بخشی از مقاله
فناوري اطلاعات
واژه‌نامة آكسفورد در برابر واژة انقلاب مي‌نويسد: يك دگرگوني كامل، واژگوني اوضاع (مانند نمونة) انقلاب صنعتي، ترديدي نيست كه انقلاب صنعتي اثرات عميقي روي انسان، خانوادة او، و محيط كار، لباس، غذا، و حتي نحوة تولد و مرگ او به جاي گذاشته است. اثرات اجتماعي كامپيوترها كمتر از اثرات انقلاب صنعتي نبوده است.
اگر «مارشال مك لوهان» امروز زنده بود، حتماً مي‌گفت: بله، اين همان دهكده‌اي است كه مي‌گفتيم، دهكدة جهاني. كامپيوتر، اينترنت، ماهواره، شبكه‌هاي كامپيوتري، و تلفن همراه و فناوريهاي مانند آنها دهكدة جهاني را عملاً به وجود آورده‌اند. ساكنان هر خانه‌اي كه اين فناوريها را در اختيار داشته باشند كه در حال حاضر بسياري از خانه‌ها (همين خانه‌هاي خودمان در ايران) آنها را در اختيار دارند در اين دهكده زندگي مي‌كنند و از كوچكترين خبر در دوردست‌ترين نقاط دنيا بلافاصله آگاه مي‌شوند اگر خبر را يك رويداد شگفت‌انگيز بدانيم.
بسياري از شركتها و مؤسسات كشور عزيزمان ايران هم وارد اين دهكده شده‌اند. به عنوان نمونه، به نحوة ابلاغ دعوتنامة يكي از كارخانجات خودروسازي كشور به يك مشتري ـ كه خودرويي را پيش خريد كرده است توجه كنيد:
مشتري از طريق پايگاه وب و شماره‌اي كه به او داده‌اند مي‌تواند دريابد كه قرارداد او در چه مرحله‌اي است. هر وضعيت جديدي در قرارداد، مثلاً خبر ارسال دعوتنامه، در شبكه كامپيوتري شركت ثبت مي‌شود. خودروساز بلافاصله پس از ارسال دعوتنامه، خبر ارسال آن را در پايگاه وب خود قرار مي‌دهد. مشتري همواره مي‌تواند با مراجعه به پايگاه وب خودروساز از وضعيت قرارداد خود آگاه شود.
خودروساز دو بار از طريق SMS به مشتري خود ارسال دعوتنامه به نمايندگي را ابلاغ مي‌كند.
نمايندگي از طريق تلفن رسيدن دعوتنامه را به مشتري اطلاع مي‌دهد.
گويي مشتري در كارخانه حضور دارد و متوجه اتفاقاتي كه در مورد قرارداد او رخ مي‌دهد مي‌شود. بله آنها در يك دهكده زندگي مي‌كنند.
بديهي است كه اين شركت خودروسازي كار فوق‌العاده‌اي انجام نداده است و صرفاً از فناوريهاي اطلاعات ـ كه در حال حاضر بهره‌گيري از آنها كم هزينه است ـ براي مشتري مداري (يكي از شعارهاي همان شركت) استفاده كرده است.
شبكه‌هاي كامپيوتري و اداره مالياتي
سه سال از بررسي يك اعتراض در «ادارة امور مالياتي شمال تهران گذشته است. ماليات‌دهنده به طور اتفاقي براي پيگيري پرونده به ادارة امور مالياتي شمال تهران تلفن مي‌زند و متوجه مي‌شود كه برگة رأي صادر شده است و ادعا مي‌شود كه دوبار (به فاصلة 15 روز) براي ابلاغ مراجعه شده است و كسي در محل ابلاغ حضور نداشته است.
(در صورت عدم حضور مؤدي، اين برگه بايد الصاق مي‌شد) مهلت 30 روزة اعتراض بعدي رو به پايان است.
ماليات‌دهنده كه سالها انواع قبضهاي آب و برق و گاز و تلفن را دريافت كرده است و به ندرت با گم شدن آنها برخورد كرده است به اداره مالياتي مراجعه مي‌كند و مسئله را با رئيس اداره در ميان مي‌گذارد؛ پاسخ او اين بود «برويد شكايت كنيد» اين پاسخ شايد ده سال قبل يا صد سال قبل پاسخ درستي بود، ول در عصر اطلاعات و در دهكدة جهاني پذيرفتني نيست. اتفاقاً يك هدف فناوريهاي اطلاعات آن است كه ديگر مردم به دليل چنين موضوعاتي به دادگاه مراجعه نكنند.
حق اعتراض اين مؤدي و بسياري از مؤديان ديگر همواره مي‌تواند به دليل قوانين ابلاغ كاملاً قديمي و حتي باستاني نقض شود. آيا مأمور ابلاغ نمي‌تواند نامه را دور انداخته باشد؟.
امروزه فناوريهاي فراواني براي ابلاغ و اطلاع‌رساني دربارة‌آنها به كساني كه ذينفع هستند وجود دارد؛ تلفن ثابت، تلفن همراه، SMS، ايميل، وب، ماهواره، شبكة كامپيوتر و فكس نمونه‌هايي از آنهاست.
رسيدگي به اعتراض مؤدي در كميسيون بدوي 3 سال به درازا كشيده است. اگر ادارة امور مالياتي شمال تهران از شبكة كامپيوتري بهره مي‌گرفت، مي‌توانست در كمتر از يك ماه به پرونده رسيدگي كند. اگر سازمان مالياتي در ادارات خود از شبكة كامپيوتري بهره مي‌گرفت، استعلام از يك حوزة ديگر مالياتي و يك ادارة‌ديگر مالياتي به سه سال وقت نياز نداشت. كافي بود كه رسيدگي‌كننده با موش خود يك يا چند كليك كند. نظر به اين كه هزينة برپايي يك شبكة كامپيوتري چندان زياد نيست، اين پرسش به صورتي جدي مطرح مي‌شود كه آيا ادارة مالياتي شمال تهران و سازمان مالياتي به عمد از مزاياي كامپيوتر و فناوريهاي نوين اطلاعاتي استفاده نمي‌كنند و دليل خاصي براي آن دارند؟
(كميسيون بدوي 3 سال طول كشيده است، اگر مسئله در كميسيون تجديد نظر نيز سه سال و در شوراي عالي مالياتي نيز سه سال طول بكشد، احتمال انصراف ماليات‌دهنده از اعتراض خود چقدر مي‌شود؟)
شبكة كامپيوتري وارد خانه‌ها مي‌شود.
ماهيت شبكه‌ها
طبق يك بررسي، تا چهار سال ديگر در سراسر جهان بيش از 162 ميليون خانه مجهز به يك شبكة كامپيوتري خواهند شد. اگر نگاهي به اطراف خود بيندازيد متوجه خواهيد شد كه بسياري از كاربران در حال حاضر از مزاياي شبكه‌هاي كامپيوتري بهره مي‌گيرند. آنها از شبكه براي استفادة اشتراكي از اينترنت سريع، معاوضة فايلهاي موسيقي و عكسهاي ديجيتال، آرشيو داده‌ها و مانند آن استفاده مي‌كنند. به اجمال، آنها با شبكة خود بيشترين بهره را از سيستمهاي خود مي‌گيرند. اگر تا به حال يك شبكة كامپيوتر در خانة خود بر پا نكرده‌ايد، امروز مطمئناً زمان خوبي براي اجراي اين كار است.
انقلاب شبكه
شبكة خانگي مفهوم تازه‌اي نيست. در ميان نوآوريهاي ارائه شده در ويندوز 95 كه بيش از يك دهه پيش انتشار يافت ـ چندين برنامة شبكه‌سازي آسان وجود داشت كه عمل وصل كردن چند كامپيوتر را در داخل يك خانه يا يك موسسه اداري كوچك بسيار ساده مي‌كرد. متأسفانه، تعداد نسبتاً كمي از كاربران از مزاياي اين برنامه‌ها بهره گرفتند. زيرا آنها دليل قانع‌كننده‌اي براي برپايي شبكه نداشتند. در اواسط دهة1990، اينترنت آهسته بود، ارتقاهاي سخت‌افزاري پردردسر بودند، و كمتر كسي در خانه بيش از يك كامپيوتر داشت.
اما اكنون اوضاع عوض شده است. دنيا با رشد اقتصادي خوبي جلو آمده است، و قيمت كارتهاي حافظه، ديسكهاي سخت، كارتهاي الكترونيكي، و ساير قطعات سخت‌افزاري كاهش چشمگيري داشته است. ناگهان همه ديدند كه مي‌توانند با كمتر از 400 هزار تومان يك كامپيوتر روميزي تقريباً كامل بخرند. تعداد كامپيوترها در بسياري از خانه‌ها به دو يا چند كامپيوتر رسيد.
افزون بر اين، كامپيوترهاي ارزانتر نسبت به كامپيوترهاي نسل قبل‌تر خود سريع‌تر و قدرتمندتر بودند. پردازنده‌ها مي‌توانستند پردازش ويدئو و اجراي بازيهاي پيچيده را انجام دهند. ديسكهاي سخت، ظرفيت ذخيرة هزاران آهنگ و عكس ديجيتال را داشتند. درگاههاي سرعت بالاي USB و Firewire امكان وصل كردن بسياري از وسايل جانبي را براي كاربران فراهم كردند. اينترنت باند عريض با سرعتهايي چون 1.5 مگابيت در ثانيه يا بهتر نيز پديدار شدند.
امروزه، شبكه‌هاي خانگي از يك رؤيا به يك صورت تبديل شده‌اند. شبكة كامپيوتر علاوه بر آن كه پي‌سي‌هاي به هم متصل را به يك پيكربندي سودمند همتا به همتا تبديل مي‌كند، به كاربران مختلف شبكه امكان مي‌دهد كه از يك ارتباط باند عريض اينترنت به طور اشتراكي بهره بگيرند. شبكة كامپيوتر مي‌تواند امكانات خوبي براي حفاظت از داده‌ها فراهم كند. مي‌توانيد فايلهاي مهم خود را در ديسكهاي سخت چند كامپيوتر مختلف شبكه ذخيره كنيد.
امروزه تعداد زيادي از كاربران كامپيوتر در خانة خود بيش از يك كامپيوتر دارند. اما تعداد كمي از آنها در خانه يك شبكة كامپيوتر برپا كرده‌اند. بسياري از آنها فكر مي‌كنند كه شبكه‌سازي پرهزينه و پيچيده است. ده سال پيش اين دو بهانه كاملاً قابل قبول بود، اما امروزه چنين نيست.
هزينة برپايي شبكه امروزه بسيار پايين آمده است. كاربران مي‌توانند يك مسيرياب (router) يا دروازه (gateway) براي مصارف خانگي را به قيمتي كمتر از 40 هزار تومان بخرند.
در بعضي از پيكربنديها حتي نيازي به مسيرياب نيست. آخرين نگارش ويندوز اكس پي حاوي كل نزم‌افزار شبكه‌سازي مورد نياز براي برپاسازي يك شبكة كوچك شخصي است، و اكثر كامپيوترهايي كه امروزه به فروش مي‌رسند حاوي آداپتور شبكه هستند، در نتيجه كاربران نيازي به خريد كارت شبكه ندارند.
نشاني پايگاه وب چهار سازندة خوشنام تجهيزات شبكه در زير آمده است:
www.belkin.com
www.dlink.com
www.linksys.com
www.netgear.com
wireless-N Broadband Router
from linksys ($149.99;www.linksys.com)
برپاسازي يك شبكه بسيار آسانتر از هر زمان ديگري شده است. برنامة Network setup wizard ويندوز اكس پي شما را گام به گام در برپاسازي شبكه هدايت مي‌كند.
ساخت يك شبكة همتا به همتا مي‌تواند در كمتر از يك ساعت انجام بگيرد.
گزينه‌ها
كاربراني كه تصميم به برپاسازي شبكه بگيرند چند گزينه پيش روي خواهند داشت، مهمترين تصميم‌گيري در اين راه، انتخاب بين يك شبكة بي‌سيم و يك شبكة سيمي است. اين دو نوع شبكه هر كدام مزايا و معايبي دارند. با اين حال، شبكه‌هاي بي‌سيم در چند سال اخير بيشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.
شبكة بي‌سيم (wireless network) دستيابي آسان در هر نقطه‌اي از خانه مهمترين مزيت شبكة بي‌سيم است. دومين مزيت مهم شبكة بي‌سيم عدم نياز آن به سيم‌كشي بر روي ديوارهاي خانه است. اگر دوستان و آشنايان شما نيز نوت بوك خود را به همراه خود به خانة شما بياورند به راحتي مي‌توانند عضو شبكة شما شوند.
خانوادة استاندارد 802.11 (كه به wi-Fi نيز مشهور است) در حال حاضر استاندارد مطرح بي‌سيم در خانه‌هاست. 802.11g متداولترين استاندارد اين خانواده است، كه حداكثر كارايي تئوري 54 مگابيت در ثانيه را دارد و برد آن بيش از 10 متر مي‌رسد. استاندارد بعدي 802.11n وعده داده است كه دست كم سرعت عمل را دو برابر كند. بعضي از سازندگان تجهيزات شبكه از هم اكنون وسايلي به بازار عرضه كرده‌اند كه با خصوصيات فعلي 802.11n سازگار است؛ اما خصوصيات نهايي 802.11n در اواخر سال 2006 يا سال 2007 تصويب خواهد شد.
شبكة سيمي برپايي يك شبكه بي‌سيم نسبتاً كم هزينه است، پياده‌سازي و پيكربندي آن آسان است، و از هر نقطه‌اي در برد شبكه قابل دستيابي است، و به طور گسترده‌اي به كار مي‌رود. پس چرا كاربر بايد گزينه‌اي ديگر را نيز مورد بررسي قرار بدهد؟
امنيت اولين پاسخ به اين پرسش است هر كاربري اگر در برد موثر يك شبكة بي‌سيم ناامن وارد شود مي‌تواند به آن شبكه نفوذ كند. هكرها به ويژه اگر در همسايگي شما زندگي كنند مي‌توانند با تكنيكهاي مختلف وارد يك شبكة بي‌سيم شوند و اطلاعات آن را بدزدند. كاربراني كه روي امنيت داده‌هاي خود به شدت حساس هستند بهتر است از يك شبكة سيمي بهره بگيرند كه به نرم‌افزار ضد ويروس، نرم‌افزار ضد جاسوسي و يك ديوارة آتش (firewall) مجهز است.
يك مزيت ديگر شبكه سيمي سرعت است آخرين فنارويهاي اترنت (Ethemet) مي‌توانند داده‌ها را با سرعت 1 گيگابيت در ثانيه نقل و انتقال بدهند. شبكة سيمي بر خلاف شبكة بي‌سيم در معرض تداخلهاي ناشي از اجاقهاي ميكروويو، گوشيهاي تلفن بي‌سيم و ساير وسايل الكترونيكي قرار نمي‌گيرد.
متداولترين شبكه‌سازي سيمي شبكه‌اي است كه از كابل CATSيا CAT6 و پروتوكل اترنت بهره مي‌گيرد. اترنت متداولترين پروتوكل شبكه‌سازي سيمي است. اما تنها پروتوكل موجود شبكة سيمي نيست. ساير گزينه‌هاي ممكن عبارتند از شبكه‌هاي تلفني كه از خطوط تلفن موجود خانه بهره مي‌گيرند (Home PNA) و شبكه‌هاي برقي كه در آنها سيگنالهاي داده‌اي شبكه از طريق سيم‌كشي برق موجود خانه‌ها از يك پريز به پريز ديگر نقل و انتقال مي‌يابد (استاندارد Home plug ). اين راه‌حلها براي كساني ارزشمند هستند كه ميخواهند به جاي سيم‌كشي جديد از سيم‌كشي موجود بهره بگيرند. اما هزينة برپاسازي آنها بيشتر از روشهاي بي‌سيم و سيمي مرسوم است. Home PNA در حال خروج از دنياي شبكة كامپيوتر است و توجه خود را به پيوند دادن دستگاههاي چند رسانه‌اي خانگي معطوف كرده است.
فراتر از كامپيوتر شخصي
بيست سال پيش، تحليلگران آينده‌اي را پيش‌بيني مي‌كردند كه در آن هر خانه‌اي يك كامپيوتر داشت. اين آينده تقريباً محقق شده است حال موقع يك پيش‌بيني جديد فرا رسيده است، آينده‌اي كه در آن هر خانه‌اي يك شبكة كامپيوتري دارد. البته مجبور نيستم كه 20 سال منتظر بمانيم تا اين پيش‌بيني تحقق يابد.
مقايسة شبكه‌ها
كدام نوع شبكه مناسب شماست؟ ضعفها و قوتهاي هر نوع شبكه را بررسي كنيد و بر اساس آن نوع شبكة مناسب خود را انتخاب كنيد.
بي‌سيم 802.11g/n
مزايا
دستيابي از هر نقطه‌اي در برد موثر
عدم نياز به سيم‌كشي
توسعة آسان شبكه
بسيار متداول
ضعفها
دستيابي فقط در نقطه‌هاي خاص
نياز به سيم‌كشي دارد
سيمي: خط تلفن (Home PNA)
مزايا
سريع
قابل اعتماد
از سيم‌كشي موجود خانه استفاده مي‌كند
ضعفها
دستيابي فقط در نقطه‌هاي خاص (كنار پريز تلفن)
از رده خارج شده است
سيمي: برقي
مزايا
دستيابي كنار هر پريز برق
توسعة آسان
ضعفها
مستعد پذيرش تداخل الكتريكي
سخت‌افزار گران قيمت
ساختمان شبكة كامپيوتر
با طرز كار شبكه آشنا شويم
قطعات شبكه
شبكه (network) اصطلاحي است كه همواره در بحثهاي فناوري كامپيوتر شنيده مي‌شود. يك شبكه مي‌تواند به سادگي دو وسيله‌اي باشد كه با يكديگر صحبت مي‌كنند يا مي‌تواند به پيچيدگي اينترنت باشد. انواع مختلفي از شبكه‌ها و روشهاي فراواني براي طبقه‌بندي اين شبكه‌ها وجود دارد ما خواهيم گفت كه دقيقاً شبكه به چيزي گفته مي‌شود، چه نرم‌افزارها و سخت‌افزارهايي شبكه را تشكيل مي‌دهند، و در خانه از خارج از خانه با چه نوع شبكه‌هايي برخورد مي‌كنيد.
يك شبكه اساساً ارتباط دو يا چند كامپيوتر (يا وسيله‌اي ديگر) براي استفادة اشتراكي از داده‌ها است. اين وسايل مي‌توانند چند متر يا چندين هزار كيلومتر فاصله داشته باشند. شبكه‌ها را بر اساس ناحية جغرافيايي (بخش [x]AN را بخوانيد)، بر اساس رابطه‌هاي بين وسايل شبكه‌اي شده، يا بر اساس ماهيت سازماني يا فيزيكي شبكه نيز تعريف مي‌كنند.
بهترين راه درك طرز كار شبكه، آشنايي با قطعاتي است كه يك شبكه را تشكيل مي‌دهند. در يك شبكة مرسوم، دست كم دو كامپيوتر شخصي وجود دارد، اما معمولاً تعداد كامپيوترها بسيار بيشتر است همچنين مي‌توانيد وسايل ديگري داشته باشيد كه به يك شبكه وصل مي‌شوند، مانند PDAها، كنسولهاي بازي ويدئويي، يا گوشيهاي تلفن همراه هر وسيله‌اي كه به يك شبكه وصل مي‌شود يك گره (node) ناميده مي‌شود. هر گره معمولاً اتصال شبكة مخصوص به خود را دارد، و به آن يك نشاني MAC اختصاص داده مي‌شود.
MAC شماره‌اي است كه يك گره را از گره‌هاي ديگر روي شبكه متمايز مي‌كند. نشاني MAC، روشي را روي كامپيوتر شما فراهم مي‌سازد كه پايگاههاي وب به هنگامي كه شما صفحات آنها را تماشا مي‌كنيد بتوانند كامپيوتر شما را شناسايي كنند.
اتصال شبكه بر روي كامپيوتر از طريق رابط (interface) شبكه انجام مي‌گيرد. رابط شبكه مي‌تواند به صورت توكار در مادربورد تعبيه شده باشد يا مي‌تواند به صورت يك كارت شبكه باشد كه در يك شكاف خالي توسعه بر روي مادربورد فرو مي‌رود رابط شبكه درگاهي است كه شبيه به محل اتصال يك پريز تلفن جديد است، اما حفره‌اي بزرگتر دارد. كابلهاي شبكه به اين درگاه وصل مي‌شوند. كابل شبكه از استانداردي مشهور به كابل CAT5 بهره مي‌گيرد شبيه به يك سيم تلفن جديد است، اما ضخيم‌تر است و فيشهاي اتصال آن در هر سر بزرگتر است.
