طراحان صنعتی جذب آنها می شوند. زمینه هایی که طراحان صنعتی معمولا به دلیل جنبه های هنری در آنها بیشتر فعالیت دارند به طور جزئی تر شامل موارد زیر است:
طراحی محصول (شامل لوازم خانگی، مبلمان اداری و خانگی، وسایل صوتی و تصویری، موبایل، ماشین های اداری، نوشت افزار، اسباب بازی، پوشاک و غیره.)
طراحی دکوراسیون: شامل دکوراسیون خانگی، اداری، فروشگاه ها، مراکز تجاری و غیره.
طراحی محیطی: فضا، مبلمان و چیدمان شهری و کلیه فضاهای زیر مجموعه آن نظیر پارک ها، نمایشگاه ها، مراکز خرید، ایستگاه های اتوبوس و تاکسی و کلیه محیط های عمومی، تأسیسات ترافیکی، تبلیغات شهری، فضای سبز، زیباسازی شهری و....
طراحی خودرو: طراحی بدنه و نمای داخلی خودرو و سایر وسایل نقلیه.