بخشی از مقاله
چکیده
رصد فناوری بهعنوان فرایندی برای آگاهسازی تصمیمگیرندگان و کارشناسان از تغییرات محتمل انجام میگیرد که این تغییرات، ممکن است از جنس تهدیدات یا فرصتهای محیطی باشند. بهمنظور تعیین فرصت یا تهدید بودن یک مشاهده محیطی، اطلاعات جمعآوریشده مورد تجزیهوتحلیل قرارگرفته تا درنهایت، یک پیشبینی فناوری صورت گیرد. چالش عمده در این زمینه، کنترل گستره اجرایی و زمان امر دیدهبانی محیطی است. محدود نمودن بیشازاندازه این فعالیتها، به کاهش احتمال شناسایی فرصتها و نادیده گرفتن برخی تهدیدها میانجامد و از سوی دیگر، دیدهبانی بیشازحد گسترده، به اتلاف منابع مالی و انسانی منتهی میشود.
مسئله این تحقیق بررسی چالش فوق و ارائه راهحلی برای ایجاد یک مدل سیستمی کارا و کارآمد برای رصد فناوری است تا با داشتن یک مبانی نظری پابرجا بتوان با تغییرات فناوری مواجه شد در این تحقیق به دست آمد که بااتصال مدل 1TIS به مفاهیم هوشمندی فناوری2 میتوان به یک مدل تلفیقی برای رصد و پیشبینی فناوری دستیافت بهعبارتیدیگر نظام نوآوری فناورانه نقش مبانی نظری هوشمندی فناوری را ایفا مینماید در تحقیق حاضر مدل پایه مدل هوشمندی فناوری ساویز است که با توجه به مبانی نظام نوآوری فناورانه تکمیل گردیده است همچنین مدل رصد فناوری نهایی با دادههای موجود از فناوری پیل سوختی موردکاوی گردید.
.1 مقدمه و بیان مسئله
دلایل مختلفی برای مرگ و نیستی شرکتها در مواجه با تغییرات فناوری آورده میشود که در اغلب موارد نقص در هوشمندی فناوری بهعنوان دلیل اصلی برشمرده میگردد
اهمیت رصد تغییرات فنّاوری به دلیل تحولات سریع و شتابان و افزایش پیچیدگی نوآوری فناورانه مورد تأکید است
از سوی دیگر فضای رقابتی شدید باعث به وجود آمدن مفاهیمی مانند هوشمندی کسبوکار3، هوشمندی رقابتی4، هوشمندی رقبا5، پویش محیط6، رصد فناوری7، دیدهبانی فناوری، هوشمندی فناوری رقابتی، هوشمندی اجتماعی و پیشبینی فناوری شده است که این مفاهیم دارای اشتراک و افتراقهایی باهم است در کل هوشمندی کسبوکار و هوشمندی رقابتی اغلب بهجای یکدیگر استفاده میشود و هر دو بر اطلاعات کاربردی در محیط کسبوکار بیرونی یک مجموعه سازمانی در سطح کلان یا خرد که بر جایگاه راهبردی آن تأثیر دارد اشاره مینماید در شکل زیر این مفاهیم از لحاظ گستره جمعآوری اطلاعات و افق زمانی و نسبت آنها با یکدیگر نشان دادهشده است.
شکل :1 مفاهیم مرتبط با کسب هوشمندی از محیط برونسازمانی و مقایسه انواع هوشمندی
رصد فناوری بهعنوان فرایندی برای آگاهسازی تصمیمگیرندگان و کارشناسان از تغییرات محتمل عمل مینماید که این تغییرات، ممکن است از جنس تهدیدات یا فرصتهای محیطی باشند و بهمنظور تعیین فرصت یا تهدید بودن یک مشاهده محیطی، اطلاعات جمعآوریشده مورد تجزیهوتحلیل قرارگرفته تا درنهایت، یک پیشبینی فناوری صورت گیرد چالش عمده در این زمینه، کنترل گستره اجرایی و زمان امر دیدهبانی محیطی است.
محدود نمودن بیشازاندازه این فعالیتها، به کاهش احتمال شناسایی فرصتها و نادیده گرفتن برخی تهدیدها میانجامد و از سوی دیگر، دیدهبانی بیشازحد گسترده، به اتلاف منابع مالی و انسانی منتهی میشود
مسئله این تحقیق بررسی چالش فوق و ارائه راهحلی برای ایجاد یک مدل سیستمی کارا و کارآمد برای رصد فناوری است تا با داشتن یک مبانی نظری پابرجا بتوان با تغییرات فناوری مواجه شد. با توجه به مطالعه حاضر به نظر میرسد بااتصال مدل 8TIS به مفاهیم هوشمندی فناوری9 حداقل بتوان به یک دیدگاه مایکروسکوپی برای رصد و پیشبینی فناوری دستیافت
به عبارتی دیگر نظام نوآوری فناورانه نقش مبانی نظری هوشمندی فناوری را ایفا مینماید البته با توجه به عمق خیلی خوب مفاهیم و مورد کاویهای زیاد کار شده درزمینه TIS بهخصوص در تعداد پایاننامهها و مقالات به نظر میرسد که در دستیابی به یک دیدگاه میکروسکوپی از رصد فناوری با استفاده از مدل TIS نیز بتوان دستیافت و با توجه به قدرت مدل TIS میتوان اتصال خوبی بین آن و TI ایجاد نمود در مطالعه پیشرو مبانی و الگوی هوشمندی فناوری و رصد فناوری بیان شده استضمناً ادبیات TIS مرور شده و درنهایت الگوی ترکیبی برای رصد فناوری بر پایه TIS بیان گردیده است برای بررسی و آزمایش مدل موردکاوی نیز در انتهای مقاله آمده است.
اهمیت ضرورت تحقیق
پس از جنگ جهانی دوم و جهشهای شتابناک علم و فناوری، بسیاری از کشورهای اروپایی برای شناسایی و کنترل محیط بهشدت ناپایدار خارجی، نسبت به ایجاد رصدخانههای علم و فناوری اقدام کردند. این رصدخانهها با مطالعه در محیط خارجی، سیگنالهای زود هنگام تغییر را کشف، شناسایی و ردگیری کرده و بر اساس یافتههای خویش، پیشبینیهایی را برای اقدامات پیشدستانه و نظامیافته در حوزه علم و فناوری به عمل میآورند. اینک و در عصر ما که حرکت شتابناک علوم و فناوریها بیش از گذشته وجود خود را بر محیط پیرامون تحمیل میسازد و همگرایی و همافزایی علوم نیز این روند حیرتآور را سرعتی دوچندان بخشیده است، ایجاد رصدخانههای علوم و فناوری بیشازپیش ضرورت یافته است یکی از وجوه مشترک این رصدخانهها وابستگی به حمایتهای مداوم دولتی است
.2 مبانی نظری و پیشینه پژوهش
رصد فناوری10
برای تعریف مفهوم رصد فناوری ابتدا به تعریف دو مفهوم فناوری و رصد میپردازیم.
فناوری - Technology - : با توجه به تعاریف متعدد درباره فناوری - مهدوی، - 1380 میتوان فناوری را بهعنوان توانایی تبدیل ورودیها به خروجیهای موردنیاز تعریف کرد. بنابراین تعریف، فناوری از جنس توانایی است، نه از جنس علم - دانش فنی - یا ابزار - تجهیزات و ماشینآلات - یا محصول.
رصد - Monitoring - : به معنای پایش، دیدبانی و تحتنظر داشتن یک سیستم و منعکس نمودن سریع تغییرات ایجادشده در آن است. برای روشن شدن بیشتر این مفهوم، میتوان به تجهیزات پایش سیستمهای اتوماتیک اشاره نمود، این تجهیزاتدائماً سیستم مربوطه را تحت نظر دارند و در صورت بروز تغییرات جدید، بلافاصله به کمک آلارمهایی - صوتی یا تصویری یا مکانیکی ... - به کاربر موردنظر اطلاع میدهند
با توجه به دو تعریف فوق، تعریف رصد فناوری - Technology Monitoring - بدینصورت خواهد بود: پایش و تحت نظر داشتن فضای فناوری جهت شناسایی و معرفی فناوریهای جدید یا تغییرات به وجود آمده درروند توسعه فناوریهای کنونی.
مطابق این تعریف، خروجی موردنیاز از رصد فناوری محدود به معرفی موارد مزبور است و شامل ارائه پیشنهاد و راهکار درباره آن نمیشود.
